Το «πράσινο φως» στον καθορισμό Ζωνών Προστασίας Α και Β, στον αρχαιολογικό χώρο των Θερμοπυλών, έδωσε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ). Τα μέλη του ΚΑΣ είπαν ομόφωνα «ναι» στον καθορισμό αδόμητων Ζωνών Προστασίας Α στα σημεία όπου βρίσκονται οι αρχαίες πόλεις της Ανθήλης και των Αλπηνών, καθώς και ο χαμηλός λόφος, που έχει ταυτιστεί με τον Κολωνό, όπου διεξήχθη η τελική φάση της μάχης των Θερμοπυλών το 480 π.Χ. Το ΚΑΣ, επίσης, συμφώνησε κατά πλειοψηφία για τα όρια της Ζώνης Α στην περιοχή του Κολωνού, τμήμα της οποίας (περίπου 26 στρέμματα) θα ενταχθεί σε Ζώνη Β.
Το θέμα των 26 στρεμμάτων δημιούργησε τη μεγαλύτερη συζήτηση στο Συμβούλιο, καθώς είναι το τμήμα που είχε προταθεί για Ζώνη Α, αλλά ο Δήμος Λαμιέων ζήτησε να ενταχθεί σε Ζώνη Β (στην περιοχή υπάρχει εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού και υπόγεια διάβαση κάτω από την παλαιά εθνική οδό), ενώ είναι και σημείο ενδιαφέροντος του ΤΑΙΠΕΔ. Και αυτό γιατί, όπως ειπώθηκε στη συνεδρίαση από εκπροσώπους του Ταμείου, η αξιοποίηση μέρους αυτού θα οδηγήσει σε αύξηση των συντελεστών δόμησης, συνεπώς και σε βιωσιμότητα της επένδυσης.
Εξάλλου, σύμφωνα με τους ίδιους, όποιος κάνει μονάδα θα επιμελείται και θα φροντίζει τον χώρο, ο οποίος σήμερα είναι παρατημένος. «Το όνομα θα αγοράσει, όποιος αγοράσει» ειπώθηκε χαρακτηριστικά, για να διευκρινιστεί αργότερα ότι πρόκειται για μακροχρόνια παραχώρηση και όχι για πώληση. Το επίμαχο σημείο βρίσκεται δίπλα στις παλιές εγκαταστάσεις (μεταξύ των οποίων και δύο παλιά ξενοδοχεία, που σήμερα φιλοξενούνται πρόσφυγες), οι οποίες ανήκαν στον ΕΟΤ και έχουν μεταφερθεί στο ΤΑΙΠΕΔ.
Στη συνεδρίαση παραβρέθηκαν, επίσης, εκπρόσωποι του Δήμου Λαμιέων, οι οποίοι ζήτησαν τον καθορισμό των 26 στρεμμάτων ως ζώνης Β για να επιτρέπεται η δόμηση «με όρους που θα καθορίσει το ΚΑΣ, ώστε να διατηρηθεί η ιστορικότητα της περιοχής, αλλά και να αυξηθούν οι δυνατότητες αξιοποίησης». Χωριστά παρέστησαν εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης του δημοτικού συμβουλίου, οι οποίοι εξέφρασαν την αγωνία τους για την τύχη του αρχαιολογικού χώρου των Θερμοπυλών, ζητώντας την αρωγή του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, ώστε η περιοχή «να μη γίνει βορά στα χέρια των επενδυτών».
Ακόμη, στη συνεδρίαση παραβρέθηκαν εκπρόσωποι του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, που ζήτησαν ο χώρος των ιαματικών πηγών να παραμείνει αδόμητος, τονίζοντας ότι η περιοχή είναι ένας από τους τρεις σημαντικούς ιστορικούς τόπους της χώρας (οι άλλοι είναι η Σαλαμίνα και ο Μαραθώνας) και ο μόνος που απομένει αλώβητος, παρά το γεγονός ότι από την αρχαιότητα, ήδη, έχει αλλάξει η τοπογραφία λόγω των συνεχών προσχώσεων από τον Σπερχειό.
Ο αρχαιολογικός χώρος των Θερμοπυλών έχει συνολική έκταση περίπου 15.000 στρέμματα. Από αυτά, το μεγαλύτερο μέρος περιέχεται σε Ζώνες Β, η χρήση των οποίων μένει να καθοριστεί. Η συζήτηση στο ΚΑΣ αφορούσε μόνο τον καθορισμό των Ζωνών Προστασίας και όχι τις χρήσεις τους, ενώ σε Ζώνη Α θα συμπεριληφθούν, επίσης, τα νεότερα μνημεία του Λεωνίδα και των Θεσπιέων.
Οι Θερμοπύλες πήραν την ονομασία τους από τις ιαματικές πηγές της περιοχής, οι οποίες ήταν αφιερωμένες στον Ηρακλή. Ο αρχαιολογικός χώρος περικλείεται από δύο στενά, το Δυτικό, που βρίσκεται 4 χιλιόμετρα από τον Ασωπό ποταμό, στο σημείο όπου τοποθετείται και η Αρχαία Ανθήλη, και το Ανατολικό, όπου βρισκόταν η αρχαία πόλη των Αλπηνών. Το μεσαίο στενό ή η μεσαία πύλη είναι η τοποθεσία όπου έλαβε χώρα η περίφημη μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ., όταν οι ολιγάριθμες ελληνικές δυνάμεις, οι οποίες αποτελούνταν από 300 Σπαρτιάτες και 700 Θεσπιείς υπό την ηγεσία του Σπαρτιάτη βασιλιά Λεωνίδα, αντιμετώπισαν τις πολυάριθμες δυνάμεις των Περσών υπό την αρχηγία του βασιλιά Ξέρξη Α’. Οι Έλληνες έχασαν τη μάχη στη στεριά, αλλά καθυστέρησαν σημαντικά τις περσικές δυνάμεις και πέτυχαν την τελική νίκη εναντίον των Περσών στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Ιστορικοί έχουν επισημάνει την ιδιαίτερη σημασία της μάχης των Θερμοπυλών για τη συνέχιση του ελληνικού πολιτισμού -ο οποίος αποτελεί θεμέλιο του ευρωπαϊκού- αλλά και για τη διάσωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού τη συγκεκριμένη ιστορική στιγμή. Στην περιοχή λειτούργησε, επίσης, η αμφικτιονία των Θερμοπυλών, που ήταν η αρχαιότερη και ήδη από τον 8ο αι. π.Χ. είχε ως κέντρο της την πόλη Ανθήλη και το Ιερό της Δήμητρας Αμφικτιονίας ή Πυλαίας, ενώ στην πόλη υπήρχε και οικοδόμημα για τις συνεδριάσεις. Στο ανατολικότερο στενό -χαρακτηριστικό γνώρισμα του οποίου είναι ένα μικρό βραχώδες έξαρμα με την ονομασία «μελάμπυγος» λίθος- βρισκόταν η αρχαία πόλη των Αλπηνών, που καταστράφηκε από τον σεισμό του 426 π.Χ.
Τέλος, σημειώνεται ότι η σημερινή ακτογραμμή, λόγω των προσχώσεων, είναι χιλιόμετρα μακριά από εκείνη που υπήρχε την εποχή της μάχης, γεγονός που έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών μελετών.
- Ελένη Μάρκου.