Στέκεται αγέρωχο μπροστά στο χρόνο. Τι κι αν μετρά ήδη πάνω από 120 χρόνια ζωής. Ίσως και παραπάνω. Η σεμνή επιγραφή στο πλάι καλωσορίζει τον επισκέπτη: Λαογραφικό Μουσείο Κερασόβου.

Ένα πέτρινο κτίριο-δημιούργημα των περίφημων κτιστάδων των Μαστοροχωρίων στην περιοχή, είναι το καμάρι του Κερασόβου (Αγίας Παρασκευής), του μεγαλύτερου χωριού του δήμου Κόνιτσας. Το Λαογραφικό Μουσείο δημιούργησαν οι ίδιοι οι κάτοικοι του χωριού πριν από οκτώ χρόνια, με την ενίσχυση του Δήμου Κόνιτσας. Όλες οι οικογένειες του χωριού είχαν κάτι να προσφέρουν στο μουσείο τους: Παλιούς αργαλειούς, υπέροχες παραδοσιακές στολές, πατροπαράδοτα σκεύη, αλλά και αιωνόβιες επιστολές από τα ξενιτεμένα αδέλφια στην Αμέρικα – στη φτωχομάνα Ήπειρο τα συρτάρια στα χωριά είναι γεμάτα από δακρυσμένα γράμματα…

«Φτιάξαμε το μικρό αυτό μουσείο για να στεγάσουμε την ιστορία μας, τις αναμνήσεις, τους καημούς μας, αλλά και τη λεβεντιά του χωριού μας» λέει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο πρόεδρος της κοινότητας του Κερασόβου, Παντελής Γαλάνης. «Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην έφερε κάτι δικό της, κάτι ξεχωριστό, αντικείμενα πολύτιμα για την ίδια που ίσως για κάποιους ξένους να μην λένε τίποτα. Στο μουσείο μας καταθέσαμε τις καρδιές μας».

Από κολαστήριο, σχολείο και μουσείο

Ίσως τα λόγια του Παντελή Γαλάνη να ακούγονται γλαφυρά, υπερβολικά, «χωριάτικα», θα έλεγαν κάποιοι κακεντρεχείς. Το κτίσμα όμως που φιλοξενεί το Λαογραφικό Μουσείο Κερασόβου κρύβει μια μοναδική ιστορία. Μια ιστορία που θυμίζει την ιστορία του τόπου μας.

«Χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα όταν η Ήπειρος και το Κεράσοβο ήταν υπό Οθωμανική κατοχή» λέει στο ΑΠΕ- ΜΠΕ η Λίτσα Τζίνα, που μας ξεναγεί στο Μουσείο. «Το έχτισε ο τότε Οθωμανός μπέης ως διοικητήριο (Κούλα). Με την απελευθέρωση της περιοχής της Κόνιτσας από τους Τούρκους, τον Φεβρουάριο του 1913, οι εξεγερμένοι κάτοικοι μετέτρεψαν το Οθωμανικό Διοικητήριο σε σχολείο. Το πρώτο ελεύθερο σχολείο της περιοχής» λέει με υπερηφάνεια η κα Τζίνα.

Τα χρόνια πέρασαν, η ιστορία του τόπου μας πέρασε μέσα από συμπληγάδες. Ήρθε η γερμανο-ιταλική κατοχή. Το σχολείο έδωσε τη θέση του σε ένα κολαστήριο: Έγινε η έδρα της ιταλικής κατοχικής διοίκησης όπου κρατούνταν και βασανίζονταν οι συλληφθέντες Κερασοβίτες αντάρτες. Ανταρτοχώρι το Κεράσοβο, έμελε να τιμωρηθεί για την απελευθερωτική δράση των κατοίκων του. Αλλά και μετά την απελευθέρωση, στα χρόνια του εμφυλίου, η «λειτουργία» του κτίσματος δεν άλλαξε. Διαβάζουμε στην επιγραφή που βρίσκεται στην είσοδο του Λαογραφικού Μουσείου: «Στα σκοτεινά χρόνια του εμφυλίου, από το 1944 ως το 1949, το κτίριο συνέχισε να λειτουργεί ως φυλακή και βασανιστήριο για τους Αριστερούς και τους συγγενείς τους».

Μετά το τέλος του εμφυλίου το κτίριο έγινε και πάλι σχολείο ως το 1953 και μετά… αποθήκη της Αγροτικής Τράπεζας, για να εγκαταλειφθεί στην τύχη του, βορά στη φθορά του χρόνου. Σχεδόν 35 χρόνια μετά, το 1987, η νεολαία του Κερασόβου έριξε την ιδέα της αποκατάστασης του ιστορικού κτιρίου. Η Αδελφότητα των Κερασοβιτών σε συνεργασία με τον τοπικό Συνεταιρισμό ξεκίνησαν τις εργασίες ανοικοδόμησης του κτιρίου με έργα τοιχοποιίας εν μέσω μεγάλων δυσκολιών, λόγω εδαφολογικών προβλημάτων, κατολισθήσεων κ.λπ. Οι εργασίες αποκατάστασης ολοκληρώθηκαν με τη βοήθεια του Δήμου Κόνιτσας το 2009 και έναν χρόνο αργότερα… εγένετο Λαογραφικό Μουσείο.