Ένα μοναδικό μουσείο ιστορικής μνήμης που θυμίζει την περίοδο της γερμανικής κατοχής στην Κρήτη βρίσκεται στον Άνω Πλατανιά. Το μουσείο δημιούργησαν εθελοντές και ιδιώτες με την πολύτιμη βοήθεια της τοπικής ενορίας του Αγίου Δημητρίου και με δωρεές πολλών, μεταξύ των οποίων και του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού. Πρόκειται για έναν χώρο που αποτελούσε υπόγειο καταφύγιο των Γερμανών μετά την περίοδο της Μάχης της Κρήτης.
Οι μνήμες και ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας «ζωντανεύουν» οκτώ μέτρα κάτω από τη γη. Στις υπόγειες στοές που κατασκεύασαν Κρητικοί οι οποίοι εργάστηκαν σε καταναγκαστικά έργα. Εκεί που οι Γερμανοί κατακτητές φύλασσαν τα όπλα και τα πυρομαχικά τους. Από το 1942 έως και το 1945 οι Γερμανοί μέσα από αυτές τις στοές έφταναν στα σημεία όπου υπήρχαν οι βάσεις τους για την αντιαεροπορική κάλυψη της περιοχής.
Όπως δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Πλατανιά, Γιάννης Μαλανδράκης, «ο χώρος αυτός, εκτός από την καταγραφή και παρουσίαση μέσω εκθεμάτων της ιστορίας της Μάχης της Κρήτης, κουβαλάει και μια μεγάλη ιστορία για το πώς ο Πλατανιάς γλίτωσε από τους Γερμανούς όταν εκείνοι αποφάσισαν να δημιουργήσουν το καταφύγιο στη θέση που οι ντόπιοι είχαν θάψει έναν Γερμανό αλεξιπτωτιστή. Είναι συνδεδεμένο με την ιστορία του τόπου και μας “βάζει” σήμερα στο κλίμα εκείνης της εποχής».
Μετά το τέλος της γερμανικής κατοχής, το υπόγειο καταφύγιο χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη από τους κατοίκους του Πλατανιά. Το 2010 μια ομάδα εθελοντών με μπροστάρη τον Κυριάκο Λουρανδάκη, κάτοικο του Πλατανιά, με τη συμπαράσταση του ιερέα του Αγίου Δημητρίου δίπλα στον οποίο βρίσκεται η είσοδος των στοών, αποφάσισε να ιδρύσει το Πολεμικό Μουσείο του Πλατανιά. «Καταφέραμε και αναδείξαμε ένα θησαυρό. Μια ομάδα ανθρώπων, εθελοντών, βγάλαμε τα χώματα και τα μπάζα, το καθαρίσαμε», δηλώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ. Λουρανδάκης.
Το Μουσείο-καταφύγιο έχει μήκος 200 μέτρα με 13 θαλάμους που έχουν διατηρηθεί στην αρχική τους μορφή. Οι επισκέπτες μπορούν να δουν μοναδικά εκθέματα από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, δωρεές από το εξωτερικό, ιστορικές φωτογραφίες και αντικείμενα της εποχής της Μάχης της Κρήτης.
Στολές, κράνη, οπλισμός, κρεβάτια, τραπέζια, δοχεία που χρησιμοποιούσαν οι Γερμανοί για την αποθήκευση καυσίμων και πολλά ακόμα αντικείμενα εκτίθενται στο χώρο. Τα περισσότερα αντικείμενα προέρχονται από ιδιωτικές συλλογές. Οι δωρητές είναι περίπου 210.
Σε κάποια σημεία υπάρχουν γραμμένα στους τοίχους ονόματα Γερμανών στρατιωτικών που υπηρέτησαν στην περιοχή, γερμανικοί σταυροί και η σβάστικα, το σύμβολο των Ναζί κατακτητών, ενώ στον εξωτερικό χώρο υπάρχει και οπλισμός εκείνης της εποχής, όπως βλήματα αντιεροπορικών, δύο νάρκες θαλάσσης, τορπιλοσωλήνες και άλλα.
Για το καταφύγιο-μουσείο έχει εκδοθεί ειδικό φυλλάδιο στα αγγλικά και τα ελληνικά το οποίο και δίνεται στους επισκέπτες, ενώ πρόσφατα ολοκληρώθηκαν και οι εργασίες για τον καθαρισμό και τη διαμόρφωση μονοπατιού που οδηγεί στην έξοδο του καταφυγίου.
- Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Α. Νομικός).