Με μια συντηρητική εκτίμηση των καταλυτικών επιδράσεων, η λειτουργία των Μουσείων Πολιτιστικού Ιδρύματος του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς (ΠΙΟΠ) οδήγησε σε αύξηση της τουριστικής δαπάνης στις αντίστοιχες περιοχές της χώρας κατά τουλάχιστον 5,5 εκατ. ευρώ. Αυτό αναφέρεται σε μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) με θέμα «Η κοινωνικοοικονομική επίδραση των μουσείων ΠΙΟΠ σε τοπικό επίπεδο». Τη μελέτη παρουσίασε ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας στη διάρκεια της πρώτης ετήσιας συνάντησης του δικτύου των μουσείων με θέμα «Εννέα Μουσεία, εννέα τόποι – Χαρτογραφώντας το μέλλον», που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον δήμο Γορτυνίας στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα.

Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της μελέτης, η συνολική συμβολή των μουσείων του ομίλου στο ΑΕΠ της Ελλάδας υπερβαίνει τα 13,4 εκατ. ευρώ. Η συνολική συμβολή των Μουσείων ΠΙΟΠ στην απασχόληση με βάση τη συντηρητική εκτίμηση των καταλυτικών επιδράσεων ανέρχεται σε 345 εργαζομένους.

Σε μια πιο αισιόδοξη εκτίμηση των καταλυτικών επιδράσεων, η αύξηση της τουριστικής δαπάνης λόγω της λειτουργίας των εν λόγω μουσείων ανέρχεται σε 11,3 εκατ. ευρώ, η συνολική συμβολή των μουσείων στο ΑΕΠ της χώρας φτάνει τα 23 εκατ. ευρώ και η συνολική επίδραση στην απασχόληση πλησιάζει τις 600 θέσεις εργασίας.

Η εκτίμηση των καταλυτικών επιδράσεων βασίζεται σε 1.256 απαντήσεις, σε ερωτηματολόγιο έρευνας επισκεπτών στα μουσεία του ΠΙΟΠ. Η συντηρητική εκτίμηση των καταλυτικών επιδράσεων λαμβάνει υπόψη το ποσοστό των επισκεπτών που δήλωσαν ότι το μουσείο του ΠΙΟΠ επηρέασε πολύ την απόφασή τους να επισκεφτούν μια περιοχή (28%), ενώ η αισιόδοξη εκτίμηση λαμβάνει υπόψη και το ποσοστό των επισκεπτών που δήλωσαν πως επηρεάστηκαν αρκετά από την ύπαρξη του μουσείου στην απόφασή τους να επισκεφτούν την περιοχή (36%).

Τα μουσεία συνεισφέρουν στην οικονομία της χώρας και κατά τη διάρκεια της κατασκευής τους, με πιο πρόσφατο παράδειγμα το νέο Μουσείο Αργυροτεχνίας, η συνολική επίδραση της κατασκευής του οποίου συνεισέφερε στην οικονομία του δήμου Ιωαννιτών κατά 7,8 εκατ. ευρώ σε όρους ΑΕΠ, ενώ στο σύνολο της χώρας ανήλθε σε 10,6 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα, σε όρους απασχόλησης η κατασκευή του μουσείου οδήγησε στη δημιουργία συνολικά 236 θέσεων εργασίας στα Ιωάννινα. Αντίστοιχα, η συνολική επίδραση στην απασχόληση στο σύνολο της χώρας ανήλθε σε 84 θέσεις εργασίας.

Ο κοινωνικός ρόλος των μουσείων είναι πολύπλευρος, αναφέρεται στη μελέτη του ΙΟΒΕ. Ειδικότερα, εκτός από το να αποτελούν βασικούς φορείς προβολής των πολιτιστικών αγαθών, τα μουσεία συνεισφέρουν στην οικονομία των περιοχών που τα φιλοξενούν. Η οικονομική επίδραση δεν περιορίζεται μόνο στη δραστηριότητα κατά την κατασκευή κτηριακών εγκαταστάσεων και στις θέσεις εργασίας που αφορούν στο προσωπικό ενός μουσείου (άμεση επίδραση), αλλά δημιουργούνται εισοδήματα και απασχόληση και στους κλάδους που συμμετέχουν στην αλυσίδα εφοδιασμού του μουσείου με αγαθά και υπηρεσίες (έμμεση επίδραση). Επιπλέον, τα εισοδήματα που δημιουργούνται άμεσα ή έμμεσα κατευθύνονται στην κατανάλωση, προκαλώντας επιπλέον δραστηριότητα στο σύνολο της οικονομίας (προκαλούμενη επίδραση). Τέλος, η λειτουργία χώρων πολιτισμού συμβάλλει στην αναβάθμιση της εικόνας της ευρύτερης περιοχής και προσελκύει επισκέπτες, οδηγώντας σε αύξηση του τουρισμού και της ζήτησης για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρονται στις συγκεκριμένες περιοχές (καταλυτική επίδραση).

Η μελέτη εξετάζει τις άμεσες, έμμεσες, προκαλούμενες και καταλυτικές επιδράσεις της λειτουργίας των μουσείων του δικτύου ΠΙΟΠ σε όρους οικονομικής δραστηριότητας και απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο και στο σύνολο της χώρας, με τη χρήση κατάλληλα προσαρμοσμένου μοντέλου για την ελληνική οικονομία. Το μέγεθος και η σημασία της συμβολής των μουσείων για τις τοπικές κοινωνίες αναδεικνύονται ιδιαίτερα αν ληφθούν υπόψη και τα οικονομικά χαρακτηριστικά των περιοχών στις οποίες αυτά λειτουργούν. Ειδικότερα, με εξαίρεση τα Ιωάννινα και τον Βόλο, τα περισσότερα μουσεία βρίσκονται εκτός των αστικών κέντρων της χώρας, σε δήμους με πληθυσμό μικρότερο των 100.000 κατοίκων. Επιπλέον, οι 8 από τους 9 δήμους με μουσεία ΠΙΟΠ έχουν χαμηλότερο κατά κεφαλήν εισόδημα και χαμηλότερο αριθμό απασχολουμένων ανά 1.000 κατοίκους σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο.

Η συμβολή των μουσείων στην οικονομία συνδέεται με τη δυνατότητά τους να προσελκύουν επισκέπτες. Το 2016 περίπου 220.000 άτομα επισκέφτηκαν τα Μουσεία ΠΙΟΠ, σημειώνοντας αύξηση κατά 14,25% σε σχέση με το 2015. Αν υπολογιστούν και οι επισκέπτες των μουσείων Μαστίχας στη Χίο και Αργυροτεχνίας στα Ιωάννινα που εγκαινιάστηκαν εντός του 2016, η αύξηση αυτή φτάνει στο 48,7%.