Τη μεθοδολογία και τα πρώτα συμπεράσματα του διεπιστημονικού ερευνητικού προγράμματος «Bodies and Spirits: Soundscapes of Byzantium» με αντικείμενο την ακουστική των βυζαντινών ναών της Θεσσαλονίκης, θα παρουσιάσει ο Κωνσταντίνος Ράπτης, αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, σε διάλεξή του με τίτλο «…πνευμάτων τε καὶ σωμάτων: εκκλησιαστικά ηχοτοπία της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης».

Η διάλεξη θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 20 Απριλίου 2016, στις 20.00, στο Αμφιθέατρο «Μελίνα Μερκούρη» του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού (Λεωφ. Στρατού 2, Θεσσαλονίκη).

Το ερευνητικό πρόγραμμα

Η διεπιστημονική ομάδα του ερευνητικού προγράμματος, υπό τη διεύθυνση της Sharon Gerstel, καθηγήτριας Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Τέχνης του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Λος Άντζελες  (UCLA) και του Chris Kyriakakis, καθηγητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια (USC) με ειδίκευση στην επεξεργασία ακουστικών σημάτων και την ψυχοακουστική, αποτελείται από μελετητές διαφόρων ειδικοτήτων, όπως η Amy Papalexandrou, επίκ. καθηγήτρια Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο Stockton College του New Jersey, τον James Donahue, αναπλ. καθηγητή Μουσικής Παραγωγής στο Berklee College της Βοστώνης, τον Spyridon Antonopoulos, μουσικολόγο του City University του Λονδίνου, και τέλος τον Kωνσταντίνο Ράπτη, Αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, ο οποίος θα παρουσιάσει το πρόγραμμα εκ μέρους της διεπιστημονικής ομάδας στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης.

Στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις παλμικής απόκρισης με ελεγχόμενες συνθήκες καθώς και εκτελέσεις βυζαντινών ύμνων στο εσωτερικό οκτώ βυζαντινών ναών της Θεσσαλονίκης που χρονολογούνται από τα τέλη του 5ου έως το β’ μισό του 14ου αιώνα: την Αχειροποίητο, την Αγία Σοφία, την Παναγία Χαλκέων, και τους ναούς του Αγίου Νικολάου Ορφανού, των Αγίων Αποστόλων, της Αγίας Αικατερίνης, του Προφήτη Ηλία και της Μεταμορφώσεως του Σωτήρα. Μέσω της διέγερσης του εσωτερικού χώρου με ειδικά σχεδιασμένο ηχητικό σήμα επιχειρήθηκε αρχικά η καταγραφή του ηχητικού αποτυπώματος των ναών. Στη συνέχεια, με φωνητική εκτέλεση και ηχογράφηση υστεροβυζαντινών ψαλμών –από εξαίρετους ψάλτες από τη Θεσσαλονίκη– διερευνήθηκε η σχέση των διαφορετικών ηχοτοπίων τους με την αρχιτεκτονική και τον εσωτερικό τους διάκοσμο, καθώς και η πρόσληψη του ήχου στο εσωτερικό τους ως παράμετρος της συναισθητικής προσέγγισης της βυζαντινής πραγματικότητας.

Ο ομιλητής

Ο Κωνσταντίνος Θ. Ράπτης αποφοίτησε από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (1997), από όπου έλαβε και μεταπτυχιακό δίπλωμα σπουδών στον τομέα της βυζαντινής αρχαιολογίας (2001). Το 2001 υπήρξε επισκέπτης ερευνητής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ιllinois στην Urbana-Champaign (UIUC) σε θέματα βυζαντινής-μεσαιωνικής αρχιτεκτονικής, πολεοδομίας και τεχνολογίας. Είναι υποψήφιος διδάκτωρ βυζαντινής αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με θέμα της διατριβής του την αρχιτεκτονική και τον γλυπτό διάκοσμο της Αχειροποιήτου.

Αρχαιολόγος στην 9η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (1998-2014) και εν συνεχεία στην Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης (2014-) με αντικείμενο την επίβλεψη και τεκμηρίωση έργων στερέωσης και αποκατάστασης αρχιτεκτονικών μνημείων (Αχειροποίητος, Βυζαντινό Λουτρό κ.α.). Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε συλλογικούς τόμους και επιστημονικά περιοδικά για την αρχιτεκτονική και τον γλυπτό διάκοσμο μνημείων της Θεσσαλονίκης και την παραγωγική τεχνολογία κατά την ύστερη αρχαιότητα και τους βυζαντινούς χρόνους.