Τις πύλες του για το κοινό, ως μουσείο πλέον, άνοιξε το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου στα Χανιά, καθώς ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ανακατασκευής του, ενώ τα επίσημα εγκαίνια, όπως έκανε γνωστό κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο γενικός διευθυντής του ιδρύματος «Ελευθέριος Βενιζέλος» Νίκος Παπαδάκης, θα πραγματοποιηθούν τον Σεπτέμβριο.

«Η ανακαίνιση του σπιτιού διήρκησε 3 χρόνια και πλέον ανοίγει τις πύλες του ως χώρος ιστορικής μνήμης», ανέφερε ο κ. Παπαδάκης, σημειώνοντας ότι «η οικία Βενιζέλου αποτελεί έναν εμβληματικό χώρο που δίνει την πολιτική και την ανθρώπινη διάσταση του μεγαλύτερου πολιτικού της νεότερης Ελλάδας».

Το σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου αποτελείται από 3 ορόφους, συνολικής επιφάνειας 1.000 τετραγωνικών μέτρων, και η μουσειακή του διαδρομή έχει 18 επισκέψιμα δωμάτια, με αυθεντικά εκθέματα και πλούσιο εποπτικό υλικό. Σε κάθε έναν από τους ορόφους, ο επισκέπτης «συναντά» τον άνθρωπο, τον πολιτικό, τον διπλωμάτη Ελευθέριο Βενιζέλο.

Στους χώρους της οικίας-μουσείου εκτίθενται, μεταξύ άλλων, τα χειρόγραφα της μετάφρασης του Θουκυδίδη από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, οι πένες με τις οποίες υπέγραψε τις συνθήκες των Σεβρών (1820) και της Λοζάνης (1923) και τα αυθεντικά κείμενά τους, τα ματωμένα ρούχα από την εναντίον του δολοφονική απόπειρα στη Γαλλία το 1920, το αυτοκίνητο Packard (μοντέλο 1920) στο οποίο επέβαινε κατά τη δολοφονική απόπειρα σε βάρος του στη λεωφόρο Κηφισίας το 1933, που φέρει και σημάδια από 66 σφαίρες, ένα πανομοιότυπο όχημα προκειμένου ο επισκέπτης να έχει μια εικόνα για την κατάσταση του οχήματος πριν την απόπειρα, το περίστροφο που χρησιμοποίησε ως επαναστάτης στην Κρήτη, καθώς και δύο σπάνια γραμμόφωνα με δίσκους 78 στροφών που περιλαμβάνουν ηχογραφημένες ομιλίες του.

Στην αυλή του σπιτιού υπάρχουν 280 σκαλιστοί λίθοι που χρησιμοποιήθηκαν στο ανάθεμα εναντίον του το 1916.

Η σοφίτα της οικίας έχει μετατραπεί σε έναν σύγχρονο χώρο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων μέσω νέων διαδραστικών τεχνολογιών με δωρεά του ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος».

Στη σπουδαιότητα που έχει για τα Χανιά και την Κρήτη ο νέος μουσειακός χώρος αναφέρθηκαν κατά τη συνέντευξη Τύπου τα μέλη της εκτελεστικής επιτροπής του ιδρύματος «Ελευθέριος Βενιζέλος», καθώς και επιστήμονες που ανέλαβαν το βάρος του έργου ανακαίνισης του σπιτιού και ανάδειξής του ως μουσείου.

Το πατρικό σπίτι του Ελευθερίου Βενιζέλου στη Χαλέπα Χανίων αποτέλεσε τη στέγη της ζωής του επί τριάντα και πλέον χρόνια, από το 1880 μέχρι το 1910, και αργότερα κατά διαστήματα από το 1927 μέχρι το 1935. Στο σπίτι αυτό έμενε όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1897, από εκεί ξεκίνησε για το Θέρισο το 1905, εκεί επέστρεψε πριν μεταβεί στη Θεσσαλονίκη το 1916 για το Κίνημα της Εθνικής Άμυνας. Αλλά και μετά την αποτυχία του κινήματος του 1935 από το σπίτι αυτό έφυγε.

Το σπίτι άρχισε να χτίζεται το 1877, σε οικόπεδο που έναν χρόνο πριν είχε αγοράσει ο πατέρας του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κυριάκος. Οι εργασίες κατασκευής του ολοκληρώνονται το 1880, οπότε κατοικεί ο Κυριάκος Βενιζέλος με την οικογένειά του μέχρι το 1883, έτος θανάτου του. Με την ανάληψη της πρωθυπουργίας, το 1910, ο Ελευθέριος Βενιζέλος φεύγει για την Αθήνα και το σπίτι ενοικιάζεται, κυρίως σε συγγενικά του πρόσωπα, ξένους διπλωμάτες και Κρήτες πολιτικούς. Τη σημερινή του μορφή την απέκτησε το 1927, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος επιστρέφει στα Χανιά και προβαίνει στη ριζική ανακαίνιση του σπιτιού της Χαλέπας. Τα επόμενα χρόνια μέχρι και την έναρξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το σπίτι κατοικείται από τους γιους του Ελευθερίου Βενιζέλου.

Το 1941 στη Μάχη της Κρήτης το σπίτι βομβαρδίζεται. Οι Γερμανοί ξανακτίζουν τοίχο του σπιτιού, που είχε γκρεμιστεί από τους βομβαρδισμούς και το χρησιμοποιούν ως στρατηγείο και κατοικία του εκάστοτε Γερμανού Διοικητή του Φρουρίου Κρήτης. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής το σπίτι υπέστη σοβαρές φθορές και βανδαλισμούς. Ένα δωμάτιο του ισογείου, που οι Γερμανοί χρησιμοποιούσαν ως αίθουσα διασκέδασης, φέρει τοιχογραφίες με διασκεδαστικές φιγούρες.

Μετά την απελευθέρωση ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναλαμβάνει την πρώτη αποκατάσταση του κτιρίου, κυρίως εξωτερικά, ενώ αργότερα, μετά το θάνατό του, υπό την εποπτεία της Μαρίκας Βενιζέλου, γυναίκας του γιου του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κυριάκου, έγιναν κάποιες βελτιώσεις κυρίως στους εσωτερικούς χώρους. Στη συνέχεια το σπίτι της Χαλέπας κληροδοτήθηκε στο Νικήτα Βενιζέλο, εγγονό του Ελευθερίου Βενιζέλου. Το 2002 το ελληνικό Δημόσιο αγόρασε το σπίτι και το παραχώρησε στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος». Μετά τη μεταστέγαση των επιστημονικών και διοικητικών υπηρεσιών στην πρώην οικία Βλουμ, το 2005, η οικία Βενιζέλου παραμένει η έδρα του Ιδρύματος και εξακολουθεί να λειτουργεί ως Μουσείο, χώρος ιστορικής μνήμης του Ελευθερίου Βενιζέλου. Φέρει την προσωπική του σφραγίδα και όλοι οι χώροι έχουν διατηρήσει μέχρι και σήμερα την αυθεντική τους μορφή, αυτή που είχαν την εποχή που κατοικούσε σε αυτό. Έπιπλα της δεκαετίας 1925-1935, διαλεγμένα από τον ίδιο τον Βενιζέλο και τη γυναίκα του, Έλενα, κινητά διακοσμητικά αντικείμενα και πίνακες εποχής, πρωτότυπες φωτογραφίες, προσωπικά του αντικείμενα ιδιαίτερα σημαντικής αξίας κοσμούν το εσωτερικό του σπιτιού.