Έκθεση με τίτλο «Θεσσαλονίκη 1863-1873. Οι παλαιότερες φωτογραφίες. Οι πρώτοι χάρτες της περιοχής σταθμού και λιμανιού» θα εγκαινιαστεί την Παρασκευή 5 Ιουνίου 2015, και ώρα 19.00, στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης (Βίλα Καπαντζή, Βασιλίσσης Όλγας 108).

Τη βραδιά των εγκαινίων η παρουσίαση θα ξεκινήσει με μια περιήγηση στην ιστορία της Θεσσαλονίκης του 1863 από τον επιμελητή Γιάννη Επαμεινώνδα, στα ελληνικά και τα αγγλικά.

Τα εγκαίνια πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Λογοτεχνίας «Das Weisse Meer / Η Λευκή Θάλασσα» με θέμα «Θεσσαλονίκη – ξαναβρίσκοντας την πολυπολιτισμικότητα», που συνδιοργανώνεται από τον Δήμο Θεσσαλονίκης, το περιοδικό Εντευκτήριο, το Ινστιτούτο Γκαίτε, το Allianz Cultural Foundation και το Literary Colloquium του Βερολίνου, με τη στήριξη του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης.

Για την έκθεση

Η έκθεση είναι δίγλωσση (ελληνικά-αγγλικά) και αποτελεί συνέχεια και ολοκλήρωση της παρουσίασης των «Παλαιότερων Φωτογραφιών της Θεσσαλονίκης» το καλοκαίρι του 2014. Ξεδιπλώνει τη μαγευτική διαδικασία της έρευνας των τεκμηρίων, της ταυτοποίησης μνημείων και κτιρίων μέσα από φωτογραφίες, καρτ ποστάλ, χάρτες, σχέδια, πίνακες και υπομνήματα και φέρνει στο φως νέα, άγνωστα συμπεράσματα για την ιστορία της Θεσσαλονίκης του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, που ανατρέπουν πολλά από όσα ξέραμε μέχρι σήμερα για την εποχή κατά την οποία η πόλη έμπαινε στη νεωτερική εποχή.

Συνοδεύεται από το ομότιτλο βιβλίο του Γιάννη Επαμεινώνδα, το οποίο κυκλοφόρησε πριν από μερικούς μήνες με εισαγωγή της καθηγήτριας Αλέκας Καραδήμου-Γερόλυμπου και προγραμματίζεται να μεταφραστεί σύντομα και στα αγγλικά.

Οι παλαιότερες φωτογραφίες

Στην έκθεση παρουσιάζονται, από τη Συλλογή Γιώργου Δέλλιου στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, η γνωστή φωτογραφία του Χέρμπερτ Σέυς, τραβηγμένη από το Μπες Τσινάρ το 1873 (τα πρώτα χρόνια μετά την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους), και μια εντελώς νέα, του Αλφόνς Ρουμπελλαίν, επίσης του 1873 –πρόσφατη δωρεά του Γ. Δέλλιου–, που βρίσκεται στον αντίποδα της λήψης του Σέυς, τραβηγμένη από τον Όσιο Δαυίδ. Η παλαιότερη φωτογραφία της πόλης, το γνωστό πανόραμα του Γιόσεφ Σέκελυ (από την Εθνική Βιβλιοθήκη της Βιέννης) τραβηγμένο πριν από 150 χρόνια, κατέχει ξεχωριστή θέση.

Στην έκθεση αναλύονται τα σημαντικότερα μνημεία που εμφανίζονται στις τρεις φωτογραφίες, μερικά για πρώτη φορά: τα θαλάσσια τείχη, ο Πύργος της Αποβάθρας, το Πρόπυλο των Δώδεκα Αποστόλων, η συναγωγή Ταλμούδ Τορά. Κι ακόμα, η Πύλη Βαρδαρίου και η Ληταία, ο Τοπχανές, η Κρήνη του Σέιχ Σου, οι οικίες των Άμποτ και των Αλλατίνι στον Φραγκομαχαλά, το πρώτο Δημαρχείο. Στη φωτογραφία του Ρουμπελλαίν διακρίνονται οι εγκαταστάσεις των Ανατολικών Σιδηροδρόμων (παλιός σταθμός), που ξεκίνησαν τη λειτουργία τους μόλις λίγο νωρίτερα, το 1872.

Οι άγνωστοι χάρτες των Ανατολικών Σιδηροδρόμων

Στην έκθεση εμφανίζονται για πρώτη φορά οι πέντε άγνωστοι χάρτες των Ανατολικών Σιδηροδρόμων, της εταιρείας που έφερε το τρένο στη Θεσσαλονίκη, αποκαλύπτοντας την εξέλιξη της περιοχής του παλιού σταθμού έξω από τα δυτικά τείχη και το φρούριο του Βαρδαρίου, και συμπληρώνοντας αναπάντεχα τους γνωστούς πολύφυλλους χάρτες/ακουαρέλλες του Δήμου Θεσσαλονίκης.

Σχέδια του Μπες Τσινάρ και καρτ ποστάλ διαγράφουν την πορεία του διάσημου κήπου, από την ίδρυση μέχρι τον αφανισμό του. Φωτογραφίες και σιδηροδρομικοί χάρτες συσχετίζονται με μια δορυφορική λήψη και με τα σχέδια του μηχανικού Ρόκκου Βιτάλη στην ανίχνευση της δημιουργίας της παλιάς παραλίας από το 1871.

Ο –άφαντος σήμερα– πίνακας του Ιταλού Σαλάκκα, που αποτυπώνει τη Θεσσαλονίκη από τη θάλασσα, ερμηνεύεται μέσα από τα καινούρια τεκμήρια και αποκαλύπτει τα κρυμμένα μυστικά του: την πρώτη πλατεία της πόλης στα Λαδάδικα –την πλατεία της Αποβάθρας– με το πρώτο, άγνωστο μέχρι σήμερα, Τελωνείο, την παλιά Καραντίνα, το κεντρικό καφενείο του λιμανιού.

Διαγράφεται η μετακίνηση της κεντρικής πλατείας της Θεσσαλονίκης από τα δυτικά προς τα ανατολικά, την ίδια στιγμή που εκδυτικίζεται συνεχώς: από το ανατολίτικο μεϊντάνι της αποβάθρας του λιμανιού στα ευρωπαϊκά καφέ της πλατείας Ελευθερίας κι από εκεί στην επιβλητική, αλλά άψυχη, πλατεία Αριστοτέλους.

Πληροφορίες

Η έκθεση θα διαρκέσει έως την Παρασκευή 11 Σεπτεμβρίου 2015 και θα λειτουργεί ως εξής:

– μέχρι την Παρασκευή 19 Ιουνίου, χειμερινό ωράριο: Τρίτη 9:00-16:00. Τετάρτη, Πέμπτη 14:00-21:00. Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 10:00-18:00 (Δευτέρα κλειστά),

– από τη Δευτέρα 22 Ιουνίου και εξής, θερινό ωράριο: Δευτέρα, Τρίτη 14:00-21:00. Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή 9:00-16:00 (Σαββατοκύριακο κλειστά).

Περιηγήσεις-διαλέξεις θα γίνονται από τον επιμελητή της έκθεσης, κάθε Τρίτη απόγευμα στις 18.30. Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό αλλά, λόγω της παλαιότητας του κτιρίου και της στενότητας του χώρου, ο αριθμός των επισκεπτών σε κάθε περιήγηση θα είναι συγκεκριμένος.

Για να δηλώσετε συμμετοχή, παρακαλείστε να επικοινωνήσετε με τη γραμματεία του Κέντρου, καθημερινές  9:00-14:30, στα τηλέφωνα: 2310 295.171 και 2310 295.170.