Πώς επιλέγουμε τι είναι σημαντικό να αναδειχθεί σε έναν αρχαιολογικό χώρο ή σε ένα μουσείο και τι όχι; Γιατί κάποιες ιστορικές περίοδοι αντιμετωπίζονται ως «υποδεέστερες» από άλλες; Τι έχει αλλάξει στο νόμο και την αντίληψη του κοινού στη διάρκεια του χρόνου; Πώς συνδυάζεται η προστασία των μνημείων με τη ζωντανή λειτουργία μια πόλης; Πώς αποτιμούμε σήμερα μεγάλης έκτασης αρχαιολογικά έργα εντός του αστικού ιστού, όπως π.χ. η ανασκαφή της αρχαίας Αγοράς σε μια πρώην πυκνοκατοικημένη γειτονιά της Πλάκας;
Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θα συζητηθούν στην δεύτερη εκδήλωση του κύκλου «Κοινωνία και παρελθόν: προσλήψεις της αρχαιότητας στη σύγχρονης Ελλάδα» που συνδιοργανώνουν το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και το Ιρλανδικό Ινστιτούτο Ελληνικών Σπουδών (οργάνωση-συντονισμός; Νίκος Παπαδημητρίου – Άρης Αναγνωστόπουλος).
Η συζήτηση, με τίτλο «Πόσο αρχαίο είναι το παρελθόν;», που θα πραγματοποιηθεί σήμερα, Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015 και ώρα 19.00, στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, θα μεταδοθεί ζωντανά μέσω live-stream από τον δικτυακό τόπο: https://diavlos.grnet.gr/cycladic
Λίγα λόγια για τις ομιλίες
Στην εισαγωγή, ο Νίκος Παπαδημητρίου (Αρχαιολόγος, Επιμελητής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης) θα αναφερθεί στην υπέρμετρη έμφαση που δίδεται σε μνημεία της κλασικής αρχαιότητας, τόσο σε επίπεδο προστασίας όσο και προβολής, και θα θέσει το ερώτημα πώς δικαιολογείται αυτή η προτίμηση και γιατί κατάλοιπα μεταγενέστερων περιόδων συχνά αντιμετωπίζονται ως λιγότερο σημαντικά. Θα ρωτήσει επίσης εάν είναι δυνατόν όλες οι περίοδοι της ιστορίας να αντιμετωπίζονται ισότιμα και εάν μπορεί να αναπτυχθεί μια σχέση με το παρελθόν, που θα εμπνέει τους ανθρώπους χωρίς να καταδυναστεύει το παρόν.
Ο Δημήτρης Πλάντζος (Επίκουρος Καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών) θα μιλήσει για τα αξιολογικά κριτήρια που καθορίζουν την πολιτιστική διαχείριση σε επίπεδο θεωρίας και πρακτικής και θα αναλύσει πώς αυτό συνδέεται με τα ιδεολογικά και αισθητικά προτάγματα της νεωτερικότητας. Θα αναλύσει τους λόγους για τους οποίους η «αρχαιότητα» (και δη η κλασική) θεωρείται σημαντικότερη από πιο πρόσφατες ιστορικές περιόδους, συχνά δε και από τη σύγχρονη πραγματικότητα, και θα σχολιάσει το ρόλο της επίσημης πολιτείας αλλά και μη-θεσμικών φορέων στην προσπάθεια ανάπτυξης μιας πιο διαλεκτικής σχέσης μεταξύ παρελθόντος και παρόντος.
Η Δάφνη Βουδούρη (Αναπλ. Καθηγήτρια Δικαίου και Πολιτικής Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο) θα μιλήσει για τις βασικές αλλαγές της νομοθεσίας ως προς την έννοια του «αρχαίου» από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους, σε συνάρτηση με το ιδεολογικό και πολιτικό τους πλαίσιο, τις μεταβολές των επιστημονικών αντιλήψεων και τη διεθνή εμπειρία. Επίσης, θα εξετάσει πώς ορίζεται η έννοια του «νεότερου μνημείου» στον ισχύοντα νόμο και κατά πόσον η προστασία αρχαίων και νεότερων μνημείων είναι ισότιμη. Θα εξηγήσει τι προβλέπεται σε περίπτωση σύγκρουσης των μέτρων προστασίας καταλοίπων διαφορετικών περιόδων και θα διερωτηθεί πώς εξηγείται η προνομιακή νομική μεταχείριση των αρχαίων. Τέλος, θα αναφερθεί στην ένταξη της πολιτιστικής κληρονομιάς στη σύγχρονη ζωή και στον αρμονικό συγκερασμό των αναγκών διαφύλαξής της με την ανάπτυξη, όπως επιτάσσει και το διεθνές δίκαιο.
Τέλος, ο James Wright (Καθηγητής Αρχαιολογίας, Διευθυντής Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών) θα μιλήσει για την εγγενή τάση της αρχαιολογίας να δημιουργεί ένα νοητό χάσμα μεταξύ παρόντος και παρελθόντος και για το πώς ο τρόπος παρουσίασης σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία συχνά συμβάλλει σε αυτό. Θα σχολιάσει τη σχέση μνημείων και συλλογικής μνήμης αλλά και τον υποκειμενικό χαρακτήρα αυτής της σχέσης. Τέλος θα προτείνει νέους τρόπους προσέγγισης, που μπορούν να δημιουργήσουν μια πιο βιωματική σχέση με το παρελθόν, συσχετίζοντάς το με το παρόν και δίνοντας δυνατότητες εναλλακτικών ερμηνειών και αφηγήσεων σε διαφορετικές ομάδες κοινού.