Συνεχίζονται οι έκτακτες σωστικές ανασκαφές στα εργοτάξια του αποχετευτικού στη Λάρνακα, οι οποίες φέρνουν στο φως, μεταξύ άλλων, τμήμα του τείχους της αρχαίας πόλης του Κιτίου, σύμφωνα με ανακοίνωση του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου.
Είναι γνωστό ότι κάτω από τη σύγχρονη πόλη της Λάρνακας βρίσκονται στρώματα της παλαιότερης ιστορίας του χώρου, ο οποίος πρωτοκατοικήθηκε στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ.). Έκτοτε και μέχρι σήμερα, για τέσσερις δηλαδή χιλιετίες, o χώρος της πόλης της Λάρνακας –από το σημερινό οικισμό των Αγίων Αναργύρων στα βόρεια μέχρι την Αλυκή στα νότια και από τα δυτικότερα όρια της πόλης μέχρι τη θάλασσα– κατοικήθηκε σχεδόν αδιάκοπα. Σε αυτό το χώρο άνθρωποι έζησαν, άφησαν απτά και ορατά ίχνη της παρουσίας τους και τελικά τάφηκαν.
Έτσι, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι κατά τα έργα πραγματοποίησης της Β’ φάσης του αποχετευτικού στη Λάρνακα ανευρίσκονται διαρκώς αρχαιολογικά κατάλοιπα, μεγάλης ιστορικής αξίας. Ανάμεσα στα σημαντικότερα ευρήματα θεωρείται το τμήμα του τείχους της αρχαίας πόλης του Κιτίου, το οποίο εντοπίστηκε στην οδό Τεύκρου (εικ. 1). Είναι η πρώτη φορά, μετά τις ανασκαφές του πρώην διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων, Καθηγητή Βάσου Καραγιώργη στην περιοχή της Καθαρής, τις δεκαετίες 1960-1980 (ο επισκέψιμος σήμερα «Αρχαιολογικός Χώρος του Αρχαίου Κιτίου»), που εντοπίζεται ένα τόσο εκτεταμένο τμήμα του αμυντικού έργου, το οποίο περιέβαλλε την πόλη.
Στα ανατολικά, εντός δηλαδή του τειχισμένου οικισμού, εντοπίστηκαν επιβλητικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα από την πόλη των ζώντων: μια σειρά από οκτώ παράλληλους τοίχους καθ’ όλο το μήκος της οδού Κωνσταντίνου Ζαχαριάδη, πιθανώς της κλασικής περιόδου, ένα μνημειακό κτίριο στην οδό Ευφροσύνης Ταρσή, άγνωστης χρήσης, πιθανώς ρωμαϊκής περιόδου (εικ. 2), καθώς και δύο πλακόστρωτα δάπεδα, τα οποία θα ανήκαν σε πλούσιες οικίες των ρωμαϊκών ίσως χρόνων, τμήμα ενός τετράγωνου κτιρίου με πήλινους αγωγούς και βοτσαλωτό δάπεδο στην οδό Ορφέως (στη συμβολή με την οδό Κυριάκου Μάτση) (εικ. 3), που ίσως αποτελούσε τμήμα ενός αρχαίου ή μεσαιωνικού υδραγωγείου, καθώς και μια σύνθετη αλληλουχία από τοίχους στην οδό Δημητράκη Διανέλλου (εικ. 4). Αμέσως βορειότερα, δοκιμαστικές τομές που ανοίχτηκαν στην οδό Τέρρα Σάντας επιβεβαίωσαν ότι η αρχαία ακτογραμμή βρισκόταν πολύ δυτικότερα σε σχέση με τη σύγχρονη: ένα παχύ στρώμα με βότσαλα λίγο κάτω από το σημερινό οδόστρωμα, σε συνδυασμό με την υψηλή στάθμη του νερού, κατέδειξαν ότι η θάλασσα περιέβαλλε από τη βόρεια πλευρά το τείχος της αρχαίας πόλης του Κιτίου.
Σε συνεργασία με το Συμβούλιο Αποχετεύσεων Λάρνακας, έγινε –όπου κρίθηκε απαραίτητο– αλλαγή στην όδευση των σωλήνων του αποχετευτικού, ώστε αυτά τα αρχαιολογικά κατάλοιπα, τα οποία δεν μπορούν να μετακινηθούν, να διατηρηθούν αλώβητα μέσα στο υπέδαφος και να είναι διαθέσιμα στο μέλλον στους ερευνητές.
Ευρήματα στο αρχαίο νεκροταφείο
Στα ανατολικά του τείχους εκτείνεται ένα εκτεταμένο αρχαίο νεκροταφείο. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί και ανασκαφεί 28 αρχαίοι λαξευτοί τάφοι, που χρονολογούνται από την κλασική μέχρι τη ρωμαϊκή περίοδο (εικ. 5-6). Δέκα εξ αυτών βρέθηκαν το 2012 στην οδό Γρίβα Διγενή (περιοχή Δροσιάς), ενώ οι υπόλοιποι εντοπίστηκαν από το Μάιο του 2014 μέχρι σήμερα, στις οδούς Αγησιλάου, Αιόλου, Γορδίου Δεσμού, Λιπέρτη και Κουλτούρ.
Είναι αξιοσημείωτο ότι τα περισσότερα από τα ταφικά μνημεία που έχουν ανασκαφεί μέχρι σήμερα (και ειδικότερα οι δέκα τάφοι που βρέθηκαν στην οδό Γορδίου Δεσμού) ήταν ασύλητα και έτσι κατά την ανασκαφή συγκεντρώθηκαν, εκτός από το υλικό (κυρίως αγγεία και κοσμήματα), πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τα ταφικά έθιμα στο αρχαίο Κίτιο. Αφού καταγράφηκαν οι αρχαιολογικές πληροφορίες και έγινε φωτογραφική και σχεδιαστική αποτύπωση των λαξευτών ταφικών μνημείων, κατέστη δυνατή η απρόσκοπτη τοποθέτηση των σωλήνων του αποχετευτικού.
Η ευκαιρία γι’ αυτή την τόσο εκτεταμένη αρχαιολογική έρευνα εντός των αρχαιότερων στρωμάτων του οικισμού, του οποίου η Λάρνακα αποτελεί την τελευταία αστική έκφραση, είναι μοναδική στην ιστορία της έρευνας. Το Τμήμα Αρχαιοτήτων, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, αντιλαμβανόμενο την ανάγκη πραγματοποίησης του αποχετευτικού της Λάρνακας, καταβάλλει υπεράνθρωπες προσπάθειες ώστε οι παράλληλες αρχαιολογικές ανασκαφές να είναι όσο το δυνατό λιγότερο χρονοβόρες συγκεντρώνοντας παράλληλα πληθώρα πληροφοριών σχετικά με τις αρχαιότερες φάσεις ζωής στην περιοχή αυτή. «Διαρκής στόχος του Τμήματος Αρχαιοτήτων είναι η διάσωση του ιστορικού πλούτου του νησιού μας, ώστε αυτός να είναι διαθέσιμος και για τις μελλοντικές γενιές» καταλήγει η ανακοίνωση.
- Πηγή: Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου (Δελτίο Τύπου).