Ένα θηλαστικό, ασυνήθιστα μεγάλο για την εποχή του, που έμοιαζε με τρωκτικό και ζούσε στο τέλος της εποχής των δεινοσαύρων και ένα αμφίβιο που αποτελούσε συνδυασμό ψαριού και σαύρας και ζούσε πριν από 250 εκατ. χρόνια, είναι τα δύο νέα σημαντικά απολιθώματα, η ανακάλυψη των οποίων έρχεται να ταράξει τα νερά, αλλά και να συμπληρώσει το παζλ της προϊστορίας των ζώων στον πλανήτη μας.
Οι σχετικές επιστημονικές ανακοινώσεις έγιναν στο διεθνούς κύρους περιοδικό “Nature”, σύμφωνα με το πρακτορείο Ρόιτερς και το “Science”.
Στην πρώτη περίπτωση, επιστήμονες με επικεφαλής τον παλαιοντολόγο Ντέηβιντ Κράουζε του Πανεπιστημίου Στόνι Μπρουκ των ΗΠΑ, ανακάλυψαν στη Μαδαγασκάρη το καλοδιατηρημένο κρανίο ενός μεγαλόσωμου θηλαστικού που έμοιαζε με μεγάλη σημερινή μαρμότα (ένα είδος τρωκτικού) και το οποίο ζούσε πριν από 60 έως 72 εκατ. χρόνια.
Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο πρώιμο θηλαστικό της εποχής των δεινοσαύρων που έχει βρεθεί ποτέ, καθώς το ξεπερνά μόνο ο «Ρεπενομάμους», που έμοιαζε με μεγάλο ασβό. Η ανακάλυψη ρίχνει νέο φως στην πρώιμη εξέλιξη των θηλαστικών, τα οποία ζούσαν τότε στην τρομερή σκιά των μεγάλων σαρκοβόρων δεινοσαύρων, έως ότου οι τελευταίοι να εξαφανιστούν πριν από περίπου 66 εκατ. Χρόνια, πιθανότατα μετά από πτώση μεγάλου αστεροειδούς στο σημερινό Μεξικό.
Το κρανίο μήκους 12,5 εκατοστών ανήκει σε ένα άγνωστο έως τώρα πρωτοθηλαστικό που ονομάστηκε «Βιντάνα» (Vintana sertichi) και ανήκε στην ευρύτερη ομάδα των προγόνων των θηλαστικών που αποκαλούνται «Γκοντβανοθήρια» και ονομάστηκαν έτσι επειδή ζούσαν στην αρχαία ήπειρο Γκοντβάνα.
Ελάχιστα απολιθώματα τόσο πρώιμων θηλαστικών έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα. Η ανακάλυψη πιστεύεται ότι μπορεί να οδηγήσει στο να ξαναγραφτεί η ιστορία των θηλαστικών κατά τη Μεσοζωική εποχή. Οι επιστήμονες έκαναν λόγο για «την ανακάλυψη της δεκαετίας όσον αφορά την κατανόηση της βαθιάς ιστορίας των θηλαστικών».
Η ανατομική ανάλυση δείχνει ότι η «Βιντάνα» ήταν ένα γρήγορο, μεγαλομάτικο φυτοφάγο ζώο, με μεγάλη ικανότητα όρασης, ακοής και όσφρησης, κάτι απαραίτητο για να επιβιώσει στις επικίνδυνες παράκτιες επίπεδες περιοχές της Ύστερης Κρητιδικής περιόδου, όπου τριγυρνούσαν δεινόσαυροι με κοφτερά δόντια, τεράστιοι κροκόδειλοι και εξίσου τεράστια φίδια.
Τα περισσότερα από τα υπόλοιπα θηλαστικά δεν ήταν μεγαλύτερα από ποντίκια (που προσπαθούσαν να περάσουν απαρατήρητα κυνηγώντας την τροφή τους τη νύχτα), αλλά η «Βιντάνα», που είχε βάρος γύρω στα εννιά κιλά, ήταν πολύ πιο μεγαλόσωμη και αυτό καθιστά ιδιαίτερη την περίπτωσή της. Ίσως όμως γι’ αυτό, ενώ τα μικρότερα θηλαστικά κατάφεραν να επιβιώσουν και να εξελιχτούν, η «Βιντάνα» (παρόλο που το όνομά της σημαίνει «Τύχη» στη γλώσσα της Μαδαγασκάρης) δεν έχει σύγχρονους εξελικτικούς συγγενείς.
Ο πρώτος αμφίβιος ιχθυόσαυρος
Η δεύτερη ανακάλυψη αφορά το πρώτο απολίθωμα ενός αμφίβιου ιχθυόσαυρου, που αποκαλύφθηκε στην Κίνα από διεθνή ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον καθηγητή Ριοσούκε Μοτάνι του Τμήματος Γεωπιστημών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Ντέηβις.
Η ανακάλυψη κλείνει ένα κενό στην ιστορία της εξέλιξης που υπήρχε έως τώρα, καθώς αποκαλύπτει έναν συνδετικό κρίκο ανάμεσα στον ιχθυόσαυρο, ένα θαλάσσιο ερπετό που έμοιαζε με δελφίνι, και στους στεριανούς προγόνους του. Οι ιχθυόσαυροι, που κυμαίνονταν σε μήκος από ένα μέτρο έως 20 μέτρα, πρωτοεμφανίστηκαν πριν από περίπου 250 εκατ. χρόνια και εξαφανίστηκαν πριν από 95 εκατ. χρόνια. Όπως τα σημερινά θαλάσσια θηλαστικά (φάλαινες και δελφίνια), ανέπνεαν αέρα.
Τα ερπετά αρχικά εξελίχθηκαν στην ξηρά, αλλά αρκετές ομάδες τους αργότερα επέστρεψαν στους ωκεανούς. Κάποια στιγμή και οι ιχθυόσαυροι έκαναν αυτή τη μετάβαση από τη στεριά στη θάλασσα, αλλά μέχρι σήμερα δεν είχε βρεθεί το απολίθωμα κάποιου μεταβατικού είδους, που να αποδεικνύει αυτό το εξελικτικό πέρασμα. Το νέο μικρό απολίθωμα, που χρονολογείται προ 248 εκατ. ετών, δείχνει ότι το συγκεκριμένο πλάσμα (που εν καιρώ έφτασε σε μέγεθος όσο μια φάλαινα και ήταν τρομερός θηρευτής) ήταν ικανό να κινείται τόσο στην ξηρά, όσο και στο νερό, περίπου όπως οι σημερινές φώκιες, χάρη στα πτερύγια που απέκτησε στο μεταξύ.
Για τις πρωτότυπες επιστημονικές εργασίες (με συνδρομή) πατήστε εδώ και εδώ.
- Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Παύλος Δρακόπουλος).