Ο ισλαμικός μυστικισμός ή σουφισμός αποτελεί ένα πνευματικό κίνημα που διαμορφώθηκε μέσα στο Ισλάμ. Ο σουφισμός είναι μια εσωτερική φιλοσοφία, ένας τρόπος ζωής και μια πνευματική πορεία προς τον θεό με κύριο σκοπό την αναζήτηση της αλήθειας και την ένωση με τον θεό μέσω της αγάπης και της αφοσίωσης. Η εμπειρία αυτή δεν εκφράζεται με λόγια, αλλά βιώνεται με ιδιάζουσες μυστικές πρακτικές. Υπό την έννοια αυτή ο μυστικισμός είναι ένα εσωτερικό κίνημα που απαντά σε πολλές θρησκείες.

Μια από τις βασικές πρακτικές του σουφισμού αποτελεί η τελετή ανάμνησης (ζιρκ) κατά την οποία η επαναλαμβανόμενη απαγγελία προσευχών ή του ονόματος του θεού σε συνδυασμό με το χορό ή τη συνοδεία μουσικής, βοηθούν τον μυημένο να υπερβεί το ατομικό του εγώ και να προσεγγίσει το θείο.

Η έκθεση «Χρόνης Πεχλιβανίδης – Ένα ταξίδι στον κόσμο του σουφισμού», που παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη, προσδοκά να παρουσιάσει το μυστικισμό στις χώρες της Ανατολής, την ιστορία του και τις βασικές του έννοιες. Μυστικιστικές διδασκαλίες και πρακτικές εκτιμούνται σήμερα από πολυάριθμους μουσουλμάνους και σουφικά τάγματα υπάρχουν σε πολλές περιοχές του ισλαμικού κόσμου που διαφοροποιούνται ανάλογα με τις καταβολές, την ιστορική διαδρομή και τη γεωγραφική τους προέλευση.

Οι ενότητες της έκθεσης

Η έκθεση αποτελείται από τρεις ενότητες:

Στην πρώτη παρουσιάζονται αντικείμενα από τις συλλογές του Μουσείου Μπενάκη τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από σουφιστές ή είναι έργα εμπνευσμένα από τον ισλαμικό μυστικισμό.

Η δεύτερη ενότητα της έκθεσης αποτελείται από φωτογραφίες μνημείων, τα περισσότερα ερημωμένοι τεκέδες, που βρίσκονται σε διάφορες περιοχές του ελληνικού χώρου και μαρτυρούν την παρουσία σουφικών αδελφοτήτων. Στην περιοχή των Βαλκανίων κυριαρχεί η αδελφότητα των Μπεκτασίδων οι οποίοι αρχικά προωθήθηκαν με την εξάπλωση των Οθωμανών και είναι ένα ζωντανό κομμάτι της τοπικής θρησκευτικής και πολιτισμικής κληρονομιάς.

Η τρίτη και κύρια ενότητα είναι ένα εικαστικό-οπτικό ταξίδι μέσα από σύντομες προβολές βίντεο του σκηνοθέτη Χρόνη Πεχλιβανίδη. Το έργο περιλαμβάνει επτά τελετές από διαφορετικές περιοχές όπου δραστηριοποιούνται τάγματα σουφιστών και υπογραμμίζει την ποικιλομορφία τους. Από τους γνωστούς περιστρεφόμενους δερβίσηδες της Τουρκίας στους μύστες στα βάθη του Ιράν και από εκεί στο αφρικανικό Ισλάμ του Σουδάν.

Την επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβε η Μίνα Μωραΐτου (υπεύθυνη του Μουσείου Μπενάκη Ισλαμικής Τέχνης). Τα εισαγωγικά κείμενα έγιναν με τη συμβολή του Χρόνη Πεχλιβανίδη, της Αγγελικής Ζιάκα (επίκουρη καθηγήτρια Θεολογικής Σχολής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) και του Γεράσιμου Μακρή (αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου).

Πού και πότε

Μουσείο Μπενάκη, Κτήριο οδού Πειραιώς, Πειραιώς 138, τηλ. 210 3453111, www.benaki.gr

Διάρκεια: 2 Μαΐου-27 Ιουλίου 2014. Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Πέμπτη, Κυριακή: 10.00-18.00, Παρασκευή, Σάββατο: 10.00-22.00, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη: Κλειστά