Με επίκεντρο τα μνημεία που έχουν σχέση με την εκπαίδευση ανά τους αιώνες, δηλαδή Βιβλιοθήκες, Πανεπιστήμια, Σχολεία, Ακαδημίες, Μοναστήρια ή και ανοιχτούς χώρους, θα εορταστεί φέτος η Παγκόσμια Ημέρα Μνημείων, η οποία έχει οριστεί κάθε χρόνο να είναι η 18η Απριλίου. «Η πολιτιστική κληρονομιά της Εκπαίδευσης. Ελλάδος Παίδευσις» είναι το θέμα εορτασμού για το 2013, που προτάθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών ICOMOS, τον φορέα που εισηγείται στην UNESCO τις προτάσεις για τα πολιτιστικά αγαθά, τα οποία με τη σειρά τους υιοθετούνται και αναγνωρίζονται από τον διεθνή οργανισμό ως παγκόσμια κληρονομιά.
«Αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα η Παιδεία, σε όλες τις βαθμίδες και ιδιαίτερα στην ανώτατη, βιώνει μια πολύ μεγάλη δοκιμασία. Βρίσκεται υπό πίεση και το θέμα του εορτασμού έχει μια επικαιρότητα που πιστεύω ότι μπορεί να προσφέρει σημαντικά. Διότι αυτό που ζούμε σήμερα είναι μια διαδικασία συνεχούς υποβάθμισης της Παιδείας, με κυριότερο το ζήτημα της στέρησης πόρων. Ούτε στην Τουρκοκρατία δεν διώχθηκε η Παιδεία, όπως αυτή τη στιγμή υφίσταται πίεση. Και ναι μεν μιλάμε για την υλική μας κληρονομιά, αλλά υπάρχει και το άυλο μέρος, που είναι ίσως και το πιο σημαντικό. Γι’ αυτό δεν είναι τυχαία η συμμετοχή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου στην όλη ιστορία, όχι μόνο δίνοντας στελέχη, που είναι ειδικά στο αντικείμενο, στο διεθνές ICOMOS και στο ΥΠΠΟ, αλλά και μέσα από τις διοργανώσεις αυτές στις οποίες το ΕΜΠ παίρνει μέρος με όλες του τις δυνάμεις», δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε η Σοφία Αυγερινού, καθηγήτρια του ΕΜΠ και αντιπρόεδρος του ελληνικού ICOMOS.
Δύο φορείς που μαζί με τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, τον Όμιλο UNESCO Πειραιώς και Νήσων, την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία MOnuMENTA και την Επιτροπή Κατοίκων Ακαδημίας Πλάτωνος παίρνουν μέρος στις δράσεις του φετινού εορτασμού. Δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, αλλά και προσπάθειας να υπάρξουν χειροπιαστά αποτελέσματα.
«Δύο είναι οι βασικοί άξονες της Παγκόσμιας Ημέρας Μνημείων: η ευαισθητοποίηση κυρίως των νέων και η προστασία και ανάδειξη των μνημείων που βρίσκονται σε κίνδυνο. Αυτό σημαίνει ανάληψη ευθυνών από τις αρχές και τις υπηρεσίες που ασχολούνται με αυτή την υπόθεση», δήλωσε ο Κυριάκος Ψαρουδάκης, αρχαιολόγος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ελληνικού ICOMOS. Και συνέχισε: «Για το θέμα της ενημέρωσης και με προτροπή του ICOMOS έχουμε ήδη ξεκινήσει συνεννοήσεις με πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες διευθύνσεις εκπαίδευσης, όπου προτρέπονται μαθητές και φοιτητές να πάρουν μέρος σε προγράμματα καταγραφής σχολείων, ακόμα και προφορικών μνημών από ανθρώπους που συμμετείχαν είτε ως μαθητές είτε ως καθηγητές. Ως προς το κομμάτι της προστασίας και της ανάδειξης, ευελπιστούμε να γίνει καταγραφή όλων αυτών των διατηρητέων καταρχάς μνημείων εκπαίδευσης –έχει ήδη γίνει μια δουλειά από τη MOnuMENTA αλλά και από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟ– και να δείξουμε μέσα από αυτή την τεκμηρίωση ποια βρίσκονται σε κίνδυνο».
Κτίρια σε κίνδυνο
Σύμφωνα με τους διοργανωτές της συνέντευξης, πολλά είναι τα εκπαιδευτήρια που κινδυνεύουν άμεσα. Κάποια ανήκουν στην νεότερη εποχή, όπως οι δύο περιπτώσεις κτισμάτων που σχεδιάστηκαν με τις αρχές του μοντερνισμού: Το «Υπόστεγο Γυμναστικής», δηλαδή το διώροφο κτήριο και ισόγειο κτίσμα λουτρών στον περιβάλλοντα χώρο του διατηρητέου κτιρίου της Μαρασλείου Παιδαγωγικής Ακαδημίας επί των οδών Μαρασλή, Αλωπεκής και Σουηδίας (έργα του Νικολάου Μητσάκη) τα οποία δεν έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα μνημεία. Επίσης το 3ο Δημοτικό Σχολείο στην Ερμούπολη της Σύρου του Πάτροκλου Καραντινού, που κατά τη MOnuMENTA είναι ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα του προγράμματος ανέγερσης σχολικών κτηρίων της δεκαετίας του 1930. Επίσης, το 1ο δημοτικό σχολείο Νέας Φιλαδέλφειας του Σπαθάρη, που κτίστηκε τη δεκαετία του ᾽50 και για τους κατοίκους της Νέας Φιλαδέλφειας αποτελεί σημείο αναφοράς. Το κτήριο υπέστη ζημιές από τον σεισμό και δεν λειτουργεί εδώ και καιρό, ενώ αναμένεται η εισήγηση της Εφορείας Νεοτέρων Μνημείων για το αν θα χαρακτηριστεί διατηρητέο.
Ακαδημία Πλάτωνος: οι αγώνες συνεχίζονται
Όμως και οι χώροι της αρχαιότητας έχουν ανάγκη από προστασία, με κύριο «εκπρόσωπο» τον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος, το πρώτο Πανεπιστήμιο του δυτικού κόσμου. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο το γεγονός ότι από εκεί ξεκίνησε και ο φετινός εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Μνημείων με ξενάγηση που πραγματοποιήθηκε.
«Οι κινητοποιήσεις μας συντέλεσαν στο να κερδίσουμε τη μάχη και να μην χτιστούν τα σχεδιαζόμενα πολυώροφα κτήρια της Νομαρχίας στην περιοχή των σχολείων, αλλά και στο οικόπεδο REDS, συμφερόντων Μπόμπολα, μέσα στον αρχαιολογικό χώρο της Ακαδημίας Πλάτωνος. Για εμάς παίζουν καθοριστικό ρόλο ο πολιτισμός και η παιδεία, γι’ αυτό συνδέσαμε τον αγώνα μας με την ποιότητα ζωής της γειτονιάς μας. Θέλουμε αυτός ο χώρος να είναι χώρος συνάντησης των κατοίκων, όπου θα μπορούμε να ζούμε και να επικοινωνούμε μεταξύ μας», δήλωσε μεταξύ άλλων η Αθηνά Μερτζέλου από την Πρωτοβουλία Κατοίκων της Ακαδημίας Πλάτωνος, που παραβρέθηκε στη συνέντευξη.
Ο αγώνας για την περιοχή συνεχίζεται με την προσπάθεια αποτροπής ανέγερσης ενός πολυχώρου εμπορίου και μαζικής ψυχαγωγίας (mall) στη συμβολή των οδών Λένορμαν και Κηφισού, εκεί όπου βρίσκεται το πρώην εργοστάσιο Μουζάκη. Μάλιστα, με αφορμή τη συζήτηση στην 4η Δημοτική Κοινότητα για την κατασκευή του εμπορικού κέντρου, μια μέρα πριν τον επίσημο εορτασμό της 18ης Απριλίου, οι κάτοικοι καλούν όλους τους ενδιαφερόμενους, την Τετάρτη 17 Απριλίου στις 16.30, στο Πάρκο Ακαδημίας Πλάτωνος.
- Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ (Ελ. Μάρκου).