Αξιόλογο έργο επιτέλεσε, από το 2008 μέχρι σήμερα, η τεχνική επιτροπή (T.E.) «Πολιτιστικής Κληρονομιάς» για τη συντήρηση μνημείων στο κατεχόμενο και στο ελεύθερο τμήμα της Κύπρου, η οποία συγκροτήθηκε στο πλαίσιο των διακοινοτικών συνομιλιών. Η επιτροπή είναι μεικτή, και αποτελείται από Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκυπρίους.

Οι όροι εντολής της είναι: η δημιουργία μηχανισμού για την προστασία πολιτιστικής κληρονομιά, η δημιουργία εκπαιδευτικού προγράμματος για τον σεβασμό των πολιτιστικών στοιχείων της κάθε κοινότητας και η αντιμετώπιση της παράνομης εμπορίας έργων τέχνης και πολιτισμού.

Η Τ.Ε. προγραμμάτισε τη δράση της στη βάση αποκτηθείσας πείρας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνή χώρο. Αξιοποίησε επίσης ενέργειες και επιτεύγματα στο χώρο της συνεργασίας ΕΚ και ΤΚ σε άλλα προγράμματα, όπως το Ενιαίο Πολεοδομικό Σχέδιο Λευκωσίας. Επικοινώνησε και με παράγοντες που είχαν εμπειρία από άλλες αναστηλώσεις. Οι αποφάσεις και ο τρόπος εργασίας της Τ.Ε. έχουν εκτιμηθεί διεθνώς. Όπως αναφέρεται στον σχετικό απολογισμό «θεωρείται ως ο κατάλληλος μηχανισμός προσφοράς διεθνούς βοήθειας. Πέραν των θετικών αναφορών στις εκθέσεις του ΓΓ για το έργο της Επιτροπής, η ΕΕ ενισχύει το πρόγραμμα εργασιών της με παροχή χρηματικής και τεχνικής βοήθειας. Μέχρι τώρα έχει προσφέρει δύο εκατ. ευρώ. Πολύτιμη υπήρξε η συμβολή των ευρωβουλευτών Ιωάννη Κασουλίδη και Ράινε Μπέγκε όπως και των άλλων Κυπρίων ευρωβουλευτών, που υποστηρίζουν τις σχετικές πρωτοβουλίες». Ενδιαφέρον για το έργο της Τ.Ε. έχει εκδηλώσει και η EUROPA NOSTRA.

Το έργο της Τ.Ε.

Σύμφωνα με τον απολογισμό (20.2.2013), για το μέχρι τώρα έργο της η Επιτροπή:

1: Συνέλεξε στοιχεία και έκανε καταλόγους των μνημείων σε ολόκληρη τη Κύπρο. Συνεργάστηκε για το σκοπό αυτό με όλους τους ενδιαφερόμενους, την Εκκλησία και το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Συμμετείχε ενεργά στην καταγραφή, τη μελέτη και την αξιολόγηση των μνημείων από την Ε.Ε. Μέλη του Συμβουλευτικού Σώματος της Τ.Ε. συνέταξαν τον κατάλογο των 145 πιο αξιόλογων μνημείων στα μη ελεγχόμενα από την κυπριακή Δημοκρατία, εδάφη. Για τα μνημεία αυτά έγινε περαιτέρω τεχνική και οικονομική μελέτη από Eυρωπαίους εμπειρογνώμονες για μελλοντικές επεμβάσεις. Η Τ.Ε. επισκέφθηκε ένα μεγάλο αριθμό μνημείων για να σχηματίσει ιδίαν άποψη για την κατάστασή τους σε ολόκληρη την Κύπρο.

2: Κατάρτισε κατάλογο μνημείων που αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο. Τόσο η σύνταξη του καταλόγου όσο και η λίστα των μνημείων που χρειάζονται άμεση επέμβαση έχουν εγκριθεί από τους Δημήτρη Χριστόφια και Ντερβίς Έρογλου.

3: Συνέβαλε μέχρι στιγμής στον καθαρισμό και τη διαφύλαξη αριθμού εκκλησιών.

4: Συνεργάζεται με το UNDP (Πρόγραμμα Ανάπτυξης Ηνωμένων Εθνών) για την προώθηση του προγράμματος διάσωσης και συντήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς που γίνεται με χρηματοδότηση της ΕΕ, όπως και άλλων χρηματοδοτών.

5: Σε συνεργασία με το UNDP, προωθήθηκε ο διορισμός τοπογράφων για την ετοιμασία τοπογραφικής μελέτης για τον Αρχάγγελο Μιχαήλ στο Λευκόνοικο και το Αρναούτ τζαμί στη Λεμεσό, μελέτη απαραίτητη για την έναρξη έργων στήριξης που θα ακολουθήσουν.

6: Συνέταξε από κοινού με τους Τουρκοκυπρίους της ΤΕ, σύντομο κείμενο με τις κύριες δράσεις σε ότι αφορά στην επιδιόρθωση μνημείων σε διάφορες περιοχές της Κύπρου που εκδόθηκε ως μπροσούρα και η οποία διανεμήθηκε σε πολλούς οργανισμούς εντός και εκτός Κύπρου.

7: Συνέταξε συνοπτική έκθεση που περιγράφει σε συντομία τη στρατηγική της ΤΕ στην εργασία που διεξάγει καθώς και την προσέγγιση στην επιλογή των μνημείων που προωθούνται για συντήρηση.

Η Τ.Ε. αντιπροσωπεύεται με ένα Ελληνοκύπριο και ένα Τουρκοκύπριο σε επιτροπή με την ονομασία Project Steering Committee, η οποία εγκρίνει τη διάθεση κονδυλίων από τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη συντήρηση μνημείων που έχουν προηγούμενα συμφωνηθεί από την Τ.Ε.

Μέσα στους όρους εντολής προς την Τεχνική Επιτροπή περιλαμβάνεται και η δημιουργία εκπαιδευτικού προγράμματος για προώθηση της αλληλοκατανόησης και του αμοιβαίου σεβασμού. Προς την κατεύθυνση αυτή εργάστηκε Επιτροπή αποτελούμενη από εκπαιδευτικούς και διανοουμένους που ολοκλήρωσε το έργο της με συστηματική εργασία ενός έτους. Το τελικό κείμενο εγκρίθηκε από την Τεχνική Επιτροπή.

Μνημεία Αρμενίων και Μαρωνιτών

Πρόβλημα υπάρχει στην εκκρεμότητα που παρατηρείται σχετικά με το μοναστήρι των Αρμενίων Σαιν Μακάρ στον Πενταδάκτυλο και του Προφήτη Ηλία των Μαρωνιτών στη βόρεια πλευρά του λόφου της Αγίας Μαρίνας. Η τουρκοκυπριακή πλευρά δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει τις προθέσεις της σχετικά με τα δύο αυτά μνημεία.