Αρχόντισσες ή πριγκίπισσες, ιέρειες ή θεραπεύτριες και μάγισσες, γυναίκες με κύρος γένους ή γνώσης, ντόπιες που ξεχώρισαν ή άλλες που παρέλαβαν και υιοθέτησαν πολιτισμικά στοιχεία άλλων κοινωνιών ακόμα και από άνδρες που οι ίδιες παντρεύτηκαν στην πατρίδα τους —ντόπιους ή ξένους— ή ακόμη και αυτές που, για λόγους επιγαμίας ή άλλους, ταξίδεψαν από τη μια περιοχή σε μια άλλη, είναι οι γυναίκες οι οποίες θα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην έκθεση «Πριγκίπισσες» της Μεσογείου στην αυγή της Ιστορίας του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Με την έννοια του πρώτου σε μία κοινωνία, άλλωστε, χρησιμοποιείται στην έκθεση και η λέξη «πρίγκηψ» που προέρχεται από τη λατινική λέξη «princeps».
Μέσα από τις ιστορίες τους θα φανεί εναργέστερα η συμμετοχή των γυναικών στη δημιουργία ανοιχτών πολιτισμικών οριζόντων την περίοδο από τον 10ο έως τον 5ο αιώνα π.Χ., όπως και γενικότερα η συμμετοχή της γυναίκας στην ανάπτυξη του αρχαίου μεσογειακού πολιτισμού.
Στην έκθεση θα παρουσιαστούν 24 σύνολα από ταφές γυναικών από την Ελλάδα (Αττική, Εύβοια, Μακεδονία, Κρήτη), την Κύπρο, τη Νότια Ιταλία και την Ετρουρία. Μέσα από τις ταφές που έχουν επιλεχθεί, η συγκέντρωση πλούτου και κτερισμάτων από τη μια μεριά αλλά και η συγγένεια των ταφικών εθίμων από την άλλη, δημιουργούν ένα ιδεολογικό ρεύμα και μια κοινωνική διάσταση, καθώς φαίνεται ότι οι γυναίκες αυτές, υψηλού κύρους στις κοινωνίες τους, υπήρξαν φορείς μεταφοράς πολιτισμικών και ιδεολογικών στοιχείων.
Το μεγάλο πλεονέκτημα της έκθεσης είναι η επιλογή αντικειμένων από συγκεκριμένες υπαρκτές γυναίκες, καθώς δίνει μια πραγματική, χειροπιαστή διάσταση όπου πρωταγωνιστούν συγκεκριμένες νεκρές και, επομένως, το ανθρώπινο στοιχείο είναι καθοριστικό. Δίνεται έτσι η ευκαιρία να συζητηθούν ερμηνευτικά ζητήματα και προσεγγίσεις του γυναικείου ρόλου στις κοινωνίες της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, μέσα από απτά στοιχεία.
Τα αντικείμενα της έκθεσης
Τα σύνολα που θα παρουσιαστούν αποτελούνται από χάλκινα αγγεία και σκεύη, φαγεντιανά και γυάλινα αγγεία, πήλινα, χάλκινα, ελεφαντοστέινα ειδώλια, σκεύη χάλκινα ή σιδερένια (αρύταινες, κοχλυάρια, ομοιώματα αμαξιδίων κ.λπ.), αλλά και κοσμήματα: πόρπες από χαλκό, σίδηρο ή άργυρο και πολύτιμους λίθους, μερικές σε μεγέθη απίστευτα —ύψους 20 εκατοστών— με ρόδια χρυσά ή πλάκες από χρυσά πτηνά, καρδιοφύλακες χάλκινους, ζώνες χρυσές, χάλκινες κ.λπ., περικάρπια και περιβραχιόνια από χρυσό, χαλκό και άργυρο, σκουλαρίκια από χρυσό και άργυρο σε διάφορα σχήματα και μεγέθη, δακτυλίδια από χρυσό, άργυρο, χαλκό, σφηκωτήρες για τα μαλλιά από χρυσό, άργυρο, ήλεκτρο, περιδέραια από χρυσό, άργυρο, χαλκό, φαγεντιανές ψήφους, χάντρες (ψήφους) από ημιπολύτιμους λίθους, αμέθυστο, κορνεόλη, ορεία κρύσταλλο, κεχριμπάρι, αιγυπτιακό μπλε, φαγεντιανή, σκαραβαίους από διάφορα υλικά ακόμη και χρυσές μάσκες που κάλυπταν το πρόσωπο, επιστήθια κοσμήματα, όλα από εξαιρετικές τεχνικές χρυσοχοΐας (και αργυροχοΐας) με περίτμηση, με κοκκίδωση, σκυφωτά, πλακέ, συρμάτινα – ένας ολόκληρος κόσμος τέχνης και πλούτου, δόξας, ιδεών και πίστεων από έναν γυναικείο κόσμο στην αυγή της ιστορίας.
Ακόμη, από ταφή στο Verruchio της Ιταλίας θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά εκτός Ιταλίας και ο περίφημος ξύλινος θρόνος της νεκρής πριγκίπισσας. Στο σύνολό τους θα παρουσιαστούν πάνω από 500 αρχαία αντικείμενα.
Επιμέλεια έκθεσης: Καθηγητής Νίκος Σταμπολίδης (Διευθυντής ΜΚΤ), Δρ Μιμίκα Γιαννοπούλου (Αρχαιολόγος ΜΚΤ).
Διάρκεια: Δεκέμβριος 2012 – Απρίλιος 2013.
Την έκθεση διοργανώνει το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο της Κρήτης και το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΔΜΕΕΠ).