Ένας εικαστικός θησαυρός επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη και μία μεγάλη αδικία που διαπράχθηκε εις βάρος του πολιτιστικού αποθέματος της πόλης αποκαθίσταται. Ο λόγος για το μνημειακό έργο ζωγραφικής του χαράκτη Τάσσου «Καλλιέργεια του καπνού», που είχε «φυγαδευτεί» υπό αλλοπρόσαλλες συνθήκες την περασμένη άνοιξη στην Αθήνα. Έξι μήνες μετά, οι πιέσεις τοπικών παραγόντων προς την Πολιτεία απέδωσαν: Το μεγάλης αξίας έργο επιστρέφει —κατά πάσα πιθανότητα εντός της ερχόμενης εβδομάδας— στη Θεσσαλονίκη για να πάρει τη θέση του στη συλλογή του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης.

Φορείς, πολιτιστικοί οργανισμοί και μέρος της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης είχαν μείνει άφωνοι τον περασμένο Απρίλιο, όταν η 12,4 μ. μήκους ζωγραφική ζωφόρος των Τάσσου Αλεβίζου και Λουκίας Μαγγιώρου, που είχε εντοπιστεί σε καπνεργοστάσιο της Σταυρούπολης, ξηλώθηκε και μεταφέρθηκε «εν μία νυκτί» στην Αθήνα για να δωρηθεί στην Εθνική Πινακοθήκη με πρωτοβουλία του τότε υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστα Σκανδαλίδη.

Η παρουσίαση του νέου αποκτήματος της Εθνικής Πινακοθήκης είχε γίνει από τον κ. Σκανδαλίδη και τη διευθύντρια της Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα με επισημότητα και ενθουσιασμό που θα ταίριαζε σε επαναπατρισμό έργου τέχνης από το εξωτερικό! «Σήμερα είναι για μας μια ξεχωριστή ημέρα. Έχουμε μπροστά μας ένα εκπληκτικό έργο, αξιοσημείωτου μεγέθους, που απεικονίζει την καλλιέργεια της θρακιώτικης ποικιλίας “Μπασμάς” και το “ανακαλύψανε” στο κτίριο του παλαιού Καπνεργοστασίου, σε μια επίσκεψή τους, ο υφυπουργός Γιάννης Δριβελέγκας και ο γενικός γραμματέας, Γιώργος Κανελλόπουλος», είχε πει μεταξύ άλλων ο κ. Σκανδαλίδης, ενώ η κ. Πλάκα τον ευχαρίστησε για την «πατριωτική του ευαισθησία». Παραδόξως ουδείς εξήγησε τότε πώς και γιατί μεταφέρθηκε το έργο στην Αθήνα αντί να παραμείνει στη Θεσσαλονίκη —συνδέεται άρρηκτα με τη συλλογική μνήμη της πόλης και την ιστορία του καπνεμπορίου— και να αναδειχτεί σε κάποιο από τα ντόπια μεγάλα μουσεία, όπως το Τελλόγλειο, το ΚΜΣΤ ή η Δημοτική Πινακοθήκη.

Το θέμα ευτυχώς δεν πέρασε στο περιθώριο. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και ο δήμος Παύλου Μελά κινήθηκαν συντονισμένα ασκώντας πιέσεις για την επιστροφή του έργου προς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και την Εθνική Πινακοθήκη και ύστερα από μήνες —ενώ στο μεταξύ υπουργός δεν είναι πια ο κ. Σκανδαλίδης αλλά ο κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης— δόθηκε η έγκριση για τον «επαναπατρισμό».

Φιλοτεχνημένο το 1960 για να κοσμήσει εγκαταστάσεις του Εθνικού Οργανισμού Καπνού Δυτικής Θεσσαλονίκης, το μνημειακών διαστάσεων διακοσμητικό σύνολο, που φέρει την υπογραφή του χαράκτη και ζωγράφου Τάσσου Αλεβίζου (1914-1985) και της συντρόφου του Λουκίας Μαγγιώρου (1914-2008), παρέμενε για χρόνια στην κλειστή καπναποθήκη, ευτυχώς ανέπαφο. Το έργο αποτελείται από πέντε επιμέρους συνθέσεις ύψους 2 μ. κι έχει συνολικό μήκος 12,40 μ. (μικτή τεχνική σε ύφασμα επικολλημένο σε ξύλο).

Άνδρες και γυναίκες, που ασχολούνται με την καλλιέργεια και επεξεργασία του καπνού σε όλα της τα στάδια απεικονίζονται στη ζωγραφική επιφάνεια. Η Εθνική Πινακοθήκη το χαρακτηρίζει «αντιπροσωπευτικό δείγμα του υψηλής ποιότητας έργου του Τάσσου», μνημονεύοντας όχι μόνο τις εικαστικές του αρετές και τις αναφορές του στη βυζαντινή τέχνη, την αρχαία γλυπτική και αγγειογραφία, αλλά και την «ιδιαίτερα ευαίσθητη κοινωνικά ματιά» του καλλιτέχνη και της συντρόφου του για τους σκληρά εργαζόμενους αγρότες.