Μπορούμε να επιβιώσουμε στην Ανταρκτική; Το τοπίο της Ανταρκτικής προκαλεί δέος… Αλλά πώς αισθάνεται κανείς όταν βρίσκεται εκεί; Πώς επηρεάζουν οι θερμοκρασίες του εδάφους την ανθρώπινη συμπεριφορά; Τι μπορεί να κάνει κάποιος για να επιζήσει σε αυτή την «κατεψυγμένη» έρημο;
Η έκθεση «Αποστολή: Παγωμένη Ανταρκτική» από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, που θα φιλοξενηθεί στον «Ελληνικό Κόσμο» από τις 20 Οκτωβρίου του 2012 μέχρι το Φεβρουάριο του 2013, αποτελεί την πιο αντιπροσωπευτική έκθεση για την παγωμένη ήπειρο της Ανταρκτικής που σχεδιάστηκε ποτέ σε ευρωπαϊκό επίπεδο! H έκθεση παρουσιάστηκε αρχικά στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, όπου την είδαν περίπου 200.000 επισκέπτες, και στη συνέχεια φιλοξενήθηκε στην Ισπανία και την Τουρκία. Και στις τρεις χώρες δέχτηκε συνολικά περισσότερους από μισό εκατομμύριο επισκέπτες.
Η Ανταρκτική είναι το πιο κρύο, το πιο άγριο και πιο απομακρυσμένο μέρος της γης. Ανακαλύφθηκε και καταγράφηκε πρώτη φορά πριν από 190 χρόνια. Η έκθεση «Αποστολή: Παγωμένη Ανταρκτική», σε έκταση 700 τ.μ., προσπαθεί να αποκαλύψει τα μυστήρια αυτής της περιοχής μέσα από μεγάλη ποικιλία πηγών. Σχεδιασμένη για οικογένειες και σχολεία, χάρη στον πρωτοποριακό της σχεδιασμό και την προηγμένη τεχνολογία, προσφέρει στους επισκέπτες τη μοναδική εμπειρία να γίνουν «ειδικοί» στην Ανταρκτική και να εργαστούν στο μεγαλύτερο φυσικό εργαστήριο της ανθρωπότητας.
Η έκθεση αναπτύχθηκε σε συνεργασία με τη Βρετανική Ερευνητική Ομάδα της Ανταρκτικής και ήταν μέρος των δράσεων με τις οποίες συμμετείχε το Ηνωμένο Βασίλειο στο Διεθνές Πολικό Έτος (2007-2008). Περιλαμβάνει μια σειρά από πραγματικά αντικείμενα και σενάρια που επιτρέπουν στους επισκέπτες να αισθανθούν και να «δοκιμαστούν» σε πολικές θερμοκρασίες. Μέσα από διαφορετικές προκλήσεις και δραστηριότητες ζουν στις ακραίες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι επιστήμονες εκεί και προσπαθούν να επιβιώσουν στην πιο ανεμώδη και παγωμένη ήπειρο του πλανήτη μας! Σε έναν προσομοιωμένο σταθμό εκπαίδευσης αντιμετωπίζουν θερμοκρασίες υπό το μηδέν, οδηγούν οχήματα χιονιού (snowmobile), κάνουν βουτιά στην παγωμένη θάλασσα και μελετούν τα άγρια ζώα της Ανταρκτικής!
Στις ενότητες της έκθεσης ο επισκέπτης ανακαλύπτει επίσης την καθημερινή ζωή στην Ανταρκτική: έναν καταυλισμό της Ανταρκτικής, διαδραστικά μοντέλα, γραφήματα με πληροφορίες, οπτικοακουστικό υλικό, εργαστήρια, ζώα, σκελετούς και φυτά, απολιθώματα, χάρτες και επιστημονικά εργαλεία, κατάλληλα ρούχα και εξοπλισμό.
Οι επισκέπτες θα έρθουν αντιμέτωποι με μια σειρά από συναρπαστικές προκλήσεις, για να δουν αν έχουν τις ικανότητες που απαιτούνται για να εργαστούν και να αντέξουν σε αυτή την παγωμένη περιοχή.
Όπως αναφέρει ο Alex Gaffikin, Υπεύθυνος της έκθεσης, που εργαζόταν δυόμισι χρόνια στον ερευνητικό σταθμό Halley: «Στην έκθεση θα δούμε αν ο επισκέπτης μπορεί πραγματικά να αντιμετωπίσει τη ζωή εκεί. Κάθε χρόνο εκατοντάδες επιστήμονες και προσωπικό ταξιδεύουν στην Ανταρκτική και όλοι έχουν να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα σκληρές συνθήκες και εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες για να μπορέσουν να κάνουν τη δουλειά τους. Είναι δύσκολο. Το ξέρω γιατί έχω εργαστεί στην Ανταρκτική».
Μια σειρά από μικροπεριβάλλοντα βοηθούν τον επισκέπτη να εξερευνήσει και να γνωρίσει αυτό το μοναδικό τοπίο.
Ζώνη 1: Μπορείτε να επιβιώσετε σε τόσο κρύο;
Η Ανταρκτική είναι ένα από τα πιο κρύα μέρη της γης. Ο επισκέπτης μπαίνει σε δωμάτιο κατάψυξης, με θερμοκρασία -20ºC. Εκεί δοκιμάζει ορισμένα από τα πραγματικά ρούχα που φορούν στην Ανταρκτική, προκειμένου να αντιληφθεί τι χρειάζεται για να παραμείνει ζωντανός.
Ζώνη 2: Μπορείτε να ζήσετε με άγρια ζώα;
Στην επόμενη ζώνη ο επισκέπτης δοκιμάζει με όλες του τις αισθήσεις, μέσα από θορύβους και οσμές, πώς είναι να εργάζεται κανείς σε αποικίες ζώων στην Ανταρκτική. Έρχεται σε επαφή και μυρίζει την τροφή των πιγκουίνων και εντοπίζει ίχνη ψαριών και καλαμαριών.
Ζώνη 3: Μπορείτε να βουτήξετε μέσα στην παγωμένη θάλασσα;
Σε αυτή τη ζώνη, μέσα από ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, ο επισκέπτης θα ζήσει την πρόκληση της κατάδυσης στα νερά της Ανταρκτικής, στην καρδιά του χειμώνα, όταν η θάλασσα θα έχει παγώσει. Όπως οι δύτες, θα δει γιγαντιαία και ασυνήθιστα πλάσματα.
Ζώνη 4: Θα μπορούσατε να ζήσετε στην Ανταρκτική;
Δεν είναι όλα διασκέδαση και παιχνίδι. Στην Ανταρκτική δεν υπάρχει πυροσβεστική και μονάδες διάσωσης και σε έκτακτες περιπτώσεις θα πρέπει ο δόκιμος να τα βγάλει πέρα μόνος του. Στο Σταθμό Βάσης ο επισκέπτης έρχεται αντιμέτωπος με διάφορα σενάρια επείγουσας ανάγκης. Θα καταφέρει να διατηρήσει την ψυχραιμία του;
Ζώνη 5: Θα μπορούσατε να οδηγήσετε ένα όχημα χιονιού;
Σε αυτή τη ζώνη ο επισκέπτης, συμμετέχοντας σε ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι, καλείται να συλλέξει μετεωρίτες «οδηγώντας» ένα όχημα χιονιού (snowmobile). Πρέπει να κρατηθεί όσο καλύτερα μπορεί, καθώς υπάρχουν κίνδυνοι στη διαδρομή, όπως μεγάλες κοιλότητες και βαθιές ρωγμές στο έδαφος, όπου μπορεί να πέσει μέσα! Ένα αληθινό όχημα χιονιού είναι σταθμευμένο στην έκθεση και προκαλεί τους επισκέπτες να το δοκιμάσουν.
Ζώνη 6: Θα μπορούσατε να κατασκηνώσετε στην ύπαιθρο στην Ανταρκτική;
Ο επισκέπτης φιλοξενείται στην κατασκήνωση των ερευνητών και βιώνει πώς είναι να ζει κανείς σε θερμοκρασίες υπό το μηδέν. Πώς θα παραμείνει ζωντανός σε περίπτωση καταιγίδας και πώς θα πάει τουαλέτα όταν μαίνεται η χιονοθύελλα; Διάσπαρτα τριγύρω του είναι κουτιά με φαγητό, εξοπλισμός κατασκήνωσης και επιστημονικά όργανα.
Ζώνη 7: Θα μπορούσατε να περάσετε δύο μήνες στο σκοτάδι;
Αυτή είναι η κορυφαία πρόκληση. Στην Ανταρκτική μπορεί να χρειαστεί να περάσει ο ερευνητής μέχρι και έξι μήνες στο σκοτάδι. Ο επισκέπτης μπορεί να βυθιστεί σε συνθήκες απόλυτου σκοταδιού και να δοκιμάσει αν μπορεί να τα καταφέρει.
«Παγωμένοι Κόσμοι» στη Θόλο
Η «παγωμένη» εμπειρία των επισκεπτών ολοκληρώνεται στη «Θόλο», το θέατρο Εικονικής Πραγματικότητας του «Ελληνικού Κόσμου», όπου θα προβάλλεται από τον Οκτώβριο η ταινία «Θόλου» «Παγωμένοι Κόσμοι».
Η ταινία, μια παραγωγή της Evans & Sutherland και του Μουσείου Φυσικών Επιστημών του Χιούστον, με την επιστημονική υποστήριξη του Πανεπιστημίου του Νιου Χάμσαϊρ, είναι ένα περιπετειώδες ταξίδι με κατεύθυνση τις περιοχές της Αρκτικής και της Ανταρκτικής. Στόχος είναι ο θεατής να ανακαλύψει τα οικοσυστήματα που αναπτύσσονται εκεί και να εντοπίσει πώς η επιβίωσή τους είναι συνδεδεμένη με τη δική μας! Ο πάγος διαμορφώνει ακόμη το τοπίο και τα φυσικά συστήματα σε άλλους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.
Η ταινία αναδεικνύει τη λεπτή ισορροπία μεταξύ πάγου, νερού και ζωής, μια σχέση η οποία αποτέλεσε αντικείμενο επιστημονικών εξερευνήσεων και ανακαλύψεων για πολλές γενιές. Περιέχει σκηνές που καθηλώνουν, για τη δημιουργία των οποίων αξιοποιήθηκαν δορυφορικές εικόνες, αλλά και στοιχεία του εδάφους της Ανταρκτικής. Η κάμερα, «κόβοντας» τα καλύμματα πάγου, αποκαλύπτει το υπόστρωμα της περιοχής και στη συνέχεια μας οδηγεί σε πτήσεις πάνω από την Ανταρκτική, τη Θάλασσα Ρος και το όρος Έρεβος. Στη διάρκεια της διαδρομής εξετάζονται τα οικοσυστήματα της περιοχής και η επιβίωσή τους, που είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη δική μας.
Ανταρκτική: Ξέρετε ότι…
— Δεκαοχτώ χώρες διαθέτουν μόνιμους ερευνητικούς σταθμούς στην Ανταρκτική, οι οποίοι στη διάρκεια του καλοκαιριού φιλοξενούν μέχρι και 10.000 επιστήμονες που διεξάγουν σημαντική έρευνα σε τομείς όπως η αλλαγή του κλίματος, η τρύπα του όζοντος, η μελέτη των παγετώνων, ο καιρός στο διάστημα, η άγρια ζωή και η γεωλογία.
— Η Βρετανική Ερευνητική Ομάδα της Ανταρκτικής είναι διεθνώς πρωτοπόρα στην έρευνα παγκόσμιων ζητημάτων που σχετίζονται με την Ανταρκτική. Είναι ο κορυφαίος εθνικός οργανισμός του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ανταρκτική και μέρος του Εθνικού Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Έρευνας. Έχει ετήσιο προϋπολογισμό 40 εκατομμυρίων λιρών, διεξάγει εννιά ερευνητικά προγράμματα, λειτουργεί πέντε ερευνητικούς σταθμούς και διαθέτει δύο ερευνητικά πλοία του Βασιλικού Ναυτικού και πέντε αεροπλάνα στην περιοχή της Ανταρκτικής.
Η Ανταρκτική με αριθμούς
— 0 δέντρα.
— Καθόλου αυτόχθων πληθυσμός.
— H πιο κρύα θερμοκρασία που έχει καταγραφεί στον πλανήτη (-89.2ºC).
— Άνεμοι με ταχύτητα 333 χιλιομέτρων την ώρα.
— 50 χιλιοστά βροχόπτωση, λιγότερο από ό,τι στην έρημο Σαχάρα.
— Το 95% της ηπείρου είναι καλυμμένο με πάγο, το μέσο πάχος του οποίου είναι 2.400 μέτρα.
— Η ήπειρος περιλαμβάνει το 80% του γλυκού νερού του πλανήτη.
— Είναι η ήπειρος με το μεγαλύτερο μέσο όρο σε υψόμετρο του πλανήτη.
Πληροφορίες
Εκτός από οικογένειες, η έκθεση απευθύνεται επίσης σε μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου καθώς και σε παιδιά Νηπιαγωγείου. Τηλέφωνο επικοινωνίας για επισκέψεις σχολείων: 212 254 0100 (http://school.hellenic-cosmos.gr/).
Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», Kτήριο 1, Πειραιώς 254, Ταύρος, website: http://antarctica.hellenic-cosmos.gr/
Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη 09.00-13.30, Παρασκευή 09.00-20.00, Σάββατο 11.00-16.00, Κυριακή 10.00-18.00