Oστέινο πλακίδιο διαμέτρου με χάραξη νικηφόρου στεφανιού με την επιγραφή Πύθια στο κέντρο και αριθμούς που δήλωναν τη σειρά ή την κερκίδα όπου θα καθόταν ο θεατής. Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Ειδήσεις: Εύρημα

Οστέινες πλάκες: τα αρχαία εισιτήρια

Οι θεατές είχαν πάντα τις... κατηγορίες τους

από Archaeology Newsroom - Δευτέρα, 10 Σεπτεμβρίου 2012

Τα εισιτήρια για τα σημερινά γήπεδα είναι όλα χάρτινα και ελέγχονται ηλεκτρονικά. Το ίδιο και οι προσκλήσεις για τις λεγόμενες διακεκριμένες ή —πιο ελληνικά— VIP θέσεις, μόνο που αυτές είναι καμωμένες από άλλο υλικό (συνήθως από χαρτόνι ή σκληρότερο και ποιοτικότερο χαρτί). Η θέση που πρόκειται να καταλάβει ο (VIP) θεατής είναι καθορισμένη, η σειρά επίσης.

Δεν πρόκειται για… παγκόσμιο φαινόμενο μεταπολεμικής ευμάρειας αλλά για από αρχαιοτάτων χρόνων συνήθεια. Γιατί μπορεί στους Ολυμπιακούς και τους παράλληλους με αυτούς αθλητικούς, μουσικούς, θεατρικούς αγώνες της αρχαιότητας να επιτρεπόταν η είσοδος μόνο σε άνδρες, μόνο σε ελεύθερους Έλληνες (όχι σε δούλους και όχι σε καταδικασμένους για σοβαρά αδικήματα) αλλά οι θεατές είχαν πάντα τις… κατηγορίες τους.

Μεταλλικά εισιτήρια για τους πολλούς, οστέινα για τους λίγους και διακεκριμένους χορηγούσαν ακόμα και οι Ρωμαίοι που επιχείρησαν την αναβίωση των Ολυμπιακών και των παράλληλων με αυτούς αγώνων ανά την ελληνική επικράτεια επί της κυριαρχίας τους.

Ακριβώς αυτό ήταν το μικρό οστέινο πλακίδιο διαμέτρου 3 εκατοστών με εμφανή τη χάραξη από τη μία πλευρά ενός νικηφόρου στεφανιού από φοινικιά με την επιγραφή Πύθια στο κέντρο και από την άλλη πλευρά χαραγμένους αριθμούς με ελληνική και λατινική γραφή (ΙΙΙ λατινικό, ελληνικό Γ, ελληνικό Ι ή λατινικό Ι) που δήλωναν τη σειρά ή την κερκίδα όπου θα καθόταν ο θεατής.

«Κερκίδα 1, θέση 3» ή «σειρά 1, θέση 3», μπορεί και το αντίστροφο. «Θέση 1, κερκίδα 3». Σαφώς όμως θέση διακεκριμένη και είτε καλά πληρωμένη για τη θέαση των αγώνων είτε χορηγημένη ως πρόσκληση σε κάποιον επίσημο αξιωματούχο της πόλης, ρωμαίο άρχοντα, πρώην διακεκριμένο αθλητή ή, σε κάθε περίπτωση, θεατή με υψηλό κοινωνικό status.

Το οστέινο πλακίδιο που εκτίθεται στο κέντρο και σε ειδικές προθήκες (αμφοτερόπλευρες) στην κεντρική αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης μοιάζει με… παλιοκαιρίσιο κουμπί.

Τα Πύθια της Θεσσαλονίκης ήταν μια μεγάλη γιορτή που οργανωνόταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του Απόλλωνα.

Στη Θεσσαλονίκη αναφέρονται για πρώτη φορά αγώνες με το όνομα Πύθια το 240 μ.Χ., στα χρόνια της διακυβέρνησης του αυτοκράτορα Γορδιανού Γ’ (238-244 μ.Χ.). Ο Γορδιανός Γ’ απένειμε στη Θεσσαλονίκη για πρώτη φορά τον τίτλο της νεωκόρου και της παραχώρησε το δικαίωμα τέλεσης των Πυθίων.

Από τα νομίσματα φαίνεται ότι τα Πύθια συνέχισαν να τελούνται και υπό τη διακυβέρνηση των αυτοκρατόρων Φιλίππου του Άραβα (244-249 μ.Χ.) και του Βαλεριανού και Γαλιηνού (253-268 μ.Χ.).

Ενδιαφέρον παρουσιάζει ψηφιδωτό δάπεδο (του 3ου μ.Χ. αιώνα) που βρέθηκε πρόσφατα στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Αντιγονιδών στο οποίο εικονίζονται δύο στεφάνια με εγγεγραμμένη τη λέξη Πύθια και παράσταση αγωνιστικού τεθρίππου.

Το εύρημα-οστέινο εισιτήριο ανήκει στα μέσα του 3ου αι. μ.Χ. (τοποθετείται μεταξύ του 240-260 μ.Χ.) και διακρίνεται για το πολύτιμο υλικό του σε σχέση με τα συνηθέστερα μεταλλικά εισιτήρια (μολύβδινα ή χάλκινα).

Ίσως λοιπόν να είχε τιμητικό χαρακτήρα και να χρησιμοποιήθηκε από κάποιον αξιωματούχο της πόλης σε περισσότερες από μία διοργανώσεις (και VIP και… διαρκείας). Στην πίσω πλευρά του διακρίνονται ίχνη από σβησίματα για αναγραφή διαφόρων αριθμών που θα δήλωναν τη θέση που γνωρίζουμε ότι ήταν αυστηρά καθορισμένη, ανάλογα με το κοινωνικό του status.