Η εντατική δουλειά των νεαρών αρχαιολόγων που έκαναν αποτυπώσεις και των εργατών που συνέχιζαν σε πείσμα του καύσωνα να εργάζονται κάτω από τον δυνατό ήλιο, ήταν η αφορμή να μπούμε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πυθαγορείου Σάμου, ένα από τα πιο σύγχρονα μουσεία της χώρας. Διώροφο με έναν τεράστιο αύλειο χώρο, από τους εντυπωσιακούς αρχαιολογικούς χώρους της πόλης, με ορατά τα κατάλοιπα, πολλά μάλιστα σώζονται σε εντυπωσιακό ύψος και αποσπούν την προσοχή κάθε περαστικού που έχει βάλει στόχο να πάει πεζός ώς το Ευπαλίνειο όρυγμα, αλλά και κάθε οδηγού από τους εκατοντάδες οι οποίοι περνούν καθημερινά από εκεί.

Ένας από τους στόχους της υπεύθυνης για την περιοχή αρχαιολόγου Μαρίας Βιγλάκη-Σοφιανού (ΚΑ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων) που ήρθε για λίγο στο νησί αλλά ζει και εργάζεται εδώ και τρεις δεκαετίες, είναι να τελειώσει με την ανασκαφή που ανέλαβε μετά τη συνάδελφό της Μαρίζα Μαρθάρη ώστε να αποκατασταθεί ο χώρος δίπλα στο μουσείο. Με τη βοήθεια του ΕΣΠΑ, θα γίνουν οι απαραίτητες στερεώσεις καταλοίπων, οι διαμορφώσεις, οι ξύλινοι διάδρομοι, οι πινακίδες και ο φωτισμός που θα επιτρέψουν στο κοινό να γνωρίσει από το 2014 τους θησαυρούς της αρχαίας συνοικίας. Κάθε λεπτομέρεια για τη συνεχή κατοίκηση από τον 9ο π.Χ. αι. έως και τους βυζαντινούς χρόνους.

Θα ήταν κρίμα ο επισκέπτης που θα φτάσει ώς το Πυθαγόρειο να μην επισκεφθεί το αρχαιολογικό του μουσείο το οποίο εγκαινιάστηκε το 2010 και κερδίζει όλο και πιο πολύ το ενδιαφέρον των ξένων κυρίως επισκεπτών. Στο φωτεινό ισόγειο απλώνεται η ιστορική πορεία της αρχαίας πόλης της Σάμου. Η μαρμάρινη επιγραφή στην είσοδο, σύμφωνα με την οποία ο δήμος Σαμίων μοίραζε δωρεάν σιτάρι στους πολίτες το οποίο μάλιστα αγόραζε από θεσμοθετημένο ειδικό ταμείο, αξίζει την προσοχή σας. Όσο για το κεφάλαιο του ταμείου προερχόταν από συνδρομές εύπορων πολιτών.

Δεν είναι η μόνη λεπτομέρεια που αποδεικνύει τον πλούτο και το υψηλό επίπεδο του πολιτισμού του νησιού. Οι παιδικές ταφές από τη θέση Κλήμα Ηραίου, τα δείγματα του ρυθμού των αιγάγρων, οι ιωνικές και σαμιακές κύλικες, ο τρίμυξος λύχνος του 560 π.Χ., η ανάγλυφη πήλινη πλάκα με παράσταση Νίκης σε άρμα (400-375 π.Χ.) είναι ορισμένα από τα εκθέματα που ξεχωρίζουν. Όπως τα 27 αργυρά νομίσματα από τους Ελληνιστικούς χρόνους που βρέθηκαν θαμμένα κάτω από δάπεδο δωματίου. Στον όροφο… περιμένουν οι Pωμαίοι αυτοκράτορες (6 εικονιστικές κεφαλές) που η ζωή τους συνδέθηκε με την ιστορία του νησιού, σημαντικά έργα και τους χειμώνες στην πολυτελή έπαυλη του λόφου του κάστρου. Από τα ευρήματα της γεωμετρικής νεκρόπολης ο επισκέπτης συνήθως στέκεται στην υδρία με εγχυτρισμό βρέφους, αλλά και στα τέσσερα επίπεδα της κατασκευής που στήθηκε στο κέντρο της αίθουσας για να τονιστούν οι διαφορετικές εποχές των τάφων (γεωμετρικοί, αρχαϊκοί, ελληνιστικοί, ρωμαϊκοί). Έξυπνη λύση και η επιλογή της γιγαντο-οθόνης στην οροφή, όπου προβάλλονται αποσπάσματα από τις ανασκαφές στην αρχαία πόλη.

Η προθήκη με τις πήλινες γυναικείες πλαγγόνες είναι το κέντρο της προσοχής συνήθως των γυναικών, ενώ οι άντρες επισκέπτες προτιμούν το δυτικό τμήμα με την αρχαϊκή γλυπτική. Τη σειρά των εντυπωσιακών κούρων που σαστίζει και τα παιδιά, τον ενεπίγραφο του Λεύκιου, τον ντυμένο του Κάβο Φονιά (ρούχα φορούσαν μόνο τα γυναικεία αγάλματα) κάπως άσχημο με αιγυπτιακά χαρακτηριστικά, το εντυπωσιακό άγαλμα της Αφροδίτης, αλλά και τον τεράστιο τοίχο με τα υπαίθρια ιερά.

Σεβασμός

Λιγοστοί υπάλληλοι αλλά ευγενικοί με σεβασμό προς το μουσείο δείχνουν να το προσέχουν. Φαίνεται από μικρές λεπτομέρειες όπως το πεντακάθαρο πήλινο στην έξοδο της αυλής, για τα αποτσίγαρα των καπνιστών.

Αν έως τον Ιούνιο του 2014 ολοκληρωθεί η ανάδειξη του γειτονικού αρχαιολογικού πάρκου, ευχάριστα είναι τα νέα και από το Ευπαλίνειο όρυγμα, από τα σημαντικότερα δημιουργήματα της αρχαίας μηχανικής, ηλικίας 2.600 χρόνων, που ξαφνιάζει με την τελειότητά του ακόμη και τους πιο έμπειρους επιστήμονες. Μια σήραγγα 1.000 και πλέον μέτρων που χρησίμευσε ως υδραγωγείο και ανοίχθηκε ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές του βουνού — αμφίστομον όπως το χαρακτήρισε ο Ηρόδοτος. Τη μελέτη αποκατάστασής του ανέλαβε ομάδα επιστημόνων με συντονιστή τον έμπειρο πολιτικό μηχανικό Κώστα Ζάμπα, ενώ για τις 28 του μηνός ορίστηκε ο διεθνής διαγωνισμός (Διεύθυνση Αναστήλωσης Μνημείων). Το τέλος της επίσκεψής μας σφραγίζει το Ηραίο. Με δύο ομάδες αρχαιολόγων να ανασκάπτουν στον αρχαιολογικό χώρο. Το Γερμανικό Ινστιτούτο σε μια πλευρά και στην είσοδο το Πανεπιστήμιο της Κύπρου με τη δρα Ουρανία Κουκά (και το Γερμανικό Ινστιτούτο) να συγκεντρώνει νέες εκπλήξεις.