Ήταν ένα νέο ξεκίνημα μετά το ψύχος. Η Εποχή των Παγετώνων είχε παρέλθει, οι παγετώνες είχαν αποτραβηχτεί στη Σκανδιναβία, και οι άνθρωποι άρχισαν να μετακινούνται προς τον Βορρά. Εκεί όπου σήμερα φλοισβίζουν τα κύματα της Βόρειας Θάλασσας, εγκαταστάθηκαν.
Φανταστείτε ένα τοπίο παραδεισένιο. Στον υγρότοπο κελάρυζαν τα νερά των λιμνών, ποτάμια φιδογύριζαν μέσα σε καταπράσινα τοπία. Τροφή υπήρχε άφθονη για όλους: Τα νερά ήταν γεμάτα ψάρια, στους καλαμιώνες φώλιαζαν πουλιά ενώ θάμνοι με καρπούς πλαισίωναν τις ακροποταμιές. Χιλιάδες άνθρωποι εγκαταστάθηκαν πριν από 8.000 χρόνια εκεί όπου σήμερα βρίσκεται ο πυθμένας της Βόρειας Θάλασσας, όπως πιστεύουν οι αρχαιολόγοι.
Τώρα οι γεωλόγοι αναπαράστησαν την πατρίδα των αποίκων του μακρινού παρελθόντος. Κατά τη θερινή συνάντηση της βρετανικής Royal Society στο Λονδίνο παρουσίασαν την περασμένη εβδομάδα έναν άτλαντα της Doggerland, του χαμένου παραδείσου ανάμεσα στη Μεγάλη Βρετανία και την ηπειρωτική Ευρώπη, που βυθίστηκε πριν από 7.500 χρόνια.
Με τα πόδια στην Ιρλανδία
Η έκταση αυτή, σύμφωνα με τους επιστήμονες, ήταν πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι έγραφαν μέχρι τώρα τα σχετικά εγχειρίδια. Εκτεινόταν μέχρι τη βόρεια Σκωτία, όπου συνέδεε τη Δανία με τα βρετανικά νησιά, ενώ στον Νότο έφτανε κανείς χωρίς να βρέξει τα πόδια του διασχίζοντας τη σημερινή Θάλασσα της Μάγχης, από τη Γαλλία ως την Ιρλανδία. Στον ορίζοντα οι απόκρημνες ακτές της σημερινής Μεγάλης Βρετανίας ορθώνονταν προς τον ουρανό.
Πιο ελκυστικός προορισμός όμως από την Ιρλανδία ήταν για τους προγόνους μας η ακμάζουσα χώρα Doggerland. «Ήταν η καρδιά της Ευρώπης» λέει ο Richard Bates, γεωχημικός στο Πανεπιστήμιο του Saint Andrews στη Σκωτία. Εκατοντάδες ευρήματα, όπως λίθινα εργαλεία, καμάκια και ανθρώπινα οστά, μαρτυρούν τη ζωή του παρελθόντος στον πυθμένα της Βόρειας Θάλασσας. Ίχνη γύρης στην ιλύ των ποταμών φωτίζουν τις γνώσεις μας για τη βλάστηση της περιοχής.
Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την αναζήτηση κοιτασμάτων πετρελαίου «αναβίωσαν» το τοπίο της Εποχής του Λίθου: «Μόνον αφότου λάβαμε τα δεδομένα πετρελαϊκών εταιρειών, τα τελευταία χρόνια, μπορέσαμε να ανασυνθέσουμε την εικόνα της χαμένης χώρας» λέει ο Bates. Οι μετρήσεις που έγιναν στον θαλάσσιο πυθμένα μέσω ηχητικών κυμάτων αποκαλύπτουν τη μορφολογία της επιφάνειας της γης εκείνη την περίοδο.
Ώσπου ήρθαν τα τσουνάμι…
Στο πλαίσιο ενός 15ετούς ερευνητικού προγράμματος, οι επιστήμονες συνέκριναν τα δεδομένα των πετρελαϊκών εταιρειών για τον πυθμένα της Βόρειας Θάλασσας με την ιστορία του κλίματος και τα αρχαιολογικά ευρήματα: Ενώ στο τέλος της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων οι πάγοι έλιωναν και η στάθμη της θάλασσας ανέβαινε, η Βόρεια Θάλασσα άρχισε να κερδίζει έδαφος.
Πρώτα κάλυψε τα τενάγη και τις κοιλάδες. «Στο τέλος οι οικισμοί είχαν απομονωθεί σε υψώματα» λέει ο Bates. Οι σημερινοί αμμοσύρτες θεωρούνται από τους αρχαιολόγους τόποι συσσώρευσης καταλοίπων των κατοίκων της Doggerland.
Το τέλος ήρθε απρόσμενα: Περίπου 8.000 χρόνια πριν, τσουνάμι σάρωσαν τη Βόρεια Θάλασσα. Μπροστά από τις ακτές της Νορβηγίας, μεγάλες μάζες ιλύος καταποντίστηκαν από ύψος χιλιάδων μέτρων στον πυθμένα της θάλασσας προκαλώντας τεράστια κύματα.
Η πτώση
Τα κύματα αιφνιδίασαν τους ανθρώπους της Εποχής του Λίθου. Ερευνητές βρήκαν στις ακτές της Σκωτίας τα κατάλοιπα μιας εστίας – το σημείο βρισκόταν τότε περίπου δέκα μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, καλύφθηκε από το κύμα, όπως δείχνουν οι ιζηματογενείς εναποθέσεις πάνω από την εστία. Ίχνη του ίδιου κύματος υπάρχουν στη Νορβηγία, την Ισλανδία, αλλά και στο Σέτλαντ και τα Νησιά Φερόες.
Πιθανότατα, τα τσουνάμι πλημμύρισαν το μεγαλύτερο τμήμα της Doggerland, πιστεύουν οι γεωολόγοι όπως ο David Smith του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης στη Μεγάλη Βρετανία. Ύστερα από αυτό, ένα μικρό μόνο τμήμα της γης που σήμερα αποτελεί τον πυθμένα της Βόρειας Θάλασσας έμεινε να εξέχει από το νερό. Το αργότερο 7.500 χρόνια πριν, όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές της ομάδας του Richard Bates, η Doggerland βυθίστηκε οριστικά στη θάλασσα.
Η καταβύθιση των ακτών της Βόρειας Θάλασσας όμως δεν είχε τελειώσει. Στα μέσα του Ιανουαρίου του 1362 μια καταστροφική πλημμύρα παρέσυρε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους στο θάνατο. Η επονομαζόμενη Grote Mandrenke (μεγάλος πνιγμός των ανθρώπων) κατάπιε και το θρυλικό Ράνγκχολτ. Όπως και η Doggerland, βυθίστηκε και αυτό στον πυθμένα της Βόρειας Θάλασσας…