Άλλες επτά μεταβυζαντινές εικόνες που κλάπηκαν οι πέντε από μοναστήρια των Ιωαννίνων και οι δύο από την Πάρο και εντοπίστηκαν στην γκαλερί Temple του Λονδίνου παίρνουν τον δρόμο της επιστροφής στην πατρίδα.

Οι διαδικασίες ταυτοποίησης των κλεμμένων εικόνων ολοκληρώθηκαν και οι υπεύθυνοι της γκαλερί —μετά από χρονοβόρες διαδικασίες— συμφώνησαν τελικά να δώσουν πίσω τις εικόνες, οι οποίες αναμένεται να παραδοθούν τις επόμενες μέρες στην ελληνική πρεσβεία του Λονδίνου.

Το θέμα δεν δημοσιοποιήθηκε, καθώς οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές και οι υπεύθυνοι της Temple υποστήριζαν πως διέθεταν όλα τα παραστατικά για τη νόμιμη κατοχή τους από συλλέκτες.

Ήδη έχουν εντοπιστεί στη γκαλερί του Λονδίνου και έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα 17 εικόνες, οι οποίες από προχθές βρίσκονται στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού των Ιωαννίνων, όπου τις παρέδωσε η ίδια η γενική γραμματέας του ΥΠΠΟΤ Λ. Μενδώνη.

Μέσα στους επόμενους μήνες προγραμματίζεται μια μεγάλη έκθεση με όλες τις κλεμμένες εικόνες που επαναπατρίστηκαν και αποτελούν μοναδικούς θρησκευτικούς θησαυρούς της ηπειρωτικής γης. Στόχος των ανθρώπων της 8ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων είναι να παρουσιαστούν οι εικόνες, με αναλυτικά στοιχεία, τόσο για την προέλευσή τους όσο και για την… περιπέτειά τους από τη βίαιη αποκόλλησή τους από τα μοναστήρια, μέχρι την έκθεσή τους σε καταλόγους γνωστών οίκων του εξωτερικού.

Ο προμηθευτής

Σε όλες του τις καταθέσεις στη Σκότλαντ Γιαρντ, ο ιδιοκτήτης της Temple, Ρίτσαρντ Τεμπλ, υποστήριξε ότι προμηθεύτηκε τις εικόνες από τον ίδιο… συλλέκτη, έναν Ελληνα γύρω στα 40, ο οποίος του είπε πως τις είχε ως οικογενειακά κειμήλια και τον εμπιστευόταν τα τελευταία χρόνια.

Ανέφερε ακόμη πως, παρότι δεν ήταν υποχρεωμένος να τις επιστρέψει, αποφάσισε να τις δώσει στο ελληνικό κράτος για να μην πληγεί το κύρος της γκαλερί του, ενώ έχει διακόψει τη συνεργασία με τον συγκεκριμένο προμηθευτή. Εκτός από την Temple, κλεμμένες εικόνες εντοπίστηκαν και στην γκαλερί H.W.C. Dullaert στο Άμστερνταμ και επίσης, μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις, πήραν τον δρόμο της επιστροφής.

Τον περασμένο Δεκέμβριο επέστρεψαν από το Άμστερνταμ δέκα μεταβυζαντινές εικόνες που εντοπίστηκαν στην Dullaert και κατασχέθηκαν λίγο πριν διατεθούν προς πώληση. Από αυτές οι έξι εικόνες προέρχονταν από μοναστήρια και ξωκλήσια της Ηπείρου —κυρίως της περιοχής Ζαγορίου— και μαζί με τις 11 που επιστράφηκαν από την Temple Gallery βρίσκονται πλέον στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού των Ιωαννίνων.

Οσο για τις 11 που εντοπίστηκαν στην γκαλερί Temple, οι 10 από αυτές προέρχονταν από τον Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κουκούλι Ιωαννίνων, ο οποίος λεηλατήθηκε τις γιορτές των Χριστουγέννων του 2009 και οι θρασύτατοι δράστες αφαίρεσαν συνολικά 40 εικόνες, ενώ η 11η προερχόταν από τον Άγιο Τρύφωνα Βίκου Ιωαννίνων.

Αξίζει να σημειωθεί πως μαζί με τις κλεμμένες εικόνες που επαναπατρίστηκαν, επέστρεψε στην Ελλάδα και η εικόνα του Αγίου Προκοπίου που είχε κλαπεί από τον ομώνυμο ναό της Βέροιας την περίοδο 1968-1975. Τη δεκαετία του 1980 αποκτήθηκε από την ιδιωτική συλλογή του Αθανάσιου Μαρτίνου στο Λονδίνο, αλλά μόλις ο συλλέκτης πληροφορήθηκε την προέλευσή της αποφάσισε να τη δωρίσει στο ελληνικό δημόσιο.

Η ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού εκτιμά ότι η επιστροφή αυτής της εικόνας θα συντελέσει αποφασιστικά στην υπόθεση διεκδίκησης της εικόνας του Αγίου Πέτρου, που επίσης κλάπηκε από ναό της Βέροιας και σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο του Dumbarton Oaks στην Ουάσιγκτον.