Η γη της αρχαίας Ολυμπίας έκρυβε αμύθητους θησαυρούς της τέχνης, αλλά έπειτα από 130 χρόνια ανασκαφών κρατά ακόμα μυστικά. Μια έκδοση ρίχνει φως στην ιστορία πέντε χιλιετιών. Το αφιερωματικό λεύκωμα με τίτλο «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ολυμπίας» με κείμενα της αρχαιολόγου Γ. Χατζή είναι το δέκατο της σειράς «Ο κύκλος των Μουσείων» που εκδίδει το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση και η Εurobank ΕFG. Όπως ανακοίνωσε η Μαριάννα Λάτση, θα σταλούν σε 3.000 σχολεία σε μορφή CD-RΟΜ. Η σειρά θα συνεχιστεί το 2009 με τον Μαραθώνα.
Η άγνωστη Ολυμπία: Η ζωή στην αρχαία Ολυμπία δεν άρχισε με την «έναρξη» των Αγώνων το 776 π.Χ., αλλά χιλιάδες χρόνια πριν, όπως προκύπτει από τα νεολιθικά κατάλοιπα του 4300-3100 π.Χ. Το αρχαιότερο μνημείο είναι ένας μεγάλος τύμβος, το Πελόπιον (2700-2250 π.Χ.), ενώ ένα πήλινο θυμιατό και ενδείξεις τέλεσης θυσιών είναι τα πρώτα λείψανα λατρείας από την ίδια (πρωτοελλαδική) εποχή. Ευρήματα δείχνουν ότι η Ολυμπία είχε επαφές μέσω του Αλφειού ποταμού, που ήταν πλωτός, με τις Δαλματικές ακτές, τη Σικελία, τη Μάλτα και την Κάτω Ιταλία.
Ανασκαφή σταθμός: Άρχισε το 1875 και θεωρήθηκε γεγονός παγκόσμιας σημασίας. Μέσα σε έξι χρόνια ήρθαν στο φως όλα σχεδόν τα σημαντικά μνημεία και αγάλματα. Χρησιμοποιήθηκαν μέχρι 450 εργάτες και 50 κάρα και εφαρμόσθηκαν πρωτοποριακές για την εποχή μέθοδοι τεκμηρίωσης: η φωτογραφία, το σχέδιο, η μελέτη της στρωματογραφίας, η λήψη εκμαγείων. Συνολικά απομακρύνθηκαν 600.000 κ.μ. χώματος.
Αναζητούνται ακόμη: Ο μυκηναϊκός οικισμός στον οποίο ανήκει το μεγάλο νεκροταφείο, η αρχαία πόλη Πίσα και τα ίχνη ανοιχτού θεατρικού χώρου, που υπήρχε σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες μέσα στο ιερό για την παρακολούθηση των θεαματικών θυσιών και των αγώνων.
Εξαφάνιση: Από τους 197 χάλκινους κυρίως ανδριάντες αθλητών και ολυμπιονικών βρέθηκαν λίγα βάθρα και ελάχιστα λείψανα: ένα πόδι, βόστρυχοι κ.ά.
Ιδρυτικός μύθος (στο ανατολικό αέτωμα του ναού του Διός): Ο βασιλιάς Οινόμαος έχει ήδη εξοντώσει δεκατρείς μνηστήρες της κόρης του Ιπποδάμειας, προκαλώντας τους σε αρματοδρομία με έπαθλο τη νύφη και τον θρόνο- ή το θάνατο. Ο τελευταίος μνηστήρας είναι ο Πέλοψ. Στην εκκίνηση της κούρσας οι γέροντες μάντεις μιλούσαν για το τραγικό τέλος του Οινομάου, που σύρθηκε από τα αήττητα άλογά του, όταν έλιωσαν οι κέρινες σφήνες που έβαλε ο ηνίοχος Μυρτίλος στους τροχούς του άρματος του βασιλιά…
Παράξενος όρκος: Οι αθλητές, στενοί συγγενείς τους και γυμναστές πατούσαν πάνω σε «τόμια» κάπρου (γεννητικά όργανα) και έδιναν βαρύ και φοβερό όρκο ότι θα αγωνιστούν με τιμιότητα, διαφορετικά απειλούνταν με ξεκλήρισμα της γενιάς τους.
Διάσημοι επίορκοι: Από τα πρόστιμα που πλήρωναν οι επίορκοι κατασκευάστηκαν 14 σιδερένια αγάλματα του Δία (με τα ονόματα των παραβατών), οι Ζάννες, που ήταν το τελευταίο πράγμα που έβλεπαν οι αθλητές πριν μπουν στον στίβο ως προειδοποίηση.
Λάφυρα: Στο στάδιο, πάνω σε πασσάλους μπηγμένους στο χώμα, αναρτούσαν πάσης φύσεως όπλα, λάφυρα από πολεμικές νίκες.
«Ρίξτε τα όπλα σας!»: Σε 240 πηγάδια στο στάδιο και κοντά στο ιερό που γέμιζαν με χιλιάδες όπλα-αφιερώματα μαχών. Επώνυμα αφιερώματα αυτού του είδους είναι το κράνος του στρατηγού Μιλτιάδη, νικητή στη Μάχη του Μαραθώνα, τα περσικά κράνη από την ίδια μάχη και του τύραννου των Συρακουσών Ιέρωνα.
Χρώματα: Ίχνη από κυανό χρώμα στα μάτια και ερυθρό στα μαλλιά δείχνουν ότι τα 42 ολόγλυφα αγάλματα και οι δώδεκα μετόπες του ναού του Διός στην Ολυμπία ήταν χρωματισμένα. «Βαζάκια» με υπολείμματα χρωμάτων βρέθηκαν και στο εργαστήριο του Φειδία.
Το περίφημο άγαλμα του Ερμή, έργο του Πραξιτέλους, με το υγρό βλέμμα και την τέλεια στίλβωση, βρέθηκε πεσμένο στη θέση όπου είχε μεταφερθεί στη ρωμαϊκή εποχή: στον ναό της Ήρας. Αυτά που δεν βλέπουμε σήμερα είναι τα στεφάνια που έφερε στα μαλλιά ο Ερμής, το μεταλλικό κηρύκειο (έμβλημα του κήρυκα) στην αριστερή του παλάμη, η καστανοκόκκινη επιζωγράφιση στα μαλλιά του και τα κατάλοιπα επιχρύσωσης στα σανδάλια.

Πηγή: Τα Νέα, Π. Κατημερτζή (2/12/08)