Μια ιστορία από το 1957, όταν το Τζαμί πρωτολειτούργησε ως Αρχαιολογικό Μουσείο στη Λάρισα, κλείνει τον κύκλο της και μια νέα σελίδα γυρίζει στην ιστορία του πολιτισμού στην πόλη, την ερχόμενη Δευτέρα 23 Ιανουαρίου.

Οι πόρτες του Τζαμιού, που επί πενήντα πέντε χρόνια φιλοξένησε το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης, θα κλείσουν και μαζί τους θα κλείσει και ο κύκλος του ως το μοναδικό μουσείο αρχαιολογικών θησαυρών, καθώς όλα τα ευρήματα που φιλοξενούσε στους χώρους του θα μεταφερθούν στο νέο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας.

Η ΙΕ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων ανακοίνωσε την προσωρινή αναστολή λειτουργίας για το κοινό, του Αρχαιολογικού Μουσείου Λάρισας, του «Γενί-Τζαμί», στην οδό 31ης Αυγούστου 2, από τη Δευτέρα 23 Ιανουαρίου, λόγω οργάνωσης της μόνιμης έκθεσης του Διαχρονικού Μουσείου Λάρισας, στην οποία περιλαμβάνονται ευρήματα που εκθέτονται στο Τζαμί.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα ευρήματα θα μεταφερθούν στα εργαστήρια του Διαχρονικού Μουσείου για συντήρησή τους, καθώς αρκετά από αυτά προβλέπεται να τοποθετηθούν στη μόνιμη έκθεση του νέου Μουσείου.

Να σημειωθεί δε ότι το Τζαμί θα παραμείνει βέβαια κλειστό για ένα χρονικό διάστημα, αλλά στις προθέσεις των αρχαιολογικών υπηρεσιών είναι να παραμείνει εκθεσιακός χώρος αρχαιολογικών θησαυρών, είτε φιλοξενώντας περιοδικές εκθέσεις, είτε μια μόνιμη διαχρονική έκθεση και μόνο για την ιστορία της Λάρισας, με ανάλογα ευρήματα. Παράλληλα συζητάται να λειτουργήσει και ως χώρος για τη φιλοξενία εκδηλώσεων.

Για την ιστορία αναφέρουμε ότι στο Τζαμί εκτίθενται τα εξής:

– Μία προθήκη με ευρήματα νεολιθικής εποχής, τα οποία προέρχονται από δωρεές ιδιωτών. Σε αυτή παρουσιάζεται ένα ενδεικτικό δείγμα των ιδιωτικών συλλογών που προσφέρθηκαν το 1992 και εκτέθηκαν για πρώτη φορά το 1993 στον ίδιο χώρο.

– Μια προθήκη ανασκαφικών ευρημάτων επίσης νεολιθικής εποχής, από πολύ σημαντικούς προϊστορικούς οικισμούς του νομού Λάρισας. Βρέθηκαν σε ανασκαφές στο πλαίσιο κατασκευής μεγάλων έργων την τελευταία δεκαετία, όπως του ταμιευτήρα της Κάρλας κ.α.

– Δύο προθήκες με την πρόσφατα επαναπατρισθείσα, γνωστή ως συλλογή Θεοδωρόπουλου, καθώς πρόκειται για ιδιωτική συλλογή που προσφέρθηκε στην ΙΕ’ Εφορεία και είχε κλαπεί όταν ήταν στην κατοχή του ίδιου του συλλέκτη.

Οι αρχαιότητες αυτές χρονολογούνται στη νεολιθική εποχή, 6η και 5η χιλιετία π.Χ. Την πλειοψηφία αποτελούν τα λίθινα και πήλινα ειδώλια που ανήκουν σε μεγάλη ποικιλία τύπων, εξαιρετικής ποιότητας και τέχνης. Όλα προέρχονται από νεολιθικούς οικισμούς της ευρύτερης περιοχής της Λάρισας, τις γνωστές «μαγούλες».

Η δεύτερη ενότητα της έκθεσης αφορά στην προβολή της θεσσαλικής γλυπτικής. Εκτίθενται μερικά από τα καλύτερα δείγματα ταφικών και αναθηματικών ανάγλυφων και γλυπτών, που απεικονίζουν θεσσαλικά πρόσωπα των κλασικών αλλά και νεοτέρων χρόνων, όπως η θηλάζουσα μητέρα, αθλητές αλλά και θεότητες. Πρόκειται για έργα θεσσαλικών εργαστηρίων, της κλασικής εποχής, πολύ γνωστά ως ανασκαφικά ευρήματα και από τη βιβλιογραφία. Αναλυτικότερα η εν λόγω ενότητα περιλαμβάνει έργα της ελληνιστικής, ρωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής εποχής.

Γυρίζοντας τον χρόνο στο παρελθόν

Σύμφωνα με πληροφορίες της αρχαιολογικής υπηρεσίας: «Το μουσουλμανικό τέμενος (τζαμί), κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου αι. και πληροφορίες αναφέρουν ότι ήταν δωρεά της βασίλισσας Όλγας στους εναπομείναντες μουσουλμάνους στην πόλη της Λάρισας. Είναι το νεότερο από τα τζαμιά της πόλης μας και το μοναδικό που σώζεται σήμερα.

»Η ιστορία του Αρχαιολογικού Μουσείου Λάρισας ξεκινά από τα τέλη του 19ου αι. Αμέσως μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (το 1881) είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται αρχαία προς φύλαξη στο Διδασκαλείο της πόλης. Ήδη από το 1906 υπήρχε πρόθεση της Αρχαιολογικής Εταιρείας να ιδρύσει Μουσείο στη Λάρισα.

»Όταν, το 1906, ανέλαβε Έφορος Αρχαιοτήτων στην περιοχή ο Απ. Αρβανιτόπουλος, βρήκε τα αρχαία διαταραγμένα και αναποδογυρισμένα από τον πόλεμο του 1897. Ο Αρβανιτόπουλος μετέφερε τα ευρήματα από το Διδασκαλείο στο Δημαρχείο και στη συνέχεια στο Φρούριο, όπου και κατασκεύασε υπόστεγα για τη φύλαξή τους και έκανε το πρώτο ευρετήριο της συλλογής της Λάρισας.

»Επάνω στο λόφο του Φρουρίου έμειναν τα περισσότερα ευρήματα ως το 1957, όπου πολλά είχαν διασκορπιστεί, κλαπεί ή σπάσει κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

»Το 1957 ο Έφορος Αρχαιοτήτων Δ. Θεοχάρης φρόντισε για τη μεταφορά τους στο Τζαμί, κοντά στην πρώην δημοτική αγορά και οργάνωσε την πρώτη συστηματική έκθεση αντιπροσωπευτικών αρχαίων στην αίθουσα του Τζαμιού.

»Το Τζαμί είχε υποστεί ζημιές το 1980 από τους σεισμούς και επισκευάστηκε καθώς και ο μιναρές του. Το Μουσείο ξαναλειτούργησε από το 1983, αφού οργανώθηκε η επανέκθεση και προστέθηκαν και νέα ευρήματα, όπως οι βιτρίνες με τα νεολιθικά αγγεία από τις ανασκαφές των Γερμανών αρχαιολόγων και τις νεότερες ανασκαφές στο Σουφλί Μαγούλα και την Πλατιά Μαγούλα Ζάρκου, οι βιτρίνες με τα όπλα, αγγεία και κοσμήματα Αρχαϊκής εποχής από το νεκροταφείο τύμβων στον Άγιο Γεώργιο Λάρισας κ.ά.

»Από τη δεκαετία του 1960 είχαν αρχίσει οι πρώτες ενέργειες για τη δημιουργία νέου Αρχαιολογικού Μουσείου στη Λάρισα».