«Κανείς διευθυντής μουσείου δεν εύχεται να του συμβεί κάτι τέτοιο. Άκουγα για άλλους διευθυντές μουσείων που έχουν δεχτεί ληστείες και δεν κοιμόμουνα το βράδυ». Η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, στην πρώτη της συνέντευξη λίγες μόλις ημέρες μετά την κλοπή έργων Πικάσο, Μοντριάν και ενός ιταλικού σχεδίου του 17ου αιώνα, παραμένει συντετριμμένη. Μιλάει για πολλά, όπως τα μέτρα φύλαξης και τους φύλακες, αλλά και το περίεργο timing της ληστείας, λίγο πριν λήξει η τελευταία θητεία της, έπειτα από είκοσι χρόνια στο μουσείο.
— Είχατε σκεφτεί ποτέ το κακό σενάριο ότι η Πινακοθήκη θα αποτελούσε στόχο;
— Οχι, ποτέ. Το τελευταίο που θα μπορούσα να σκεφτώ ήταν αυτό. Έχουμε κάνει τόσες εκθέσεις, ξένες και ελληνικές, δεν μπορούσα ποτέ να το φανταστώ.
— Θεωρείτε ότι η ασφάλεια του μουσείου ήταν τόσο επαρκής που δεν χρειαζόταν ενίσχυση των μέτρων;
— Σε ό,τι αφορά στα συστήματα ασφαλείας, είναι πληρέστατα – συναγερμοί, κάμερες παρακολούθησης, ραντάρ, δέσμες συναγερμού στις πόρτες, όπως σ’ αυτήν που παραβίασαν, όπου έκαψαν οι δράστες τη δέσμη και θεωρήθηκε από τον φύλακα ότι ήταν ηλεκτρική βλάβη. Αν, όταν έγινε η απενεργοποίηση των δεσμών της πόρτας, είχε ειδοποιηθεί η αστυνομία, τότε ίσως ήταν διαφορετικά τα πράγματα.
— Είχατε θέσει ποτέ στο ΥΠΠΟΤ θέμα ενίσχυσης του φυλακτικού δυναμικού;
— Συνέχεια το έθετα τα τελευταία χρόνια. Όμως, το υπουργείο έχει καλύψει τον αριθμό των φυλάκων που έχει δικαίωμα να προσλάβει. Και να μας δώσει τώρα επιπλέον φύλακες (έχουμε πάνω από 15), θα είναι μετακινήσεις από άλλο μουσείο. Σημειωτέον ότι οι ημερήσιοι φύλακες δεν εργάζονται ως νυχτοφύλακες. Είπα στο υπουργείο ότι δεν είναι δυνατόν να έχουμε δύο νυχτοφύλακες που εναλλάσσονται στις βάρδιες. Πιστεύω ότι θα το αντιμετωπίσει σοβαρά. Θέλω να τονίσω, μετά από αυτό το συμβάν, ότι το κράτος πρέπει να αναθεωρήσει το καθεστώς πρόσληψης των φυλάκων με μοριοδότηση. Πρέπει να εφαρμόζονται κριτήρια ιδιωτικού σεκιούριτι. Στη φύλαξη των μουσείων πρέπει να είναι άνθρωποι εκπαιδευμένοι. Για την επόμενη έκθεση της συλλογής Λεβέντη, το ομώνυμο Ιδρυμα θα ενισχύσει τη φύλαξη με δικούς του ημερήσιους φύλακες και νυχτοφύλακες.
— Το Σωματείο Νυχτοφυλάκων & Αρχαιοφυλάκων κατηγορεί την Πινακοθήκη επειδή δεν είναι συνδεδεμένη με το Κέντρο Λήψεως και Επεξεργασίας Συναγερμού του ΥΠΠΟΤ.
— Η Πινακοθήκη έχει δική της ασφάλεια, ιδιωτική. Ποτέ κανείς όμως δεν μας ενημέρωσε ότι υπάρχει τέτοια ασφάλεια στο υπουργείο. Τώρα το μάθαμε. Θα το κάναμε, ως ένα ακόμη μέτρο. Μπορεί να αξιολογούσε αλλιώς τα πράγματα.
— Γιατί θεωρείτε ότι οι δράστες επέλεξαν αυτά τα έργα;
— Γιατί τα δύο ονόματα, Πικάσο και Μοντριάν, ήταν τα γνωστότερα διεθνώς και θα είχαν διεθνείς πελάτες. Όμως, ποιος εγκέφαλος το σκέφτηκε, αφού δεν μπορούν να πωληθούν; Μόνο ένας τρελός συλλέκτης που θέλει έναν Πικάσο θα έδινε τέτοια εντολή. Τέτοιοι συλλέκτες υπάρχουν κυρίως στην Ιαπωνία, στην Κίνα… Αν όμως σκεφτούμε συνωμοσιολογικά και κάποιος ήθελε να στραφεί εναντίον μου, αν έκλεβε έναν Γύζη δεν θα είχε διεθνή απήχηση. Ο στόχος του ήταν η διεθνής απήχηση.
— Έχετε υποψίες πως στήθηκε από κάποιον η κλοπή για να σας βλάψει;
— Το έχω ακούσει από τουλάχιστον είκοσι ανθρώπους. Ότι το timing, λίγες ημέρες πριν λήξει η θητεία μου (σ.σ.: 14 Ιανουαρίου), ήταν περίεργο. Μήπως ο δράστης ήταν βαλτός για να με πλήξει στο τέλος της θητείας μου;
— Εσείς το πιστεύετε αυτό;
— Προσωπικά δεν το πιστεύω. Γιατί ποιος τρελός θα μπορούσε να υπονομεύσει και το δικό του κύρος; Θεωρώ ότι αν είναι εσωτερική υπόθεση κι όχι από το εξωτερικό, είναι μια πράξη ηλίθια. Θα ανακαλυφθεί πιο εύκολα και ο επίδοξος εντολέας θα αυτοκαταργηθεί διά παντός.
— Μπορεί να είναι υπόθεση για λύτρα;
— Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος. Από ποιον; Θεωρώ απίθανο το σενάριο, βέβαια όλα παίζονται. Αυτό που εγώ θέλω να πω είναι πως είμαι πολύ στενοχωρημένη όχι μόνο γιατί χάσαμε έναν Πικάσο, αλλά γιατί ήταν μια εθνική κληρονομιά. Η αφιέρωση του ζωγράφου προς τον ελληνικό λαό στο πίσω μέρος του πίνακα τα λέει όλα. Αυτή είναι η αξία του έργου.
— Τι απαντάτε στις προσωπικές επιθέσεις;
— Για την πορεία μου στην Εθνική Πινακοθήκη μιλά το έργο μου, δεν χρειάζεται να μιλήσω εγώ. Ωστόσο, αυτό που ειπώθηκε, από εξέχον δημόσιο πρόσωπο, ότι η ασφάλεια της Πινακοθήκης είναι ανύπαρκτη, δεν είναι αλήθεια. Υπονομεύεται έτσι η αξιοπιστία του μουσείου, που είναι από τα πιο καλά εξοπλισμένα μουσεία. Το αποδεικνύει η συνεργασία του με όλα σχεδόν τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου.
— Θέλετε να ανανεωθεί η θητεία σας;
— Δεν μπορώ να προδικάσω τι θα γίνει. Ώσπου να οριστεί νέος διευθυντής, μου ζητήθηκε να παραμείνω. Εγώ λυπάμαι πολύ που η θητεία μου αυτή κλείνει με ένα τόσο τραγικό γεγονός.
— Ωστόσο, επιθυμείτε να συνεχίσετε στην Εθνική Πινακοθήκη;
— Όταν έχεις κάνει δεκαετή αγώνα για την επέκτασή της, το έχεις καταφέρει και έχεις βρει τις λύσεις για τα προβλήματα που προκύπτουν, θέλεις να ολοκληρώσεις αυτό το έργο. Η φιλοδοξία μου είναι νόμιμη. Αν η πολιτική ηγεσία του υπουργείου κρίνει διαφορετικά δεν θα διαμαρτυρηθώ καθόλου.
Τα έργα δεν ασφαλίζονται
— Σχετικά με την ασφάλιση των έργων;
— Ο νόμος λέει ότι η κινητή και ακίνητη περιουσία του Δημοσίου δεν ασφαλίζεται, παρά μόνο αν βγει στο εξωτερικό. Δεν ισχύει κάτι διαφορετικό όμως και σε ξένα μουσεία. Φαντάζεστε πόσα χρήματα χρειάζονται για να ασφαλιστεί το Λούβρο; Υπάρχει όμως στην Αμερική και ισχύει για πολλά μουσεία της Ευρώπης ο νόμος της κρατικής ασφάλειας, σύμφωνα με τον οποίο μέχρι ένα ποσό η ασφάλεια καλύπτεται από το κράτος. Νομίζω ότι το ΥΠΠΟΤ μελετά έναν τέτοιο νόμο.
- Έθνος, Δήμητρα Ρουμπούλα, http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22784&subid=2&pubid=63602393 (13/01/2011)