Σχέδια από μονές και σκήτες του Αγίου Όρους, τον 15ο και τον 16ο αιώνα, καθώς και φωτογραφικό υλικό από τα κειμήλια της περιόδου φιλοξενεί η έκθεση που παρουσιάζεται έως τις 25 Ιανουαρίου 2012 στην Αγιορειτική Εστία Θεσσαλονίκης.

Η έκθεση εγκαινιάστηκε κατά τη διάρκεια του διεθνούς συνεδρίου «Το Άγιον Όρος στον 15ο και 16ο αιώνα» και αναδεικνύει μία από τις πιο ενδιαφέρουσες περιόδους της μεταβυζαντινής περιόδου στην αθωνική πολιτεία, μετά την κατάρρευση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και την κυριαρχία των Οθωμανών.

Κατά τη μεταβατική περίοδο αυτών των δύο αιώνων, το οδοιπορικό παρουσιάζει τις διάφορες όψεις της πνευματικής και καλλιτεχνικής ζωής, καθώς και το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασαν και δημιούργησαν οι πρωταγωνιστές των μοναστηριών.

Η έκθεση χωρίζεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες που αντιστοιχούν σε δύο υποπεριόδους. Η πρώτη κατηγορία καλύπτει την υποπερίοδο 1400-1490 και παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά μιας εποχής κατά την οποία η ανασφάλεια που πηγάζει από τη ρευστή κατάσταση αντανακλάται κυρίως στην αρχιτεκτονική και στα έγγραφα που πιστοποιούν την προσπάθεια διατήρησης της αυτονομίας και της εξασφάλισης κάποιων προνομίων, ενώ η παραγωγή καλλιτεχνικού έργου είναι ιδιαίτερα φειδωλή.

Αντιθέτως, καθώς η κοσμική εξουσία περνάει από τους Βυζαντινούς και τους Σέρβους ηγεμόνες στους Οθωμανούς, διαπιστώνεται η αδιατάρακτη συνέχεια του πνευματικού βίου και αναγνωρίζονται σπουδαίοι Αγιορείτες ασκητές που συνεχίζουν την ησυχαστική παράδοση.

Η δεύτερη κατηγορία καλύπτει την υποπερίοδο 1490-1600 και παρουσιάζει την αναγέννηση που αντανακλάται τόσο στις τέχνες (ζωγραφική, μικροτεχνία, αρχιτεκτονική), όσο και στον εμπλουτισμό των βιβλιοθηκών, ενώ ιδιαίτερη θέση έχουν προσωπικότητες μεγάλης πνευματικής εμβέλειας που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, στις παραδουνάβιες ηγεμονίες και στη Ρωσία, καθιστώντας το Άγιον Όρος φάρο του ορθόδοξου κόσμου.

«Πολιτιστική αντοχή»

«Οι δύο αυτοί αιώνες της Μεταβυζαντινής ιστορίας έχουν ένα εξαιρετικό ιστορικό αλλά και ευρύτερο ενδιαφέρον, καθώς αναδεικνύουν τη μοναδική πνευματική και πολιτιστική αντοχή της Μοναστικής Πολιτείας να επιβιώσει μέσα από τις τεράστιες ανατροπές που επέφερε η κατάρρευση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και η επικράτηση των Οθωμανών, αλλά και άλλων καταστροφικών γεγονότων, πυρκαγιών, πειρατικών λεηλασιών κ.λπ. Και όχι απλώς να επιβιώσει, αλλά και να διαμορφώσει τους όρους μιας μεγάλης αναγέννησης χάρη στους αγώνες των ιδίων των Αγιορειτών μοναχών και την προστασία ισχυρών προσωπικοτήτων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, Ιεραρχών και Πατριαρχών, τον ρόλο των ηγεμόνων της Μολδαβίας και Βλαχίας, αλλά και της Ομόδοξης Ρωσίας», δήλωσε κατά την τελετή των εγκαινίων ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης και πρόεδρος του Δ.Σ. της Αγιορειτικής Εστίας Γιάννης Μπουτάρης.