Άρης Κωνσταντινίδης, Δυο «χωριά» απ’ τη Μύκονο – Τα παλιά Αθηναϊκά σπίτια – Ξωκκλήσια της Μυκόνου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2011, 436 σελ. Σετ 3 βιβλίων σε κασετίνα
ISBN 978-960-524-320-3
Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης κυκλοφορούν ξανά –στοιχειοθετημένα εκ νέου αλλά με πλήρη διατήρηση της αρχικής μορφής τους– όλα τα έργα του Άρη Κωνσταντινίδη, που έχουν από καιρό εξαντληθεί, φιλοδοξώντας να κάνουν εκ νέου προσιτό στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό το έργο ενός μεγάλου έλληνα δημιουργού – ένα έργο αξεχώριστο από μια στάση και αντίληψη ζωής που γίνονται σήμερα όσο ποτέ επίκαιρες.
Δυο «χωριά» απ’ τη Μύκονο – και μερικές σκέψεις μαζί τους
Το πρώτο αυτό βιβλιαράκι του Άρη Κωνσταντινίδη, που δημοσιεύθηκε το 1947, είναι ένα ένθερμο αρχιτεκτονικό μανιφέστο με το οποίο ο αρχιτέκτονας παίρνει ενεργητική θέση στο πρόβλημα της παράδοσης. Η θέση αυτή –την οποία δεν εγκατέλειψε ποτέ στη διάρκεια της ζωής του– συνοψίζεται στο πρόταγμα ότι αυτό που πρέπει να προσεχθεί και να μας εμπνεύσει στην παράδοση δεν είναι η εξωτερική μορφή αλλά η εσωτερική δομή και οι διαχρονικές ανθρώπινες ανάγκες που γεννούν αυτή τη μορφή. Τη θέση του αυτή ο Άρης Κωνσταντινίδης αναδεικνύει μέσω μιας καταλυτικής πολεμικής εναντίον όσων «εραστών» –όπως τους χαρακτηρίζει– παρασύρονται από τη σαγηνευτική επιδερμικότητα της εξωτερικής μορφής και χάνουν την ουσία.
Τα παλιά αθηναϊκά σπίτια
Στο δεύτερό του βιβλιαράκι (1950) ο Άρης Κωνσταντινίδης καταπιάνεται συγχρόνως με δύο αλληλένδετα ζητήματα:
1) Εκφράζοντας την πεποίθησή του ότι η αρχιτεκτονική έχει υποχρέωση να αντιπροσωπεύει το κοινωνικό σύνολο και όχι την όποια καλλιτεχνική προσωπικότητα, καταγράφει και μελετά παλιά Αθηναϊκά σπίτια, προτάσσοντας τη σημασία αναζήτησης ενός αρχιτεκτονικού τύπου που θα εκφράζει το κατά Διονύσιο Σολωμό «κοινό και κύριο».
2) Η λεπτομερής και πειστική καταγραφή ενός αρχιτεκτονικού τύπου βγαλμένου από τις ανάγκες του τότε νεοελληνικού βίου εμψυχώνει την πολεμική του Άρη Κωνσταντινίδη εναντίον των ξενόφερτων νεοκλασικών, ξεδιπλώνοντας μια ενεργητική τοποθέτηση σχετικά με το πρόβλημα της νεοελληνικής ταυτότητας που ταλανίζει τον τόπο μας από συστάσεως του Ελληνικού κράτους. Δίπλα στον «εραστή» της παράδοσης τώρα τοποθετείται και ο «υποταγμένος» στο ξενόφερτο. Αποφεύγοντας αυτές τις Συμπληγάδες, ο Άρης Κωνσταντινίδης προτείνει μια Σύγχρονη Αληθινή Αρχιτεκτονική, την οποία δημιουργεί αργότερα με ένα σημαντικό σε έκταση κτισμένο έργο που αποτελεί ορόσημο για την αρχιτεκτονική του τόπου μας.
Ξωκκλήσια της Μυκόνου
Στο τρίτο αυτό βιβλιαράκι του Άρη Κωνσταντινίδη (1953) δεν υπάρχει κείμενο, με εξαίρεση μια προμετωπίδα από την «Ερωφίλη»: «Κόσμοι αγαθοί και σιγανοί κι οι μυριαγαπημένοι».
Ένας τέτοιος κόσμος απεικονίζεται σε μια σειρά κατόψεων, τομών, ελεύθερων σχεδίων και φωτογραφιών που συναποτελούν μια σεμνή και ευαίσθητη καταγραφή ενός ακόμη αρχιτεκτονικού τύπου, που αυτή τη φορά αφήνεται να «μιλήσει» μόνος του, καθρεφτίζοντας τη βαθιά αγάπη του Άρη Κωνσταντινίδη για την ανώνυμη αρχιτεκτονική που τον έθρεψε σε όλη του τη ζωή.