Το Μουσείο Μπενάκη, σε συνεργασία με το atelier μαρμάρου on·entropy και την Ingenious Loci ΑΜΚΕ, παρουσιάζει από την Τρίτη 4 Ιουνίου την έκθεση-εγκατάσταση «A Future for the Past», που στοχεύει στη διάδοση και ενίσχυση της τηνιακής μαρμαρογλυπτικής μέσω του σύγχρονου design. Η έκθεση-εγκατάσταση στο Μουσείο Μπενάκη αποτελεί έναν σταθμό στο διετές ερευνητικό πρόγραμμα υπό την επιμέλεια της Maria Cristina Didero με τον ίδιο τίτλο, το οποίο προσεγγίζει την κοινωνική διάσταση της μαρμαροτεχνίας στην Τήνο μέσω και της συνομιλίας της με τον σύγχρονο πολιτισμό.
Η αρχέγονη τέχνη της επεξεργασίας του μαρμάρου σε αυτό το νησί των Κυκλάδων έχει συμπεριληφθεί στον Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας της UNESCO. Μάλιστα, η Σχολή Καλών Τεχνών και Μαρμαρογλυπτικής του Πύργου Τήνου αποτελεί ένα από τα τρία μόνο σημεία στον κόσμο όπου εξασκείται αυτή η τέχνη.
Η μαρμαρογλυπτική της Τήνου, μια τέχνη ζωντανή εδώ και χιλιάδες χρόνια, έχει συνυφανθεί με την πολιτιστική κληρονομιά του νησιού και των Κυκλάδων γενικότερα. Είναι όμως και μια τέχνη που μέσα από την κιναισθητική γνώση, έτσι όπως αυτή έχει διασωθεί από γενιά σε γενιά, μπορεί να δημιουργήσει δυνατές συνδέσεις. Ειδικά σε μια περίοδο εντατικής τουριστικοποίησης της Τήνου, η συσχέτιση της μαρμαρογλυπτικής με ένα σύγχρονο εικαστικό πλαίσιο μπορεί να ενισχύσει το αίσθημα του «ανήκειν» και, μέσω της ενδυνάμωσης της συλλογικής ταυτότητας των Τηνιακών, να αποτελέσει έναν παράγοντα βελτίωσης του επιπέδου ζωής τους, κοινωνικά και οικονομικά.
«Κάποτε άκουγες τα παιδιά να παίζουν με τον μαντρακά στον δρόμο του Πύργου, κάποτε άκουγες το νερό να τρέχει, τις καμπάνες, οι πόρτες των σπιτιών και τα εργαστήρια μαρμαροτεχνίας ήταν ανοιχτά για όλους, σήμερα το μέρος είναι γεμάτο με μαγαζιά και δεν υπάρχει ένδειξη μαρμαροτεχνίας. Κάποτε, τα μαρμαράδικα και οι εκκλησίες ήταν χώροι όπου περνούσαμε μεγάλο μέρος του χρόνου και της εργασίας μας», δηλώνει ένας Τήνιος γλύπτης.
Αυτήν ακριβώς τη δυνατότητα δημιουργίας συνδέσεων επιθυμεί να αναδείξει το πρόγραμμα «A Future for the Past», στο οποίο εντάσσεται η συγκεκριμένη έκθεση. Με κεντρικό σημείο ενδιαφέροντος ένα γλυπτό-τραπέζι από μάρμαρο Διονύσου, προϊόν συνεργασίας του atelier μαρμάρου on·entropy και του τηνιακού γλύπτη-εικαστικού Δημήτρη Σκαλκώτου, η έκθεση, διάχυτη σε διάφορα σημεία της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου Μπενάκη, προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία συνομιλίας ανάμεσα σε εκθέματα των συλλογών Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Τέχνης και Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού του Μουσείου και σύγχρονες δημιουργίες Τηνιακών μαρμαρογλυπτών, οι οποίες με τη σειρά τους συνδιαλέγονται με γλυπτικά αντικείμενα σύγχρονου design από μάρμαρο. Ένας τέτοιος διάλογος αναδεικνύει τη σχέση μεταξύ παλαιού και νέου και ανιχνεύει τρόπους αλληλοσυμπλήρωσης, ώστε να μπορούν και τα δύο, παραδοσιακή μαρμαροτεχνία και σύγχρονο design, να συμπορευθούν προς το μέλλον.
Τα έργα Τηνιακών μαρμαρογλυπτών στην έκθεση-εγκατάσταση επιλέχθηκαν λόγω των ιδιαίτερων πολιτιστικών τους αναφορών. Περιλαμβάνουν αντικείμενα με έμπνευση από την εκκλησιαστική τέχνη και τη λαογραφία και πολλά από αυτά διακοσμούν προσόψεις κατοικιών και εξωτερικούς χώρους στο χωριό Πύργος, ένα ανοιχτό μουσείο της τέχνης του μαρμάρου.
Η έκθεση-εγκατάσταση φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη μετά από μια ανάλογη παρουσίαση πέρυσι στην έκθεση 5VIE Design Week στο Μιλάνο, η οποία απέσπασε περισσότερες από 30 αναφορές στον τύπο (Wallpaper*, Design Miami, La Republica) και μια ειδική μνεία στο Salone Sustainability Award 2023. Ακολουθεί μια συνάντηση-γιορτή με ποικίλες δράσεις και εργαστήρια στην Τήνο, λεπτομέρειες για την οποία θα ανακοινωθούν σύντομα. Πρόκειται για μια καινοφανή συνέργεια του τοπικού με το διεθνές και του παραδοσιακού με το σύγχρονο στο συγκεκριμένο πεδίο χειροτεχνικής εργασίας, συνέργεια που έχει ως στόχο να συμβάλει στο μέλλον τόσο του σύγχρονου σχεδιασμού σε μάρμαρο όσο και της μαρμαρογλυπτικής παράδοσης, καθιστώντας την Τήνο αναγνωρίσιμο κόμβο πολιτιστικού πλούτου.
Για τους δημιουργούς του «A Future For The Past», «το design δεν αφορά αποκλειστικά μία όμορφη και άνετη καρέκλα, αλλά τις γενιές ανθρώπων και το σύνολο γνώσης που χρειάζονται για να δημιουργηθεί κάτι. Η σύνδεσή τους με την ύλη αλλά και οι μεταξύ τους αλληλεπιδράσεις είναι η ουσία του craftsmanship. Αυτά συχνά θεωρούνται δεδομένα ή παραβλέπονται, ενώ θα πρέπει να αναδειχθούν, ειδικά σε μια γρήγορα μεταβαλλόμενη εποχή».
Πληροφορίες
Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού, Κουμπάρη 1, Αθήνα. Τηλ.: 210 3251311
Διάρκεια έκθεσης: 5-30 Ιουνίου 2024
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο: 10:00-18:00, Κυριακή: 10:00-16:00, Πέμπτη: 10:00-00:00, Τρίτη: κλειστά