Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του οι αρχαίοι Αιγύπτιοι μνημονεύουν πολλές φορές το Πουντ, μια μυστηριώδη χώρα του νότου, προσβάσιμη από την Ερυθρά Θάλασσα, η οποία διακρινόταν για την παραγωγή της σε μπαχαρικά και τα εξωτικά της ζώα. Σε φαραωνικές παραστάσεις – όπως τα ανάγλυφα της βασίλισσας Χατσεπσούτ στο Ντεϊρ ελ-Μπάχαρι – κοντά στο Λούξορ, αλλά και σε λογοτεχνικά κείμενα – όπως η ιστορία του Ναυαγισμένου Ναύτη – βασιλικοί απεσταλμένοι εμφανίζονται να φθάνουν στο Πουντ μετά από κακουχίες και περιπέτειες, για να επιστρέψουν φέρνοντας μύρο, δέντρα λιβανού, δέρματα πανθήρων, αλλά και ζωντανές καμηλοπαρδάλεις και μπαμπουίνους! Πού όμως βρισκόταν η μακρινή αυτή χώρα; Με βάση το κύριο εξαγωγικό προϊόν του Πουντ, το λιβάνι, οι επιστήμονες το έχουν συνδέσει με τη γνωστή στους Ρωμαίους για το λιβάνι της «Ευδαίμονα Αραβία», το Σαβά της Βίβλου, το οποίο ταυτίζεται με τη σημερινή Υεμένη. Από την άλλη πλευρά, τα ζώα τα οποία εισάγονται στην Αίγυπτο από τη μακρινή χώρα εμφανίζουν έναν αφρικανικό χαρακτήρα, οδηγώντας σε συσχετισμούς με περιοχές της Ανατολικής Αφρικής – Αιθιοπία, Ερυθραία και Σομαλία.

Σήμερα, μια νέα ερμηνεία έρχεται από μια ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλείς τους καθηγητές Nathaniel Dominy και Salima Ikram. Οι επιστήμονες βασίζονται στην εξέταση δύο ταριχευμένων μπαμπουίνων του Νέου Βασιλείου οι οποίοι φυλάσσονται στο Βρετανικό Μουσείο. Ο ένας από τους δύο μπαμπουίνους βρέθηκε από την Κοιλάδα των Βασιλέων ενώ η προέλευση του άλλου προσδιορίζεται με το ευρύτερο «Θήβες». Είναι όμως ευρύτερα παραδεκτό ότι αρκετά από τα ζώα αυτά εισάγονταν στην Αίγυπτο, ενώ το Πουντ αναφέρεται ως ένα τυπικό σημείο προέλευσης. Οι επιστήμονες λοιπόν επικεντρώνονται στην εξέταση των λεγόμενων ισοτόπων οξυγόνου, τα οποία βρίσκονται στο τρίχωμα των ζώων και διατηρούν στοιχεία σχετικά με την τοποθεσία όπου εκείνα ξεκίνησαν τη ζωή τους. Παράλληλα, η ομάδα διαθέτει δείγματα ισοτόπων οξυγόνου από μπαμπουίνους της Ερυθραίας, της Αιθιοπίας, της Σομαλίας της Υεμένης της Ουγκάντας και της Μοζαμβίκης. Αν τα ισότοπα από τους αρχαίους μπαμπουίνους ταυτίζονται με δείγματα από κάποια από τις παραπάνω χώρες, υπάρχει μια πολύ ισχυρή πιθανότητα για τη λύση του μυστηρίου του Πουντ.

Η μέδοδος όμως αυτή δεν στερείται προβλημάτων. Σύμφωνα με τον καθηγητή Dominy, ο χαρακτήρας των ισοτόπων οξυγόνου σε ένα ζώο αλλάζει σύμφωνα με την μακρόχρονη παραμονή του σε έναν διαφορετικό τόπο, ενώ είναι γνωστό ότι οι μπαμπουίνοι στεγάζονταν σε αρχαία αιγυπτιακά σπίτια ως κατοικίδια. Τι γίνεται λοιπόν αν τα δύο παραδείγματα από το Βρετανικό μουσείο έζησαν για αρκετά χρόνια στην Αίγυπτο; Η εξέταση δειγμάτων οστού παρουσιάζει μια εναλλακτική λύση. Τα οστά διαθέτουν επίσης ισότοπα οξυγόνου, τα ποσοστά των οποίων μεταβάλλονται λιγότερο απ’ ότι στο τρίχωμα, καθώς τα μαλλιά μακραίνουν. Και πάλι όμως, μπαμπουίνοι που προέρχονται από γειτονικές περιοχές τείνουν να έχουν κοινά αποτυπώματα ισοτόπων οξυγόνου, κάτι που μπορεί να προκαλέσει τελικά σύγχυση για την προέλευσή τους.

Πέρα όμως από την αναζήτηση του Πουντ, οι ερευνητές περιλαμβάνουν στην έρευνά τους και τη μεταβολή στις χώρες εισαγωγών που συνέβη κατά την πτολεμαϊκή περίοδο. Εξετάζοντας μπαμπουίνους των Πτολεμαίων από το Moυσείο Petrie του UCL προσδοκούν να προσδιορίσουν τους τόπους εισαγωγών των εξωτικών αυτών ζώων, εφόσον γνωρίζουμε ότι καταγραφές επισκέψεων στο Πουντ απουσιάζουν κατά την περίοδο εκείνη.

Τα αποτελέσματα της έρευνας θα ανακοινωθούν στο ετήσιο συνέδριο του Αμερικανικού Ερευνητικού Κέντρου στην Αίγυπτο (ARCE), το οποίο ξεκινά στις 23 Απριλίου.

Πηγή: Archaeology Daily News, 15/04/10

Ζ.Ξ.