Το ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος
Αν και ο Απόλλωνας ήταν ο προστάτης θεός της αρχαίας πόλης, η λατρεία της αδελφής του Αρτέμιδος ήταν εξαπλωμένη σε όλη την επικράτεια της Ερέτριας.
Οι πηγές, κυρίως ο Στράβωνας, διασώζουν τη μαρτυρία ότι στην Αμάρυνθο υπήρχε σημαντικό ιερό της Αμαρυσίας Αρτέμιδος. Ο Στράβων δεν επισκέφθηκε την Εύβοια, αλλά άντλησε πληροφορίες από αρχαίες πηγές που αναφέρονταν στα κείμενα που εκτίθενται στο ιερό, πράγμα που επιβεβαιώνεται από τις επιγραφές που βρέθηκαν σε αυτό. Είναι ευρέως γνωστό ότι κατά τη διάρκεια των Αρτεμισίων, ο πληθυσμός της Ερέτριας μετέβαινε στο ιερό συμμετέχοντας σε μια λαμπρή πομπή, κατά μήκος της ιεράς οδού. Η ακριβής θέση του ιερού ήταν άγνωστη έως πρόσφατα. Οι γεωφυσικές έρευνες, γεωτρήσεις και δοκιμαστικές τομές, όμως, που πραγματοποιήθηκαν από το 2003, με αφορμή τις αναζητήσεις του Denis Knoepfler, οδήγησαν στην ταύτιση του ιερού μέσα στη δεκαετία του 2010. Έκτοτε, η συστηματική συνεργατική έρευνα, που πραγματοποιείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ευβοίας και την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή στην Ελλάδα, έφερε στο φως μια μεγάλη τετράγωνη αυλή που περιβάλλεται από στοές και άλλα κτήρια ιερού χαρακτήρα (οίκοι), στο κέντρο των οποίων δέσποζε ο ναός της Αρτέμιδος και ο βωμός του. Αρκετές επιγραφές που αποκαλύφθηκαν από το 2017 επιβεβαιώνουν την ταύτιση του χώρου. Άλλες επιγραφές βρίσκονται σε δεύτερη χρήση στις εκκλησίες της περιοχής, όπως η βυζαντινή εκκλησία της Θεοτόκου/Παναγίτσας που απέχει 2 χλμ. από το αρχαίο ιερό.
Έτσι, προτείνεται στον επισκέπτη της Ερέτριας να ακολουθήσει τον δρόμο προς τα ανατολικά για 11 χιλιόμετρα —ή 60 στάδια, όπως σημειώνει ο Στράβων—, προκειμένου να επισκεφθεί και το εξωαστικό ιερό της Αρτέμιδος. Φεύγοντας από την Ερέτρια, συναντάμε το ιερό 1,5 χλμ. μετά το σύγχρονο χωριό της Αμαρύνθου στα δεξιά του δρόμου και σχεδόν δίπλα στη θάλασσα, στις παρυφές του παρακείμενου λόφου.
Τα περισσότερα από τα αρχιτεκτονικά λείψανα καλύπτονται για προστασία με γεωύφασμα και στέγαστρα στο διάστημα ανάμεσα στις ανασκαφικές εργασίες που διενεργούνται κάθε καλοκαίρι. Η θέση, και ιδιαίτερα ο πίσω τοίχος της στοάς, παραμένει ορατή από τον δρόμο που διατρέχει τους πρόποδες του λόφου. Η κορυφή του λόφου αξίζει σίγουρα μια επίσκεψη για την πανοραμική θέα που αγκαλιάζει ολόκληρη την περιοχή, όπως επίσης και οι βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες της περιοχής, στην τοιχοποιία των οποίων μπορεί κανείς να εντοπίσει αρχιτεκτονικά μέλη από το ιερό σε επανάχρηση.