Η Κοιλάδα των Βασιλισσών, η αρχαία αιγυπτιακή βασιλική νεκρόπολη για τις συζύγους και τα παιδιά των Φαραώ του Νέου Βασιλείου είναι πλέον προσβάσιμη στο διαδίκτυο, μέσα από μια νέα ενότητα στον ιστότοπο του Theban Mapping Project. Εκτός από την Κοιλάδα των Βασιλισσών, η νέα ενότητα περιέχει επίσης πληροφορίες για τις Δυτικές Κοιλάδες, μια τοποθεσία γνωστή για συστάδες κάποτε απρόσιτων τάφων που προορίζονται για μέλη της βασιλικής οικογένειας της πρώιμης 18ης δυναστείας και για δευτερεύοντες γαλαζοαίματους μεταγενέστερων περιόδων.

Η Κοιλάδα των Βασιλισσών (βιβλιογραφικά γνωστή ως QV) ήταν γνωστή στην αρχαιότητα ως Ta set neferu, που σημαίνει «Ο τόπος της ομορφιάς» και «Ο τόπος των βασιλοπαίδων». Πράγματι, οι πρώτοι ένοικοι των τάφων της θέσης ήταν πρίγκιπες και πριγκίπισσες, γνωστοί από αποσοασματικά σωζόμενο ταφικό εξοπλισμό. Από τη 19η Δυναστεία και μετά, κατασκευάζονται στην Κοιλάδα τεράστιοι τάφοι ως τελευταίες κατοικίες βασιλισσών –  συζύγων και μητέρων. Εκεί οφείλονται και οι σύγχρονες ονομασίες της νεκρόπολης: Κοιλάδα των Βασιλισσών και Biban al Harim (Πύλες του Χαρέμιου) στα αραβικά. Αυτοί οι μνημειώδεις τάφοι, τεράστιοι σε μέγεθος και όμορφα διακοσμημένοι, πιθανότατα χτίστηκαν μαζικά, στο πλαίσιο δύο οικοδομικών προγραμμάτων από τους Φαραώ Ραμσή Β’ (19η Δυναστεία) και Ραμσή Γ’ (20η Δυναστεία). Το μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό από όλα αυτά τα μνημεία είναι ο τάφος της Νεφερτάρι, της πιο σημαντικής συζύγου του Ραμσή Β’. Ωστόσο, εξίσου σημαντικοί είναι οι πέντε μνημειακοί τάφοι των γιων του Ραμσή Γ΄, οι οποίοι αντοιπαραβάλλονται με τον τεράστιο κοινό τάφο που είχε κατασκευάσει ο Ραμσής Β΄ για τους δικούς του γιους στην Κοιλάδα των Βασιλέων (KV 5).

Οι Δυτικές Κοιλάδες είναι πολλά μεγάλα συστήματα φαραγγιών (αποξηραμένες κοίτες ποταμών) τα οποία σχηματίζουν απότομους βράχους, περίπου δύο χιλιόμετρα δυτικά της Κοιλάδας των Βασιλισσών. Αναλυτικά, η τοποθεσία χωρίζεται σε τρία συστήματα φαραγγιών: το Wadi Jabbanat el-Qurud (γνωστό και ως Κοιλάδα των Πιθήκων), το Wadi al Gharbi (Κοιλάδα της Δύσης) και το Wadi al-Bariyah. Από αυτά, το Wadi Jabbanat el-Qurud περιλαμβάνει τέσσερα φαράγγια (γνωστά ως wadis A, B, C και D) όπου βρίσκονται ο διάσημος για τους θησαυρούς του τάφος των συζύγων του Τούθμωση Γ΄,  ο μνημειακός τάφος που φτιάχτηκε για την φαραώ Χατσεψούτ όταν ήταν ακόμη σύζυγος του βασιλιά, ο λαξευτός θαλαμοειδής τάφος που προοριζόταν για την κόρη της Χατσεψούτ, Νεφερουρέ, αλλά και ο πρόσφατα ανασκαμμένους βασιλικός τάφος που πιθανότατα ανήκε σε μια βασίλισσα και διάφορους πρίγκιπες της εποχής των Τουθμωσιδών. Το Wadi al-Bariyah είναι σημαντικό για ένα μεγάλο συγκρότημα υπόγειων τάφων (WB1) ενώ στο Wadi al Gharbi, επίσης χωρισμένο σε τρία μικρότερα φαράγγια (wadis E, F, και G), ίσως τάφηκε ο Herihor, του Αρχιερέα του Άμμωνα και ταυτόχρονα τελευταίος φαραώ με έδρα τις Θήβες. Ωστόσο, όπως αναφέρεται στον ιστότοπο του Theban Mapping Project, «ένας σχετικά μικρός αριθμός βασιλικών συζύγων, γιων και θυγατέρων του Νέου Βασιλείου θάφτηκαν στην Κοιλάδα των Βασιλισσών και τις παραπλήσιες Κοιλάδες, συγκριτικά με όσους είναι ιστορικά καταγεγραμμένοι».

Αν όλα τα παραπάνω φαίνονται περίπλοκα, αυτό αποτελεί έναν επιπλέον λόγο για να περιηγηθούμε στον ιστότοπο, καθώς εκεί όλα ξεδιπλώνονται μπροστά στα μάτια μας. Ψηφιακά τεκμηριωμένοι χάρτες της περιοχής, τόσο σε περιληπτική όσο και σε λεπτομερή μορφή, συνοδεύονται από κατόψεις και τομές κάθε μνημείου, ένα τεράστιο φωτογραφικό αρχείο, κατάλογοι σημαντικών κινητών ευρημάτων, ενημερωτικά κείμενα και ενημερωμένη βιβλιογραφία, όλα στη μορφή που είναι ήδη γνωστή μέσα από το έργο του TMP για την Κοιλάδα των Βασιλέων. Μετά την επανεκκίνηση του ιστοτόπου, η νέα αυτή ενότητα εδραιώνει τη θέση του Theban Mapping Project στην πρώτη γραμμή της ψηφιακής Αιγυπτιολογίας.

Σχετικά με το Theban Mapping Project 

Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του, o σκοπός του Theban Mapping Project είναι ο σχεδιασμός και η εφαρμογή αναφορών τρέχουσας κατάστασης και σχεδίων διαχείρισης για τους αρχαιολογικούς χώρους της θηβαϊκής νεκρόπολης. Το πρόγραμμα με επικεφαλής τον Kent Weeks ξεκίνησε στην στην Κοιλάδα των Βασιλέων το 1978, αρχικά υπό την επωνυμία The Berkeley Map of the Theban Necropolis και υπό την αιγίδα του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Μπέρκλεϊ. Το έργο και ο στόχος του έχουν αλλάξει πολύ από τότε και ακόμη και τώρα το Theban Mapping Project συνεχίζει να αναπτύσσεται και να επεκτείνεται. Το 1981, το όνομα του έργου άλλαξε σε Berkeley Theban Mapping Project και το επίκεντρο του έργου διευρύνθηκε από την Κοιλάδα των Βασιλέων για να συμπεριλάβει την Κοιλάδα των Βασιλισσών. Με τον δρα Weeks να εντάσσεται στο δυναμικό του Αμερικανικού Πανεπιστημίου στο Κάιρο (AUC), το έργο απέκτησε το σημερινό του όνομα. Κομβική στιγμή στην ιστορία του έργου αποτέλεσε η τεκμηρίωση του KV5 και η ανακάλυψη του πραγματικού μεγέθους και της σημασίας του στα μέσα της δεκαετίας του ’90.

Το 1997, ξεκίνησε τη λειτουργία του ο πρώτος ιστότοπος του προγράμματος, ως kv5.com. γνωστός και εμπλουτισμένος από το 2002 ως thebanmappingproject.com. Επρόκειτο για ένα από τα πρώτα διαδικτυακά ελεύθερα προσβάσιμα εκτεταμένα αρχεία αρχαιολογικής πληροφορίας! Σύντομα, η τεχνολογία του ιστότοπου όμως κατέστη παρωχημένη και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000 ολόκληρο το διαδικτυακό σύστημα κατέρρευσε, αν και τα δεδομένα εξακολουθούσαν να είναι προσβάσιμα εκτός σύνδεσης για τα μέλη της ομάδας του έργου. Το καλοκαίρι του 2018, υπογράφηκε συμφωνία με το Αμερικανικό Ερευνητικό Κέντρο στην Αίγυπτο (ARCE) για την αναβίωση του ιστότοπου, φέρνοντάς τον τελικά στο διαδίκτυο τον Ιανουάριο του 2021 ως έργο του ARCE σε συνεργασία με το Τμήμα Αιγυπτιολογίας του AUC. Αναφορικά με τη νέα ενότητα του ιστότοπου του έργου για την Κοιλάδα των Βασιλισσών και τις Δυτικές Κοιλάδες, πολλές από τις πληροφορίες παρασχέθηκαν από το Getty Conservation Institute (GCI) και το Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου (MOTA).