Μουσειοπαιδαγωγική δράση με τίτλο «Μαγειρεύοντας στην Ήπειρο, 100.000 χρόνια» υλοποιεί η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων κατά το σχολικό έτος 2022-2023.

Αντικείμενο της δράσης αποτελεί ο σχεδιασμός εκπαιδευτικού υλικού με θέμα τις διατροφικές συνήθειες στον χώρο της Ηπείρου από την Παλαιολιθική εποχή έως και τα οθωμανικά χρόνια. Σκοπός είναι η προβολή της αξίας, της ποικιλομορφίας και του συμβολικού κεφαλαίου της διατροφής στον μεσογειακό χώρο. Παρουσιάζονται οι τρόποι απόκτησης και παραγωγής διατροφικών πόρων, τα βασικά τρόφιμα καθημερινής κατανάλωσης, οι ειδικές γεύσεις και τα φυτά που συνδέονται με τη μαγειρική, συγκεκριμένα προϊόντα για τα οποία ήταν στην αρχαιότητα φημισμένη η περιοχή της Ηπείρου, οι χώροι και οι συνήθειες εστίασης, τα σκεύη και τα αντικείμενα που σχετίζονται με τη διατροφή.

Το υλικό στηρίζεται στις θεματικές συλλογές του Αρχαιολογικού και του Βυζαντινού Μουσείου Ιωαννίνων.

Η δράση χωρίζεται σε τέσσερα επιμέρους μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα και απευθύνεται σε μαθητές της πέμπτης και έκτης τάξης του Δημοτικού, καθώς και σε όλες τις τάξεις του Γυμνασίου. Τα μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα θα υλοποιηθούν στο Αρχαιολογικό και στο Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων και θα έχουν διάρκεια δύο ωρών περίπου.

Μπορείτε να δηλώσετε το ενδιαφέρον σας για συμμετοχή στη δράση πατώντας εδώ.

Τα προγράμματα

—«Ως το μεδούλι… με τους ιχνηλάτες κυνηγούς της εποχής των παγετώνων…» (για την Α’ Γυμνασίου – Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων)

Το μουσειοπαιδαγωγικό πρόγραμμα αφορά στη διατροφή κατά την Παλαιολιθική περίοδο (περ. 250.000–10.000/9.000 χρόνια πριν) στην Ήπειρο, και συγκεκριμένα στην πρόσκτηση μέσω της τροφοσυλλογής και του κυνηγιού, στην επεξεργασία της τροφής μέσω της φωτιάς και των εργαλείων και στη συντήρηση μέσω της ώχρας ή/και του ψησίματος. Επίσης, η διαδικασία πρόσκτησης της τροφής βασίζεται στη συνεργασία, στην περίπλοκη και εποχική κινητικότητα, στην πρόβλεψη-επιλογή-προσαρμογή και στην κοινωνικοποίηση.

—«Φάτε, Πιέτε και Γλεντάτε… ένα ταξίδι γεύσεων στην αρχαία Ήπειρο» (για μαθητές όλων των τάξεων του προγράμματος – Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων)

Το μουσειοπαιδαγωγικό πρόγραμμα πραγματεύεται τα στάδια της καθημερινής διατροφής σε ένα νοικοκυριό της Ηπείρου, καθώς και στον δημόσιο χώρο από τη Νεολιθική έως τη Ρωμαϊκή περίοδο μέσα από τις διαδικασίες παραγωγής, επεξεργασίας, τρόπου μαγειρέματος, συντήρησης, αποθήκευσης και απόρριψης της τροφής, δίνοντας έμφαση, στα οργανικά κατάλοιπα (απανθρακωμένοι σπόροι ελιάς, οσπρίων, σιτηρών κ.τ.λ.) και στο αρχαιολογικό υλικό (μαγειρικά σκεύη, εργαλεία αλιείας, γεωργίας, κτηνοτροφίας κ.τ.λ.), τα οποία επιτρέπουν την αναφορά σε συγκεκριμένα τοπικά προϊόντα, γνωστά ήδη κατά τους αρχαίους χρόνους, όπως τα κρέατα και τα γαλακτοκομικά (π.χ. τα ηπειρωτικά βοοειδή) και τα ψάρια του Αμβρακικού.

—«Βυζαντινά Τραπεζώματα στην Ήπειρο» (για τους μαθητές όλων των τάξεων του προγράμματος – Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων)

Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στα στάδια της καθημερινής διατροφής σε ένα νοικοκυριό της Ηπείρου, καθώς και στον χώρο της θρησκείας (μοναστικές τράπεζες) από την Παλαιοχριστιανική έως τη Μεταβυζαντινή περίοδο. Παρουσιάζονται οι διαδικασίες παραγωγής, ο τρόπος μαγειρέματος, συντήρησης και αποθήκευσης της τροφής, δίνοντας έμφαση στο αρχαιολογικό υλικό (μαγειρικά σκεύη, ψηφιδωτά, τοιχογραφίες κ.τ.λ. Γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένα τοπικά προϊόντα, γνωστά ήδη κατά τους βυζαντινούς χρόνους, όπως τα κρέατα και τα γαλακτοκομικά (το βυζαντινό βλαχοτύρι κ.ο.κ.) και τα ψάρια του Αμβρακικού.

—«Στον σοφρά τ’ Αλή Πασά και τσάρκα στο παζάρ» (για τους μαθητές όλων των τάξεων του προγράμματος – Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων)

Παρουσιάζονται οι διατροφικές συνήθειες του Αλή Πασά και των θρησκευτικών κοινοτήτων των Ιωαννίνων (Εβραίων, Μουσουλμάνων, Χριστιανών) του 19ου αιώνα, με άξονα την τοπική Οθωμανική κουζίνα μέσα από τους δημόσιους χώρους αλληλεπίδρασης των συγκεκριμένων κοινοτήτων. Σημεία αναφοράς είναι το παζάρι, η αγορά, ο καφενές σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλούνται από τα κείμενα Ευρωπαίων περιηγητών του 19ου αιώνα, καθώς και τη μελέτη των αρχιτεκτονικών καταλοίπων (τζαμιά, οθωμανικά μαγειρεία, αρχοντικά σπίτια, μαγαζιά, καφενεία κ.ά.).

Οι εκπαιδευτικές δράσεις θα υλοποιούνται από τις αρχαιολόγους-μουσειολόγους Έλενα Ζιάβρα και Χριστίνα Κωτσοπούλου.

Η σύλληψη, ο σχεδιασμός και η τεκμηρίωση των προγραμμάτων έγινε από τις αρχαιολόγους της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων: Ελένη Βασιλείου, Βιβή Γιούνη, Έλενα Ζιάβρα, Αθηνά Ζωγάκη, Ιουλία Κατσαδήμα, Σοφία Κίγκα, Σταματία Κορτζή, Ελένη Κοτζαμποπούλου, Χριστίνα Κωτσοπούλου, Αγγελική Πανάτση.

Τον γενικό συντονισμό του προγράμματος έχει η Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων Βαρβάρα Ν. Παπαδοπούλου.