Χτισμένος σε προνομιακή θέση, στην κορυφή ενός λόφου με θέα προς όλα τα σημεία του ορίζοντα, κοντά στον Γαλλικό ποταμό και τους παραποτάμους του, ο οικισμός στο Παλατιανό ιδρύθηκε τον 10ο αιώνα π.Χ., ενώ ανθηρές οικιστικές φάσεις του χρονολογούνται στους ελληνιστικούς (4ος-2ος αι. π.Χ.) και τους ρωμαϊκούς χρόνους (1ος -3ος αι. μ.Χ.). Τα κατάλοιπα της ύστερης ρωμαϊκής φάσης της πόλης είναι ορατά μέχρι σήμερα και ο επισκέπτης μπορεί να περπατήσει στους αυθεντικούς λιθόστρωτους αρχαίους δρόμους και τα μονοπάτια της.

Την πολύχρονη πορεία της πόλης και τον ρόλο που έπαιξε επί πολλά χρόνια στην ευρύτερη περιοχή –βρίσκεται περί τα 20 χλμ. βορειοανατολικά της πόλης του Κιλκίς– έρχεται να αναδείξει η μικρού μήκους ταινία (διάρκειας 9′ 32″) «Παλατιανό. Μια ρωμαϊκή πόλη στα Κρούσσια όρη του Κιλκίς», της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, με χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.

Η πόλη αναπτύσσεται κατά την Κλασική εποχή και αποκτά χαρακτηριστικά αστικού κέντρου από τον 4ο αιώνα ως τα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ. Η ακμή της ωστόσο τεκμηριώνεται κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, από τον 1ο αιώνα ως τον 3ο αιώνα μ.Χ., όταν και καταστρέφεται από άγνωστη αιτία.

Από τα σημαντικότερα μνημεία που μαρτυρούν τον πλούτο της πόλης είναι το τιμητικό Ηρώο, το οποίο χρονολογείται στο τέλος του 1ου – αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ. Σε αυτό σώθηκαν σε πολύ καλή κατάσταση τα τέσσερα από τα πέντε αγάλματα της σημαντικής οικογένειας του Πατράου και της Αμμίας. Διασώζονται και τα ονόματα των τριών γιων τους – Αλέξανδρος, Μήδης και Ζωίλος.

Ο αρχαιολογικός χώρος Παλατιανού ενδέχεται –σύμφωνα με μελετητές– να ταυτίζεται με την αρχαία πόλη Ίωρον, κάτι που μένει να επαληθευτεί με μελλοντικές ανασκαφές και την εύρεση επιγραφής.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς προγραμματίζει την άμεση δημιουργία στον χώρο Κέντρου Ενημέρωσης με τη χρήση ψηφιακής τεχνολογίας, στο πλαίσιο του έργου «Ευρωπός-Παλατιανό-Στόβοι: πολιτιστικές αξίες του παρελθόντος και του μέλλοντος», ενταγμένο στο διασυνοριακό πρόγραμμα INTERREG 2014-2020.

Τον γενικό συντονισμό και τη συνολική επιμέλεια της ταινίας έχει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς Δρ Γεωργία Στρατούλη, την επιστημονική επιμέλεια οι αρχαιολόγοι Δρ Νεκτάριος Πουλακάκης και Δρ Μαρία Φαρμάκη, ενώ «ξεναγός» στον χώρο είναι ο αρχαιολόγος Δρ Θεόδωρος Παπακώστας. Τη σκηνοθεσία επιμελήθηκε ο Θάνος Καρτσόγλου.

Είναι πολύ πιθανό, σύμφωνα με την κα Στρατούλη, η ταινία να συμμετάσχει σε διεθνή διαγωνισμό, καθώς η προηγούμενη ταινία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς «Η πόλις των Μορρυλίων» κατέκτησε το 2021 το α’ βραβείο ψηφοφορίας του κοινού, ανάμεσα σε 32 ταινίες από όλο τον κόσμο, στον διεθνή διαγωνισμό «Museums in Short», ενώ στον ίδιο διαγωνισμό το 2020, το δεύτερο βραβείο στην κατηγορία ψηφοφορίας του κοινού απέσπασε η πρώτη ταινία της ΕΦΑ Κιλκίς «Σέλευκος Α’ Νικάτωρ. Από την Ευρωπό στην Ελληνιστική Οικουμένη».

Η ταινία «Παλατιανό. Μια ρωμαϊκή πόλη στα Κρούσσια όρη του Κιλκίς» είναι διαθέσιμη εδώ.