Eργάτες προσπαθούν μέσα στη λάσπη να εντοπίσουν αρχαιότητες, φουγάρα της ΔΕΗ βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής και το κρύο είναι τσουχτερό. Η επίσκεψή μας στη Μαυροπηγή Κοζάνης, εκεί όπου συναντήσαμε πρόσφατα την προϊσταμένη της Λ’ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη και την ομάδα της, ήταν αποκαλυπτική! Μπορεί να γίνει σ’ αυτές τις συνθήκες ανασκαφή; Και όμως. Το επιβάλλει ο… λιγνίτης!
Το ζήτημα είναι χρόνιο και οι φωνές διαμαρτυρίας δεκάδες για τους κινδύνους που ελλοχεύουν, τόσο για τη φύση και τους ανθρώπους όσο και για την πολιτιστική μας κληρονομιά. Στον ορίζοντα όμως δεν φαίνεται λύση…
Χρόνια τώρα, στην ευρύτερη περιοχή της Κίτρινης Λίμνης οι αρχαιολόγοι είναι αναγκασμένοι να δουλεύουν καταχείμωνο. Έτσι πράττουν και τώρα (και για τους επόμενους δύο μήνες περίπου) στη Μαυροπηγή. Η ΔΕΗ ζητά επειγόντως παράδοση του χώρου για εξόρυξη λιγνίτη. Πρώτα όμως πρέπει να γίνει ανασκαφή και φυσικά να παραχωρήσουν τα αγροτεμάχια οι ιδιοκτήτες τους.
“Οι απαλλοτριώσεις δεν γίνονται γρήγορα, κι έτσι φτάνουμε οριακά να κάνουμε ανασκαφή Δεκέμβρη και Γενάρη, σε τέτοιες συνθήκες! Αυτή λοιπόν είναι μια άλλη όψη της αρχαιολογικής επιστήμης”, εξηγεί η κ. Καραμήτρου.
Εδώ και 20 χρόνια ηγείται των ανασκαφών στις περιοχές Κοζάνης και Γρεβενών και κάθε χρόνο καταβάλλει έναν αγώνα δρόμου “προκειμένου να προηγούμαστε της ΔΕΗ και να μη δουλεύουμε χειμώνα. Δυστυχώς όμως, για λόγους ανεξάρτητους από τη θέληση τη δική μας και των τοπικών διευθυντών της ΔΕΗ, φτάνουμε στο χείλος του γκρεμού”.

SOS για τα αρχαία

Η υπόθεση είναι ένας… φαύλος κύκλος. Ο οικισμός πλήττεται βαρύτατα από τις εξορυκτικές δραστηριότητες, που έχουν επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων. Οι περισσότεροι θέλουν να μετακομίσουν, ωστόσο στην προσπάθειά τους να πάρουν αποζημίωση για τα αγροτεμάχια τους, τα φυτεύουν. Αποτέλεσμα; Δημιουργούν ζημίες στις αρχαιότητες που είναι διάσπαρτες στην περιοχή.
Η κ. Καραμήτρου κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και υποστηρίζει ότι πρέπει άμεσα “να συνειδητοποιήσουμε ότι χρειάζεται προστασία όχι μόνο του φυσικού αλλά και του πολιτιστικού περιβάλλοντος”. Επιπλέον, αγωνιά για την προστασία των ευρημάτων. Οι ανασκαφές γίνονται με χρηματοδότηση της ΔΕΗ, αλλά “από τα χρήματα που δίνονται το 99% πάει σε εργατικά ημερομίσθια. Για τη συντήρηση, μελέτη και έκθεση των αρχαιοτήτων, ούτε λόγος!”, τονίζει.

Μυστήριες …οπές

Τα προβλήματα ωστόσο δεν σταματούν την έρευνα. Οι ανασκαφές που έγιναν στο Φυλλοτσαΐρι είχαν δώσει εντυπωσιακά ευρήματα (“έναν οικισμό της 7ης χιλιετίας π.Χ. που άλλαξε την ιστορία της προϊστορίας!”), νότια της λεκάνης της Πτολεμαΐδας όμως υπάρχουν πολλά ακόμη να αποκαλυφθούν. “Εκεί έχουμε εντοπίσει γύρω στους 35 προϊστορικούς οικισμούς, και στα διοικητικά όρια της Μαυροπηγής εντοπίσαμε 27 οικισμούς”. Στο χώρο μάλιστα που ανασκάπτεται τώρα υπάρχουν κατά πάσα πιθανότατα ταφές της εποχής του σιδήρου.
Στα ενδιαφέροντα ευρήματα του 2009 -θα τα παρουσιάσει η κ. Καραμήτρου στο επόμενο αρχαιολογικό συνέδριο για τις εργασίες σε Μακεδονία και Θράκη- περιλαμβάνονται το ανθρωπολογικό υλικό που βρέθηκε σε 2-3 ταφές. “Βρήκαμε οπές σε κρανία. Δεν ξέρουμε ακόμη από τι είναι”, λέει, “αλλά δεν φαίνεται να είναι φθορά. Ίσως μια τελετή μετά θάνατον ή ένα ατύχημα ή μια εγχείρηση. Υπάρχει επίσης και μια παιδική ταφή της εποχής του σιδήρου, πιθανότατα ενός κοριτσιού προεφηβικής ηλικίας, καθώς βρήκαμε δίπλα του κοσμήματα (χάλκινα περιδέραια κτλ.)”.

Πηγή: Μακεδονία, Ε. Σπυριδοπούλου, 25/12/09
http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=49032