Για χιλιάδες χρόνια και μέχρι και πρόσφατα, οι κάτοικοι του Erbil, πρωτεύουσας του ιρακινού τμήματος του Κουρδιστάν, αναζητούσαν καταφύγιο από τις εχθρικές επιδρομές στο φρούριο που δεσπόζει επάνω σε λόφο στο κέντρο της πόλης. Στο μέλλον όμως το πανάρχαιο φρούριο πρόκειται να αποτελέσει ένα ζωντανό κέντρο όπου θα διαφυλάσσεται η πολιτιστική κληρονομιά του Κουρδιστάν. Αυτό τουλάχιστον αποφασίστηκε σε μια σειρά συναντήσεων μεταξύ των αρχών της πόλης και εκπροσώπων της UNΕSCO που πραγματοποιήθηκαν στο Amman της Ιορδανίας.

Σύμφωνα με την Ανώτατη Επιτροπή της Τοπικής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν (KRG) για την Αναζωογόνηση του Erbil, η θέση, έκτασης 100 στρεμμάτων, περιλαμβάνει διαδοχικά αρχαιολογικά στρώματα Σουμεριακής, Βαβυλωνιακής, Ασσυριακής, Ελληνικής και Ισλαμικής περιόδου. Φαίνεται ότι είναι μια από τις παλαιότερες θέσεις στον κόσμο όπου παρατηρείται συνεχής κατοίκηση. Ποτέ όμως δεν έχει πραγματοποιηθεί συστηματική ανασκαφή, παρά τις προσπάθειες διαφόρων αρχαιολόγων να ξεκινήσουν ερευνητικά προγράμματα. Ήδη από τις αρχές του 20ου αι. είχε επισημανθεί η ανάγκη για προστασία του φρουρίου ενώ από τη δεκαετία του ΄30 υπήρχαν προτάσεις για έρευνα οι οποίες όμως απέβησαν άκαρπες.
“Κανείς δεν ξέρει ποιος έκτισε το φρούριο. Όταν μιλάμε για 8.000 χρόνια πίσω, υπάρχει πράγματι ένα μυστήριο”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο Mohamed Djelid, επιτετραμμένος της UNESCO στο Ιράκ. “Κατά την εποχή του Saddam, η μελέτη της θέσης δεν αποτέλεσε προτεραιότητα ενώ μέχρι σήμερα η κουρδική κυβέρνηση δεν είχε δυνατότητες. Δεν έχει πραγματοποιηθεί έρευνα στο βαθμό για τον οποίο μιλάμε. Είμαι σίγουρος ότι θα βρούμε ενδιαφέροντα πράγματα στην πόλη”.

Σημαντικό πρόβλημα στην προώθηση των διαδικασιών αποκατάστασης αποτέλεσε η ανάγκη για μετεγκατάσταση 840 περίπου οικογενειών, οι οποίες τις τελευταίες δεκαετίες χρησιμοποιούσαν το χώρο του φρουρίου ως τόπο κατοικίας, με κίνδυνο για το μνημείο αλλά και για τις ίδιες. Μετά μάλιστα την κατάρρευση τμήματος από την εξωτερική πλευρά του τείχους το 2007, η ίδια η κυβέρνηση αποφάσισε να παραχωρήσει σε κάθε οικογένεια από ένα τμήμα γης έκτασης 250 τ.μ. έξω από το Erbil και $ 4.000 με σκοπό την κατασκευή νέων οικιών. Οι τελευταίοι ένοικοι του φρουρίου δέχτηκαν την αποζημίωση, αν και υπάρχει ακόμη κλίμα δυσαρέσκειας λόγω της δυσκολίας προσαρμογής τους στις νέες συνθήκες.

Οι αρχές πάντως είναι αισιόδοξες βλέποντας να πλησιάζει η ημέρα οπότε το φρούριο θα είναι και πάλι μια ζωντανή, ακμάζουσα αστική περιοχή. Στις ενέργειες που πρόκειται να πραγματοποιηθούν περιλαμβάνεται η δημιουργία περιοχής επισκεπτών με ξενοδοχεία, εστιατόρια, μουσεία και αίθουσες τέχνης. Οι κύριες εργασίες θα ξεκινήσουν σε περίπου ένα χρόνο. Η αποπεράτωση του σχεδίου όμως είναι ακόμη κάτι πολύ δύσκολο. “Χρειάζεται πάρα πολλή δουλειά” λέει ο Djelid. “Πρόκειται να ξεκινήσουμε άμεσα με την κατασκευή 10 ή 20 οικημάτων, και θα χρησιμοποιήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο αυθεντικό υλικό. Αυτό θα μας δώσει ένα μοντέλο έτσι ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να δουν ότι κάτι σίγουρο συμβαίνει”.

Σε τέσσερις ή πέντε μήνες θα ξεκινήσει επόμενη φάση, οπότε και η KRG θα διεκδικήσει την αναγόρευση της Erbil ως Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, κάτι που θα προσελκύσει τουρίστες και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Μέχρι σήμερα, το Ιράκ έχει τρεις μόνο παρόμοιες θέσεις, δύο από τις οποίες περιλαμβάνονται στον κατάλογο των “επικίνδυνων” λόγω των συνεχών πολέμων και της αδιαφορίας των αρχών.
“To μέλλον είναι λαμπρό”, δηλώνει ο δήμαρχος του Erbil, Nihad Qoja. “Αν είναι δυνατόν να αναζωογονήσουμε τις θέσεις της περιοχής, εκατομμύρια άνθρωποι θα επισκέπτονται το ιρακινό Κουρδιστάν κάθε χρόνο.”

Πηγή: Global Arab Network, 27/11/09

Z.Ξ.