Ψήφισμα με τίτλο «Επιστροφή ή αποκατάσταση των αγαθών της πολιτιστικής κληρονομιάς στις χώρες προέλευσής τους» υιοθετήθηκε από 85 κράτη-μέλη και με πρωτοβουλία της χώρας μας, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ.
«Μια από τις δεσμεύσεις του ΟΗΕ είναι να διατηρήσει τις πολιτιστικές ταυτότητες των λαών μοναδικές, πλήρεις και δημιουργικές» τόνισε ο υπουργός Πολιτισμού Παύλος Γερουλάνος από τη βήμα της Συνέλευσης, υπογραμμίζοντας πως «δεν μπορεί να δημιουργηθεί βιώσιμος παγκόσμιος πολιτισμός, αν δεν αναγνωρίζουμε και σεβόμαστε τη δύναμη και τη μοναδικότητα των επιμέρους πολιτισμών».
Το σχέδιο ψηφίσματος είχε προταθεί από το μόνιμο αντιπρόσωπο της Ελλάδας στον ΟΗΕ, πρέσβη Αναστάση Μητσιάλη, στις 16 Νοεμβρίου 2009.
Ο κ. Γερουλάνος χαρακτήρισε την απόφαση ως «μαρτυρία της δέσμευσης των κρατών να εργαστούν μαζί για την πραγματοποίηση αυτού του στόχου» και εξέφρασε την «ειλικρινή εκτίμηση» της ελληνικής κυβέρνησης προς όλους τους συγκηδεμόνες της απόφασης και όλα τα κράτη-μέλη για την υποστήριξή τους.
«Το ψήφισμα στα Ηνωμένα Έθνη είναι μια ευκαιρία να θέσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες της υφηλίου, διεκδικούν να δουν την επιστροφή κάποιων συγκεκριμένων κομματιών της τέχνης, τα οποία βρίσκονται σε άλλα μουσεία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Ελλάδα έχει μια ιδιαίτερη ευκαιρία να μιλήσει γι’ αυτά τα θέματα, γιατί αφορά ένα μνημείο, τον Παρθενώνα, το οποίο έχει διαμελιστεί και υπάρχει σε διάφορα μουσεία του κόσμου, κυρίως στο Βρετανικό Μουσείο. Είναι λοιπόν μια ευκαιρία να θέσει κανείς αυτό το πλαίσιο, να μιλήσει γι’ αυτό το οποίο διεκδικεί η Ελλάδα και να δώσει σε όλον τον κόσμο την ευκαιρία να καταλάβει τι ακριβώς είναι αυτό που διεκδικούμε» ο υπουργός Πολιτισμού μετά την έγκριση του ψηφίσματος και την ομιλία του στη Γενική Συνέλευση.

Για τα Γλυπτά

Κατά την ομιλία του στη Γενική Συνέλευση, ο κ Γερουλάνος αναφέρθηκε στην ανάγκη «επανένωσης των διασπασμένων συμβόλων» της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, κάνοντας ειδική αναφορά στα Γλυπτά του Παρθενώνα.

«Η πολιτιστική κληρονομιά δεν χρειάζεται πάντα προστασία. Πολύ συχνά, η πολιτιστική κληρονομιά χρειάζεται να επουλωθεί. Να επουλωθεί όπως στη διαδικασία του να επιστρέψει κάτι στο σπίτι του, και να ξαναγίνει πλήρες. Στο ίδιο πλαίσιο, μέσα στο οποίο επιδιώκουμε να επουλώσουμε τις ταυτότητες, έτσι θα πρέπει να επιδιώξουμε να επουλώσουμε μεγάλα σύμβολα κληρονομιάς.
» Ιδιαίτερα όταν τα σύμβολα αυτά αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του διαλόγου μας αναφορικά με τον πολιτισμό. Ένα σύμβολο τόσο μοναδικό ώστε να αντικατοπτρίζει τις αξίες διαφορετικών πολιτισμών, γίνεται ένα παγκόσμιο σύμβολο. Με στόχο να εμπνεύσει τις αξίες που αντιπροσωπεύει, με στόχο να μας φέρει κοντά σε πνεύμα κατανόησης. Το να το διαμελίζουμε είναι ανήθικο, το να κρατάμε τα κομμάτια του μοιρασμένα είναι αντιδεοντολογικό. Στον Παρθενώνα αρκετοί πολιτισμοί, αν όχι ο κόσμος στο σύνολό του, αναγνωρίζουν ένα σύμβολο ανθρωπισμού».
«Για εμάς τους Έλληνες» συνέχισε «ο Παρθενώνας είναι ένα θεμελιώδες κομμάτι της κληρονομιάς μας. Δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε τη χαρά μας για το ότι αρκετά κομμάτια του μνημείου αυτού μας επιστράφηκαν εθελούσια ή διά δανείων από την Χαϊδελβέργη, το Παλέρμο και το Βατικανό. Προσβλέπουμε στη συνεργασία με άλλα μουσεία, για να βρούμε τρόπους για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα, τα οποία θα εμπλουτίσουν αντί να καταστήσουν φτωχότερες τις εξαιρετικές τους συλλογές».

Καταλήγοντας, ο κ. Γερουλάνος είπε: «Κύριε πρόεδρε, είμαστε αποφασιστικά στο δρόμο του να κάνουμε τον κόσμο μας έναν καλύτερο κόσμο, και το έχουμε κάνει με το να σεβόμαστε και να εξυμνούμε ο ένας τον άλλο, με το να βρίσκουμε στον καθένα το στοιχείο εκείνο που τον κάνει μοναδικό. Η ακεραιότητα ενός μνημείου, ενός αριστουργήματος, ενός έργου τέχνης θα πρέπει να θεωρείται δικαίωμα τόσο ιερό όσο οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα υπερασπίζεται αυτός εδώ ο Οργανισμός, διότι η ακεραιότητα ενός παγκόσμιου συμβόλου πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να είναι το ίδιο σημαντική όσο και η ίδια η πολιτιστική κληρονομιά».

Το ψήφισμα

Το ψήφισμα που υιοθετήθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, μεταξύ άλλων:

• Επιδοκιμάζει τα κράτη – μέλη, τους πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς θεσμούς, τα μουσεία και την κοινωνία των πολιτών για τις προσπάθειες καταπολέμησης του λαθρεμπορίου αρχαιοτήτων και χαιρετίζει κάθε πρωτοβουλία για την εκούσια επιστροφή αγαθών της πολιτιστικής κληρονομιάς που έχουν διακινηθεί παρανόμως.

• Επισημαίνει τη διενέργεια από την UNESCO περιφερειακών συναντήσεων για το θέμα, όπως η Διεθνής Διάσκεψη της Αθήνας και η Έκτακτη Συνάντηση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Προώθηση της Επιστροφής των Αγαθών της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στις Χώρες Προέλευσής τους ή της Αποκατάστασης σε Περίπτωση Παράνομης Ιδιοποίησης που πραγματοποιήθηκε στη Σεούλ το 2008, καθώς και των συστάσεων των συνόδων αυτών.

• Εκφράζει ενδιαφέρον για τη συζήτηση που διεξάγεται στο πλαίσιο της ανωτέρω Διακυβερνητικής Επιτροπής, με στόχο τη δημιουργία ενός νομοθετικού πλαισίου σχετικά με την κρατική ιδιοκτησία πολιτιστικών αγαθών, μιας βάσης δεδομένων ορθών πρακτικών στον τομέα της επιστροφής και της αποκατάστασης των αγαθών της πολιτιστικής κληρονομιάς στις χώρες προέλευσής τους.

• Αναγνωρίζει τη σημασία της συνεργασίας μεταξύ των κρατών για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου πολιτιστικών αγαθών και της παράνομης απομάκρυνσής τους από τις χώρες προέλευσης τους, μεταξύ άλλων, μέσω της συνεργασίας σε νομικό επίπεδο. Στη συνεργασία αυτή συμπεριλαμβάνεται και η δίωξη ατόμων που εμπλέκονται σε τέτοιες δραστηριότητες και η έκδοσή τους συμφώνα με τη νομοθεσία των συνεργαζόμενων κρατών και του σχετικού διεθνούς δικαίου.

Πηγή: Το Βήμα, 8/12/09