Το έργο των πολιτιστικών διαδρομών που συμπεριλαμβάνεται στις προτάσεις του ΥΠΠΟΑ προς το Ταμείο Ανάκαμψης παρουσίασε πρόσφατα σε διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη. Πρόκειται για πέντε εμβληματικές πολιτιστικές διαδρομές, με θεματικές αφηγήσεις που καλύπτουν όλες τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας και με γεωγραφική εξάπλωση που καλύπτει σχεδόν ολόκληρη την ελληνική επικράτεια.

Οι διαδρομές αυτές είναι: «Στα βήματα του Αποστόλου Παύλου», «Η πολιτιστική Εγνατία Οδός», «Ο δρόμος προς τη Δύση. Από τον Όμηρο στον Θερβάντες», «Μνημειακά έργα Κυκλώπων και ανθρώπων κατά τη Μυκηναϊκή εποχή (2η χιλιετία π.Χ.)» και «Δίκτυο κάστρων: Από το Βυζάντιο στην Οθωμανοκρατία».

Η κα Μενδώνη διευκρίνισε ότι τα συγκεκριμένα έργα που προτείνει το ΥΠΠΟΑ συμπληρώνουν υποδομές και παρεμβάσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία τα οποία έχουν ήδη γίνει στο παρελθόν ή εκτελούνται σήμερα ή έχουν προγραμματιστεί να γίνουν. «Ο βασικός στόχος του έργου είναι να αναπτυχθεί ο πολιτιστικός τουρισμός με ισόρροπο τρόπο σε όλες τις Περιφέρειες της χώρας. Για τον λόγο αυτό έχει εν πολλοίς εξαιρεθεί η Αττική, η οποία συγκεντρώνει το 44,7% των επισκεπτών αρχαιολογικών χώρων και το 46,5% των επισκεπτών μουσείων», εξήγησε.

Οι πέντε διαδρομές αναπτύσσονται σε δυο γεωγραφικούς άξονες. Ο πρώτος διασχίζει τη Βόρεια Ελλάδα και συνδέει αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία στις Περιφέρειες της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και Ηπείρου. Στο κέντρο βρίσκεται η Θεσσαλονίκη, που αποτελεί πρωτεύοντα κόμβο του δικτύου με σημαίνοντα ρόλο στο όλο εγχείρημα. Ο δεύτερος ξεκινά από την Ήπειρο και κινείται προς νότο καλύπτοντας τις Περιφέρειες των Ιονίων Νήσων, Στερεάς Ελλάδας και Δυτικής Ελλάδας. Ιδιαίτερο ρόλο, ανάλογο της Θεσσαλονίκης, αλλά με πιο σύνθετο τρόπο διαδραματίζει η Περιφέρεια Πελοποννήσου, η οποία συμμετέχει στις τέσσερις από τις πέντε διαδρομές.

Σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού, κάθε διαδρομή έχει ένα ποσό της τάξης των 500.000 ευρώ προκειμένου να τα χρησιμοποιήσει για να ευπρεπίσει χώρους οι οποίοι ήδη έχουν αναδειχθεί αλλά χρειάζονται κάτι περισσότερο. Ένα εκατομμύριο ευρώ αφιερώνεται στην ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών «γιατί η κάθε διαδρομή πρέπει να έχει ένα δικό της δίκτυο ψηφιακής επικοινωνίας», ενώ το μεγαλύτερο ποσό της τάξης των 27 εκατομμυρίων ευρώ αφιερώνεται στη συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων και μνημείων. Ο συνολικός προϋπολογισμός της πρότασης είναι 32 εκατομμύρια ευρώ, εκτός του ΦΠΑ, δηλαδή ένα 24% που θα καλυφθεί από την ελληνική πλευρά.

Όπως εξήγησε η κα Μενδώνη, στην επιλογή των μνημείων που εντάχθηκαν σε κάθε διαδρομή καθοριστικό ρόλο έπαιξε η ωριμότητα και η ετοιμότητα τόσο των συγκεκριμένων έργων όσο και των υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ να ανταποκριθούν στα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και τις απαιτήσεις που θέτει το Ταμείο Ανάκαμψης. Θα πρέπει δηλαδή το 70% των έργων να έχει συμβασιοποιηθεί εντός του 2022 (δηλαδή αν πρόκειται για εργολαβίες να έχει γίνει εντός του έτους αυτού η σύμβαση με τον ανάδοχο ή αν πρόκειται για αυτεπιστασίες να έχουν εκδοθεί οι αντίστοιχες αποφάσεις αυτεπιστασίας). Το 2023 θα πρέπει να συμβασιοποιηθεί το υπόλοιπο 30%, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025.

Όπως επισήμανε η υπουργός, από τα έξι έργα που έχει καταθέσει ο Τομέας Πολιτιστικής Κληρονομιάς στο Ταμείο Ανάκαμψης, υπάρχουν άλλα τόσα τα οποία έχουν κατατεθεί από τον Τομέα Σύγχρονος Πολιτισμός, όπου μετέχει και η Πολιτιστική Κληρονομιά. Το σύνολο των χρημάτων που ζητά το ΥΠΠΟΑ από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι περίπου 430 εκατ. ευρώ στα οποία, όμως, δεν συμπεριλαμβάνεται ο ΦΠΑ. Αυτό σημαίνει, σύμφωνα με την κα Μενδώνη, ότι μαζί με το ΦΠΑ είναι ένα πρόγραμμα που ξεπερνά τα 600-650 εκατ. ευρώ. «Είναι από τα μεγαλύτερα προγράμματα τα οποία έχουν εξασφαλιστεί ως σήμερα για τον Πολιτισμό. Το μόνο που θα μπορούσε να συγκριθεί με το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι το επιχειρησιακό πρόγραμμα Πολιτισμού στο Γ’ ΚΠΣ», πρόσθεσε.

Από τη μεριά του ο ΓΓ Πολιτισμού, Γιώργος Διδασκάλου, μίλησε για τη σπουδαιότητα του συγκεκριμένου προγράμματος, τονίζοντας ότι το ΥΠΠΟΑ, μέσα από το έργο αυτό των Πολιτιστικών Διαδρομών, βρίσκεται σε μια διαδικασία να εκτελέσει περισσότερα από 33 έργα σε 18 νομούς σε όλη τη χώρα.

Έργα επί μνημείων και Πολιτιστικές Διαδρομές

Σε κάθε πολιτιστική διαδρομή θα πραγματοποιηθούν μια σειρά από έργα συντήρησης, προστασίας και ανάδειξης στα εξής μνημεία:

1. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Στα Βήματα του Αποστόλου Παύλου»:

Αμφίπολη: Συντήρηση Ξύλινης Γέφυρας / Θεσσαλονίκη: Αγία Σοφία (ενεργειακή αναβάθμιση και ανάδειξη περιβάλλοντος χώρου) / Θεσσαλονίκη: Παναγία Χαλκέων (αποκατάσταση Ι.Ν. και περιβάλλοντος χώρου, συντήρηση ζωγραφικού και γλυπτού διακόσμου) / Θεσσαλονίκη: Αχειροποίητος (αναβάθμιση της ενεργειακής απόδοσης και των μέτρων ασφάλειας, βελτίωση της πρόσβασης και διαμόρφωση-ανάδειξη του άμεσου περιβάλλοντος χώρου) / Βέροια: Στερέωση, αποκατάσταση, ανάδειξη Ι.Ν. Αγίας Άννας, Ι.Ν. Χριστού Παντοκράτορα, Μπέη Χαμάμ / Νικόπολη: Συντήρηση Ψηφιδωτών της Βασιλικής Α ́ Δουμετίου, και της Βασιλικής / Νικόπολη: Αποκατάσταση Πύλης Βασιλικής Β ́ Αλκίσωνος

2. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Πολιτιστική Εγνατία Οδός»:

Ροδόπη: Συντήρηση και αποκατάσταση περίκεντρου ναού Μαξιμιανούπολης / Θεσσαλονίκη: Αποκατάσταση του λουτρού Μπέη Χαμάμ («Λουτρά Παράδεισος») / Θεσσαλονίκη: Συντήρηση Παλαιολόγειων τοιχογραφιών μνημείων UNESCO (Αγία Αικατερίνη, Άγιος Νικόλαος Ορφανός, Προφήτης Ηλίας) / Θεσσαλονίκη: Εργασίες ανάδειξης περιβάλλοντος χώρου στη Ροτόντα (Μνημείο UNESCO) / Καστοριά: Αποκατάσταση Ι.Ν. Ταξιαρχών Μητροπόλεως και συντήρηση των τοιχογραφιών του / Καστοριά: Συντήρηση τοιχογραφιών Ιεράς Μονής Παναγίας Μαυριώτισσας / Καστοριά: Στερέωση, αποκατάσταση και συντήρηση Κουρσούμ τζαμί / Αλμωπία Πέλλας: Συντήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη του βυζαντινού κάστρου των Μογλενών (Χρυσής) / Ιωάννινα: Στερέωση, αποκατάσταση και συντήρηση Τζαμιού Καλούτσιανης

3. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Ο δρόμος προς τη Δύση. Από τον Όμηρο στον Θερβάντες»:

Ολυμπία: Αποκατάσταση – στερέωση Θερμών Λεωνιδαίου / Ολυμπία: Αποκατάσταση και Συντήρηση συγκροτήματος Νότιων Θερμών / Ολυμπία: Αποκατάσταση και συντήρησης παλαιοχριστιανικής Βασιλικής (εργαστήριο Φειδία) / Νικόπολη: Εργασίες αποκατάστασης Παλατίου (οίκου Γεωργίου Εκδίκου) και άμεσου περιβάλλοντος χώρου του / Ναύπακτος: Στερέωση και αποκατάσταση κεντρικού τμήματος του Ενετικού Λιμένα / Κέρκυρα: Στερέωση και αποκατάσταση του Προμαχώνα Martinengo στο Παλαιό Φρούριο της Κέρκυρας

4. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Μνημειακά έργα Κυκλώπων και ανθρώπων κατά τη Μυκηναϊκή εποχή (2η χιλιετία π.Χ.)»:

Βοιωτία: Αποκατάσταση νότιας πύλης και τμήματος τείχους εκατέρωθεν αυτής στη μυκηναϊκή ακρόπολη του Γλα / Αργολίδα: Εργασίες ανάδειξης θολωτού τάφου Ατρέως στις Μυκήνες / Αργολίδα: Μυκηναϊκό οδικό δίκτυο – μυκηναϊκές γέφυρες στο Ν. Αργολίδας (Καζάρμα, Αρκαδικό, Γαλούσι, Μυκήνες) / Μεσσηνία – Ηλεία: Θολωτοί τάφοι στο βασίλειο του Νέστορος / Μεσσηνία: Ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου Περιστεριάς

5. Στην Πολιτιστική Διαδρομή «Δίκτυο κάστρων: Από το Βυζάντιο στην Οθωμανοκρατία»:

Μεσσηνία: Στερέωση βραχωδών πρανών και αποκατάσταση προμαχώνα στο Κάστρο Κορώνης / Μεσσηνία: Στερέωση και αποκατάσταση του Κάστρου Μεθώνης / Άστρος Κυνουρίας: Στερέωση και αποκατάσταση Κάστρου Παράλιου Άστρους / Πάτρα: Στερέωση και Αποκατάσταση του ΝΔ ενετικού κυκλικού προμαχώνα του κάστρου Πάτρας / Ζάκυνθος: Αποκατάσταση και ανάδειξη κτηρίων στο εσωτερικό του κάστρου της Ζακύνθου / Άμεσες σωστικές επεμβάσεις και στερεωτικές εργασίες για την αποκατάσταση των βλαβών στο κάστρο της Κιάφας