Ένα μεγάλο οικοδόμημα, που το μέγεθός του το ανάγει στην κατηγορία των δημοσίων κτηρίων και για το οποίο μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κάποια μαρτυρία, και κάθετους δρόμους που συνδέουν το αρχαίο θέατρο με την αρχαία Εγνατία οδό, αποκάλυψε η γεωφυσική διασκόπηση που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες στον αρχαιολογικό χώρο των Φιλίππων.

Οι εκτεταμένες εργασίες που εκτελούνται από την περασμένη άνοιξη στο πλαίσιο της ενοποίησης του αρχαιολογικού χώρου δίνουν μια νέα οπτική στον επισκέπτη, προσφέροντας πλέον εντυπωσιακή θέαση των μνημείων στο σύνολο σχεδόν του αρχαιολογικού χώρου. Ωστόσο, εκείνο που έχουν προσδώσει οι εργασίες ενοποίησης είναι τα σημαντικά ευρήματα που ακόμα δεν είδαν το φως, καθώς εξακολουθούν να βρίσκονται κάτω από το χώμα, προμηνύοντας το μεγαλείο της άλλοτε φημισμένης πόλης.

Μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου Σταυρούλα Δαδάκη υπογράμμισε ότι «η Εφορεία συμμετέχει ως εταίρος σε ένα πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας που αφορά τη συστηματική διασκόπηση εδάφους εντοπισμού υπόγειων αρχαιολογικών χώρων, που υλοποιείται από τον καθηγητή Γεωλογίας του ΑΠΘ Γρηγόρη Τσόκα. Στο πλαίσιο αυτό έγινε μια γεωφυσική διασκόπηση στο σημείο νότια του αρχαίου θεάτρου, που μέχρι πρότινος υπήρχε πυκνή βλάστηση. Τα αποτελέσματα είναι πράγματι εντυπωσιακά. Οι διασκοπήσεις μας δίνουν τη δυνατότητα να ξέρουμε πού πρέπει να σκάψουμε. Δημιουργούν, τρόπον τινά, ένα χάρτη εργασιών που μας κατευθύνει για το πού πρέπει να σκάψουμε ώστε να επιτευχθεί ο σχεδιασμός της ενοποίησης του αρχαιολογικού χώρου».

Πώς συνδέονταν τα δύο μέρη της αρχαίας πόλης

Μέχρι σήμερα δεν έχει ανασκαφεί παρά ένα πάρα πολύ μικρό μέρος της αρχαίας πόλης των Φιλίππων και όσο προχωρούν οι ανασκαφικές εργασίες, τόσο η πόλη θα αποκαλύπτεται. Γεγονός είναι πάντως ότι εκείνο που φιλοδοξούν να βρουν οι αρχαιολόγοι κατά τις εργασίες ενοποίησης είναι στοές και κλίμακες που θα μαρτυρούν τους τρόπους επικοινωνίας-σύνδεσης των δύο μερών της πόλης και πιθανότατα αντικείμενα καθημερινής χρήσης των κατοίκων. Σύμφωνα με τις επιστημονικές έρευνες και τις ιστορικές τεκμηριώσεις, στο επάνω μέρος της αρχαίας πόλης των Φιλίππων βρίσκονταν οι ναοί, οι χώροι πολιτισμού (το αρχαίο θέατρο) και τα λοιπά λατρευτικά κτίσματα και στο κάτω μέρος το διοικητικό κέντρο με την αγορά (Forum).

Το τμήμα της παλιάς εθνικής οδού Καβάλας-Δράμας, που διερχόταν κυριολεκτικά μέσα από τον αρχαιολογικό χώρο και τον χώριζε στα δύο δεν υφίσταται από καιρό και η απομάκρυνση του ασφαλτοτάπητα προσφέρει πλέον μια νέα εικόνα. Στο σημείο αυτό (της ενοποίησης των δύο τμημάτων της αρχαίας πόλης) εκτελούνται πλέον εκτεταμένες εργασίες καθώς υπήρχαν κατασκευές που συνέδεαν το άνω τμήμα με την αρχαία Εγνατία και τη ρωμαϊκή αγορά, που σταδιακά τώρα εντοπίζονται.

«Έχουμε καθαρίσει πάρα πολλούς χώρους και έχουμε αφαιρέσει αρκετή βλάστηση, για να μπορεί ο επισκέπτης να έχει οπτικές διαφυγές με το βλέμμα του. Γενικότερα, το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου άλλαξε σημαντικά. Νομίζω αυτό είναι εμφανές και εντυπωσιάζει τον επισκέπτη που γνώριζε πώς ήταν όλα τα προηγούμενα χρόνια», σημειώνει η κα Δαδάκη.

Αναστήλωση τμήματος της Βασιλικής Β’

Νότια του αρχαιολογικού χώρου, εκεί που δεσπόζουν τα ερείπια της εντυπωσιακής Βασιλικής Β’, οι σκαλωσιές που έχουν τοποθετηθεί σηματοδοτούν το μεγάλο και ουσιαστικό έργο της αναστήλωσής τους. Ήδη, άρχισαν να ορθώνονται οι τοίχοι του μνημείου που θα του εξασφαλίσουν καλύτερη στατικότητα, ενώ το επόμενο στάδιο είναι να γίνει η αναστήλωση των μαρμάρινων τόξων, με τα οποία θα ολοκληρωθεί η παρέμβαση.

Τα ερείπια της μεγάλης και εντυπωσιακής Βασιλικής Β’, που πιθανολογείται ότι κτίστηκε το 550 μ.Χ. αλλά καταστράφηκε πριν ολοκληρωθούν οι εξωραϊστικές εργασίες του εσωτερικού χώρου καθώς κατέρρευσε ο τρούλος, θα υποστούν για πρώτη ίσως φορά μια τόσο σημαντική αναστήλωση, σε μια προσπάθεια συντήρησης και διατήρησής τους στο χρόνο.

Ειδικότερα, αναστηλώνονται οι νότιες τοιχοποιίες του παλαιού ναού εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη στήριξη στα εναπομείναντα μέρη της Βασιλικής και προσφέροντας ταυτόχρονα μια καλύτερη εικόνα στον επισκέπτη για το πώς πραγματικά ήταν ο ναός που δέσποζε στο κεντρικότερο σημείο της αρχαίας πόλης. Για τις ανάγκες, μάλιστα, αυτής της ιδιότυπης αναστήλωσης θα χρησιμοποιηθούν υλικά που συνάδουν απόλυτα με το μνημείο ώστε να μην υπάρχει καμία αλλοίωση της εικόνας του.

Μετά τις αναστηλωτικές εργασίες, ο επισκέπτης θα μπορεί να θαυμάζει από κοντά όχι μόνο το σύνολο των ερειπίων της Βασιλικής Β’ αλλά και τον ιδιαίτερο γλυπτό διάκοσμό της, όπως μαρτυρούν τα κιονόκρανα, τα επίκρανα και τα επιθήματα που αποτελούν έξοχα δείγματα διακοσμητικής τέχνης.

Η νέα είσοδος από την πύλη της Νεαπόλεως

Από τα πιο ενδιαφέροντα και σημαντικά έργα που όταν ολοκληρωθούν αναμένεται να αλλάξουν τη συνολική εικόνα του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων είναι η νέα του είσοδος από τη λεγόμενη πύλη της Νεαπόλεως, που βρίσκεται κοντά στο σημερινό πάρκινγκ των αυτοκινήτων και την παλιά εθνική οδό Καβάλας-Δράμας.

Η κα Δαδάκη εξηγεί ότι για τις ανάγκες διαμόρφωσης της νέας εισόδου «θα κατεδαφιστεί το τσιμεντένιο γεφύρι που υπάρχει, ενώ θα αναδειχθούν και θα αποκατασταθούν τα τείχη. Ο επισκέπτης που θα έρχεται από το πάρκινγκ θα φτάνει ομαλά στο αρχαίο επίπεδο του εδάφους που είναι το πλακόστρωτο μπροστά από την πύλη. Στη συνέχεια θα ανεβαίνει ομαλά στο επίπεδο του 1911, στο καλντερίμι που αποκαλύψαμε από τις επιχωματώσεις. Στη συνέχεια, θα περπατάει σε ύψος ενός μέτρου πάνω από την αρχαία Εγνατία και θα τη συναντάει μέχρι το σημείο της σκάλας καθόδου στο Οκτάγωνο με το εντυπωσιακό ψηφιδωτό δάπεδο».

Η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Καβάλας-Θάσου επισημαίνει πως η νέα είσοδος από την πύλη της Νεαπόλεως θα είναι εντυπωσιακή, ανάλογη της φήμης που είχε η αρχαία πόλη των Φιλίππων, και θα προετοιμάζει τον επισκέπτη για όσα πρόκειται να δει από κοντά μέσα σε ένα χώρο με σημαντική ιστορική διαδρομή.

Οι Φίλιπποι, το τελευταίο μνημείο της πατρίδας μας που εγγράφηκε στον κατάλογο μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομίας της UNESCO, συνεχίζουν αιώνες μετά την ακμή τους να αποτελούν έναν προικισμένο τόπο, όπου ο χριστιανισμός συναντάει τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και το ρωμαϊκό δίκαιο. Εξακολουθούν να συγκεντρώνουν τη μοναδική ομορφιά της φύσης με τη ζωντανή ανάμνηση μεγάλων γεγονότων που σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία.