Σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Χαρίτση, σχετικά με τις αρχαιότητες της πλατείας Υπαπαντής, στην Καλαμάτα, απάντησε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λίνα Μενδώνη.

Η επερώτηση αφορούσε τις αρχαιότητες που αποκαλύφθηκαν στο νοτιοανατολικό τμήμα της πλατείας Υπαπαντής το 1960 και τη διατήρησή τους σε κατάχωση, με αφορμή την εγκεκριμένη μελέτη ανάπλασης της εν λόγω πλατείας.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, η κα Μενδώνη αναφέρθηκε στη γνωμοδότηση του ΚΑΣ το 2011 και στην ακόλουθη υπουργική απόφαση, που ενέκρινε τη μελέτη ανάπλασης της πλατείας Υπαπαντής, η οποία είχε ανατεθεί από τον δήμο, υπό τον όρο οι αρχαιότητες να διατηρηθούν σε κατάχωση για την καλύτερη προστασία τους, καθώς και στην έγκριση τον Μάιο του 2015 από πλευράς Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, της Οριστικής Μελέτης Εφαρμογής του έργου, που συμφωνούσε με τη μη αποκάλυψη των αρχαίων καταλοίπων.

 «Επομένως, σύμφωνα με τον νόμο -το τονίζω- και τη διοικητική πρακτική για το υπουργείο Πολιτισμού το θέμα έχει ολοκληρωθεί, όταν εγκρίθηκε η συγκεκριμένη μελέτη. Εξ όσων γνωρίζω, και σύμφωνα με την ενημέρωση που έχω από τις υπηρεσίες, δεν έχουν κατατεθεί σε καμία υπηρεσία νεότερα στοιχεία τα οποία να στοιχειοθετούν την αναπομπή του θέματος στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο», σημείωσε μεταξύ άλλων η υπουργός Πολιτισμού, προτείνοντας τα εξής:

 «Δεν σας κρύβω ότι εκτιμώ την έγνοια σας, όπως και το ενδιαφέρον μερίδας -γιατί στην Καλαμάτα δεν υπάρχει ταύτιση απόψεων για αυτό το θέμα- των συμπατριωτών σας, που επιθυμούν να ερευνηθεί το παρελθόν της πόλης και να αποκαλυφθούν τα δεδομένα τα οποία ενδεχομένως θα ενίσχυαν την άποψη ότι η σημερινή Καλαμάτα ταυτίζεται χωροταξικά με την αρχαία πόλη των Φαρών. Όπως ήδη έχω αναφέρει με βάση και τις αρχαιότητες της Υπαπαντής, κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι η αρχαία πόλη των Φαρών αναπτύχθηκε στην περιοχή εντός και γύρω από το Κάστρο Καλαμάτας. Απλώς αναρωτιέμαι αν έχετε σκεφθεί ότι θα μπορούσατε όλοι οι φορείς της πόλης, να αναζητήσετε, με πιο επιστημονικό τρόπο, το παρελθόν της Καλαμάτας στο Κάστρο; Γιατί αν πραγματικά η σύγχρονη πόλη επιθυμεί την έρευνα και την ανάδειξη του παρελθόντος της, θα μπορούσε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας, σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, και την υποστήριξη των αυτοδιοικητικών φορέων, αλλά και των λοιπών φορέων της Καλαμάτας, ακόμα και φορέων της κοινωνίας των πολιτών, να εκπονήσει ένα πρόγραμμα συστηματικής αρχαιολογικής έρευνας στο Κάστρο».

Κάτι, που όπως τόνισε «θα έχει πραγματικά νόημα, καθώς το πεδίο της έρευνας μπορεί να επιλεγεί εξ αρχής με επιστημονικά κριτήρια και όχι με βάση ένα τυχαίο εύρημα στην γωνία της σημερινής πλατείας της Υπαπαντής, όπου, σημειωτέον, οι εγκείμενες αρχαιότητες μπορούν να επεκτείνονται και κάτω από την Εκκλησία της Υπαπαντής ή το Επισκοπικό Μέγαρο. Αν είναι, έτσι πώς μπορούν να αποκαλυφθούν οι αρχαιότητες και να αναδειχθούν σωστά; Θα επεκταθεί η ανασκαφή σε υπόγειο σκάμμα κάτω από το ναό της Υπαπαντής ή το Επισκοπικό Μέγαρο; Αυτό θα πρέπει να το λάβει υπόψη της η όποια μελέτη. Ή θα μεταφερθεί το Επισκοπικό Μέγαρο; Τεχνικά όλα γίνονται», συμπλήρωσε μεταξύ άλλων η κα Μενδώνη, καταλήγοντας:

 «Το υπουργείο Πολιτισμού και οι καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες του έχουν -μέσα στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης- την υποχρέωση να διασφαλίζουν τα μνημεία με βάση τις αρχές της ολοκληρωμένης προστασίας, έτσι όπως αποτυπώνονται στο νόμο και στις διεθνείς συμβάσεις που έχει υπογράψει και κυρώσει η Ελλάδα. Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι και στην περίπτωση των αρχαίων Φαρών, της σημερινής Καλαμάτας ενδεχομένως, το υπουργείο Πολιτισμού είναι υποχρεωμένο να πράξει ακριβώς το ίδιο».

Όπως πληροφόρησε η υπουργός Πολιτισμού στη Βουλή, «το 1960, κατά τη διάρκεια των έργων για τη διαμόρφωση της πλατείας γύρω από τον ναό της Υπαπαντής, ο τότε έφορος Αρχαιοτήτων Νικόλαος Γιαλούρης, πραγματοποίησε σωστική -όχι συστηματική- ανασκαφή στη ΝΑ γωνία της πλατείας, στην οποία αποκαλύφθηκαν τοίχοι μεγάλου οικοδομήματος, που φαίνεται να έχει δημόσιο χαρακτήρα, που χρονολογούνται από τα ελληνιστικά έως τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια. Ήταν μία σωστική ανασκαφή της τάξεως των περίπου 300 τμ. Η έρευνα αυτή δεν δημοσιεύτηκε ποτέ. Τα μόνα γνωστά στοιχεία που έχουμε είναι από δημοσίευμα της «Καθημερινής» της 14ης Αυγούστου 1960. Με βάση τα ευρήματα αυτά, κάποιοι μελετητές θεωρούν ότι η αρχαία πόλη των Φαρών θα πρέπει να αναπτύχθηκε εντός και γύρω από το Κάστρο της Καλαμάτας».