Στην Τήνο μία παρέα ανθρώπων πολυταξιδεμένων αποφάσισε να συναντήσει στα σοκάκια του νησιού τους μαθητές και τις μαθήτριες της Γ’ τάξης των Δημοτικών Σχολείων και να δημιουργήσει μαζί τους έναν πολιτισμικό οδηγό φτιαγμένο από τα παιδιά για τα παιδιά. Διαβατήρια, φωτογραφικές μηχανές, μεγεθυντικοί φακοί, μπογιές, βιβλία εξερεύνησης με χάρτες και αυτοκόλλητα συνόδευαν την εξερεύνησή τους.

Πρόκειται για το εγχείρημα «Tinos Guide & Seek», μια πρωτοβουλία της εκπαιδευτικού, Φραντζέσκας Παπαγιαννοπούλου, που πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του START – Create Cultural Change. Από τον Δεκέμβριο του 2019 μέχρι τον Ιούνιο του 2020 έλαβαν χώρα μια σειρά από βιωματικά εργαστήρια (γνωριμίας-εξερεύνησης και γραφής), ενώ στο τέλος συγκεντρώθηκε το υλικό των παιδιών για να στηθεί ο πολιτισμικός οδηγός. «Η ιδέα ήταν τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με τις τοπικές παραδόσεις, να γνωρίσουν την ιστορία, την παράδοση, τα ήθη, τα έθιμα και τους μύθους γύρω από το νησί. Ουσιαστικά την ιδέα του προγράμματος θα λέγαμε ότι την έθεσε ο ίδιος ο τόπος, μιας και κάθε μεριά του νησιού φημίζεται για κάτι διαφορετικό», λέει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων η κα Παπαγιαννοπούλου.

Στέλνοντας λοιπόν ένα γράμμα σε κάθε τάξη και περιγράφοντας στα παιδιά πόσο «βαρετοί» είναι οι ταξιδιωτικοί οδηγοί, η ομάδα του προγράμματος κάλεσε τους μαθητές και τις μαθήτριες να τους βοηθήσουν στη δημιουργία ενός πιο διασκεδαστικού οδηγού. Τα παιδιά βάζοντας μπροστά όλη τους τη φαντασία και τη δημιουργικότητα συστήνουν την Τήνο μέσα από τα δικά τους μάτια και τις δικές τους προτιμήσεις. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει η κα Παπαγιαννοπούλου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, κάποια παιδιά επέλεξαν να ασχοληθούν με τα χωριά εκείνα που πλέκουν καλάθια κι έτσι πήγαν στα χωριά εκείνα και έπλεξαν με τη σειρά τους καλάθια. Κάποια άλλα επισκέφθηκαν τα χωριά με τους περιστεριώνες και έφτιαξαν τα ίδια περιστεριώνες με πηλό, ενώ κάποια άλλα ασχολήθηκαν με τα τοπικά εδέσματα φτιάχνοντας τα παραδοσιακά παστέλια σε λεμονόφυλλο ή την Τηνιακή τυρόπιτα. Περίπου 82 μαθητές και μαθήτριες έλαβαν μέρος σε αυτή τη δράση φτάνοντας στο τελικό στάδιο που ήταν το στάδιο της γραφής. Το εργαστήριο γραφής τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, καθώς συνέπεσε χρονικά με την περίοδο της καραντίνας. Παρ’ όλα αυτά, στάλθηκαν 82 ερωτήσεις –μία για κάθε συμμετέχοντα και συμμετέχουσα– ανάλογα με τα μέρη τα οποία είχαν εξερευνήσει στο προηγούμενο εργαστήριό τους. Οι απαντήσεις των παιδιών ήταν αυτές που δημιούργησαν τον τελικό οδηγό δίνοντας πληροφορίες για κάθε τέχνη και μύθο.

Το όνομα Guide & Seek του προγράμματος προκύπτει από την αγγλική έκφραση «hide & seek» που σημαίνει κρυφτό. Ο οδηγός θα εκτυπωθεί στα ελληνικά και στα αγγλικά, ενώ η διανομή του θα γίνεται δωρεάν σε μουσεία και χώρους πολιτιστικού ενδιαφέροντος του νησιού.

Μέσω του πρότζεκτ αυτού, τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να γνωριστούν με τον τόπο διαμονής τους και να ενισχύσουν τους δεσμούς τους με αυτόν. Ακόμη το πρότζεκτ συμβάλλει στην ανάπτυξη δεξιοτήτων των παιδιών μέσα από μορφές μη τυπικής εκπαίδευσης, ενώ διατηρείται και προωθείται η πολιτισμική κληρονομιά του νησιού. Παράλληλα ενισχύεται η συνεργασία ανάμεσα στους τοπικούς φορείς.

«Η ανάγκη για έναν πολιτισμικό οδηγό από παιδιά για παιδιά, θεωρώ ότι αυτό ήταν το εργαλείο για να λειτουργήσει αυτό το εγχείρημα. Ήταν το επικοινωνιακό μας πλαίσιο ώστε τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με τον τόπο και σε δεύτερο χρόνο να φέρουμε σε επαφή και τα παιδιά των επισκεπτών με τα στοιχεία του πολιτισμού του νησιού», προσθέτει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κα Παπαγιαννοπούλου.

Σύμφωνα με την κα Παπαγιαννοπούλου, αυτό που τους έκανε εντύπωση είναι ότι πολλά παιδιά δεν γνώριζαν μέρη και χώρους που απείχαν ακόμα και 5 λεπτά από τα σπίτια τους. «Αυτό το οποίο με συγκινεί είναι ότι μας έβλεπαν στο δρόμο και μας έλεγαν “είναι έτοιμος ο οδηγός, θα γίνει, δεν θα γίνει;”. Είχαν τη δική τους αγωνία για το αποτέλεσμα. Εξίσου συγκινητική ήταν και η όλη στήριξη που είχαμε από τον τόπο γενικότερα. Όσον αφορά τα ίδια τα παιδιά νομίζω ότι το υλικό μιλάει από μόνο του οι ζωγραφιές τους, τα κείμενά τους οι λέξεις τους, η δική τους οπτική για τον τόπο είναι αυτή που στο τέλος εγώ κρατάω», υπογραμμίζει.

Τα εργαστήρια γνωριμίας έλαβαν χώρα στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού και στο μουσείο Μαρμαροτεχνίας, καθώς στα χωριά Βωλάξ, Φαλατάδος, Κάμπος, Ταραμπάδος, Πύργος και στη Χώρα της Τήνου.

Σημειώνεται ότι το START – Create Cultural Change αποτελεί πρόγραμμα του Robert Bosch Stiftung, που υλοποιείται σε συνεργασία με το Goethe-Institut Thessaloniki και την Ομοσπονδιακή Ένωση Κοινωνικοπολιτιστικών Κέντρων, και υποστηρίζεται από το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση και το Ίδρυμα Μποδοσάκη.

Τον πολιτισμικό οδηγό Tinos Guide & Seek μπορείτε να τον βρείτε εδώ.