Το ελίτ νεκροταφείο των τάφων-οικιών του Πετρά (περ. 2900-1800 π.Χ), είναι τμήμα μιας πολύ σπάνιας μνημειακής τοπογραφίας αποτελούμενης από ένα μινωικό ανάκτορο και αρκετούς οικισμούς (3400-1100 π.Χ.), στο ανατολικό άκρο της Σητείας.

Οι αρχαιολογικοί χώροι του Πετρά ανασκάπτονται στο πλαίσιο μακροχρόνιου συστηματικού ερευνητικού προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού, από το 1985, υπό τη διεύθυνση της δρος Μεταξίας Τσιποπούλου, στελέχους και, από το 2012, επίτιμης Διευθύντριας του ΥΠΠΟΑ.

Το ανάκτορο και τμήμα του κυρίως οικισμού είναι ανοικτά στο κοινό από το 2006. Οι ανασκαφές του Πετρά είναι μεταξύ των μεγαλύτερων ερευνητικών προγραμμάτων που έχουν διενεργηθεί από μέλη της Ελληνικής Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Τα σημαντικά ευρήματα έχουν συνεισφέρει στην καλύτερη κατανόηση της μινωικής κοινωνίας και των εσωτερικών και εξωτερικών επαφών της, ιδιαίτερα στην Προ- και την Παλαιο-ανακτορική περίοδο. Η συνεχιζόμενη μελέτη των αποτελεσμάτων της ανασκαφής, όπως η ίδια η ανασκαφή, διενεργείται από διεπιστημονική ομάδα ειδικών. Οι δημοσιεύσεις φθάνουν τις 100, περιλαμβάνοντας άρθρα, μονογραφίες και τα πρακτικά δύο συνεδρίων. Επιπλέον, σε ετήσια βάση, κατά τη διάρκεια της ανασκαφής, οργανώνονται ξεναγήσεις για τους πολίτες και τους επισκέπτες της Σητείας, εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και μαθητές, καθώς και φωτογραφικές εκθέσεις. Σημειώνεται ότι όλη η χρηματοδότηση της ανασκαφής, της συντήρησης του υλικού, των στερεώσεων και των μελετών προέρχονται από Ίδρυμα του εξωτερικού και ότι η διενέργεια της ανασκαφής, από 40 περίπου άτομα για έξι εβδομάδες κατ’ έτος, αποτελεί, και από οικονομική άποψη, αναπτυξιακό έργο για την πόλη της Σητείας.

Η ανασκαφή του νεκροταφείου πλησιάζει την ολοκλήρωσή της, βάσει του εγκεκριμένου με Υπουργική απόφαση δεύτερου πενταετούς προγράμματος (2017-2021), ανανεούμενη σε ετήσια βάση. Φέτος η άδεια δεν ανανεώθηκε και δεν δόθηκε καμία εξήγηση από την Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου για τους λόγους αυτής της (σιωπηλής) διακοπής του έργου.

Ο χώρος του νεκροταφείου απειλείται από τις καιρικές συνθήκες του χειμώνα και από παράνομη ανθρώπινη δραστηριότητα. Η ανασκαφή των ταφικών κτισμάτων και η στερέωση των τοίχων πρέπει να ολοκληρωθούν στις επόμενες δύο ανασκαφικές περιόδους, σύμφωνα με τον λεπτομερή σχεδιασμό, ο οποίος υποβλήθηκε στο Υπουργείο για την ετήσια ανανέωση της άδειας.

Προκειμένου η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, δρ Λίνα Mενδώνη, να πεισθεί να επανεξετάσει την απόφαση για διακοπή της ανασκαφής (η οποία σημειωτέον είναι σιωπηλή, όχι έγγραφη), ούτως ώστε να διενεργηθούν οι προγραμματισμένες εργασίες πεδίου έξι εβδομάδων το φθινόπωρο, έχει ξεκινήσει διαδικτυακή συλλογή υπογραφών (πατήστε εδώ).