1821-2021: Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης

Τα αιωνόβια δέντρα αποτελούν διαχρονικά σύμβολο σοφίας, μακροζωίας, ιερότητας, γενναιότητας ή γαλήνης και κατέχουν διαχρονικά κεντρική θέση στον ανθρώπινο πολιτισμό. Πρόκειται για δέντρα που σεβάστηκε ο χρόνος και οι προγονοί μας, δέντρα που φανερώνουν την ανθεκτικότητα της φύσης στο πέρασμα του χρόνου, δέντρα που κατάφεραν να επιβιώσουν δια μέσου των αιώνων συνδυάζοντας την ύπαρξη τους, πολλές φορές, με σημαντικά ιστορικά γεγονότα, μύθους και παραδόσεις. Βάσει αυτών, αναγνωρίζουμε την υποχρέωση και την ευθύνη που έχουμε για να τα προστατέψουμε και να τα διατηρήσουμε ως ζωντανά στοιχεία της φυσικής και άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς μας.
Έτσι, με αφορμή την εμβληματική επέτειο των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση, το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας ανέλαβε μια σημαντική πρωτοβουλία με στόχο την έρευνα και την καταγραφή των αιωνόβιων δέντρων της Πελοποννήσου που σχετίζονται με ιστορίες και γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και τη δημιουργία ενός πλέγματος προστασίας και ανάδειξής τους, μέσω της σήμανσης τους με επετειακή ετικέτα. Βάσει αυτών, η Επιτροπή «Ελλάδα 2021» αναγνωρίζοντας την πρωτοτυπία και σημασία του ερευνητικού επετειακού προγράμματος έθεσε την εν λόγω δράση υπό την αιγίδα της και την ενέταξε στο εθνικό πρόγραμμα δράσεων και εκδηλώσεων που συντονίζει, με την ευκαιρία του εορτασμού των 200 ετών μετά την Επανάσταση του 1821.
Τα εν λόγω δέντρα ελευθερίας αποτελούν τους διαχρονικούς υπεραιωνόβιους ζωντανούς σιωπηλούς μάρτυρες της ιστορίας της Ελληνικής Επανάστασης. Πρόκειται για δέντρα που «είδαν» και «άκουσαν» τους Έλληνες επαναστάτες να ονειρεύονται μια ελεύθερη χώρα, δέντρα που έζησαν την αντάρα των μαχών και κάτω από την σκιά τους ετάφησαν οι Έλληνες πολεμιστές, δέντρα που «άκουσαν» τις καμπάνες να ηχούν το χαρμόσυνο μήνυμα της ελευθερίας από τον τουρκικό ζυγό, δέντρα που αποτελούν τους ζωντανούς περιβαλλοντικούς φάρους του τόπου ρίχνοντας φως στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας.
Mέχρι σήμερα, σε όλη την Πελοπόννησο, καταγράφηκαν 71 μνημειακά δέντρα που σχετίζονται με σημαντικές και πολλές φορές άγνωστες ιστορίες της Ελληνικής Επανάστασης και σημάνθηκαν με ειδική μεταλλική επετειακή ετικέτα, το σχέδιο της οποίας φιλοτέχνησε αφιλοκερδώς η καταξιωμένη ομογενής καλλιτέχνιδα Joanna Kordos που ζει στη Μελβούρνη και είναι εμπνευσμένο από την ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, στο πλαίσιο επετειακών τοπικών εκδηλώσεων σε συνεργασία με Δήμους της Πελοποννήσου, κατά τις οποίες παρουσιάστηκαν οι ιστορίες και τα γεγονότα που τα περιβάλλουν. Επίσης, σχεδιάζεται, να εκδοθεί λεύκωμα με το σύνολο των εν λόγω δέντρων ελευθερίας της Πελοποννήσου καθώς και να δημιουργηθεί ειδικό ντοκιμαντέρ για την ανάδειξή τους. Έτσι, στο πλαίσιο της κλιματικής κρίσης και των επιπτώσεών της, το επετειακό ερευνητικό πρόγραμμα έρχεται να αναδείξει την σημασία της βιοποικιλότητας για την ύπαρξη και την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού, καθώς και να ευαισθητοποιήσει τις τοπικές κοινωνίες στο πλαίσιο προστασίας και ανάδειξης της φυσικής και άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς.
Τέλος, ο ερευνητικός φάκελος ιστορικής τεκμηρίωσης των εν λόγω μνημειακών δέντρων θα σταλεί στην Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού, ώστε να αξιολογηθεί από την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την Εφαρμογή στην Ελλάδα της Σύμβασης για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) με στόχο το επετειακό στοιχείο να εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Παράλληλα, επιδιώκεται, σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την Ειδική Μόνιμη Επιτροπή Περιβάλλοντος της Βουλής, η αριθμητική και γεωγραφική διεύρυνση του Δικτύου Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης και η δημιουργία μιας εθνικής στρατηγικής προστασίας των εν λόγω εμβληματικών δέντρων ελευθερίας. ώστε να αποτελέσουν συνολικά ένα ενιαίο δίκτυο περιβαλλοντικής και άυλης πολιτισμικής κληρονομιάς της Ελλάδας.