Ελαιογραφία του Βολανάκη, Ναυτικό Μουσείο της Ελλάδος

Κωνσταντίνος Βολανάκης (1837- 1907), «Πυρπόληση τουρκικού δικρότου στην Ερεσσό», 1882. Ελαιογραφία, 110×150 εκ.
Η ανατίναξη του τουρκικού δικρότου «Μπεχτάς Καπτάν» με τα 84 πυροβόλα, στις 27 Μαΐου του 1821 από τον Ψαριανό Δημήτριο Παπανικολή ήταν ο πρώτος πυρπολισμός της Επαναστάσεως του ’21.
Οι Έλληνες είχαν ανεπιτυχώς προσπαθήσει να πλήξουν το δίκροτο με τα ελαφρά τους κανόνια, πριν καταφύγουν στη λύση του πυρπολικού. Την ανάμνηση του αποτελεσματικού αυτού όπλου την είχαν από την εποχή του Ρωσοτουρκικού πολέμου στα 1770, δεν γνώριζαν όμως τον τρόπο κατασκευής του. Στην κρίσιμη στιγμή εμφανίστηκε ο Ιωάννης Δημουλίτσας από την Πάργα της Ηπείρου, γνωστός ως Πατατούλος, ο οποίος είχε διδαχθεί από Γάλλους μηχανικούς τον τρόπο της μετασκευής ενός μικρού πλοίου σε πυρπολικό και με τη βοήθεια του Ρώσου απόστρατου ναυτικού Ιωάννη Αφανάσιεφ, ανέλαβε το έργο της κατασκευής τριών πυρπολικών σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Το πρωινό της 27ης Μαΐου αποφάσισαν να επιτεθούν. Το όλο εγχείρημα στέφθηκε με επιτυχία από το πυρπολικό του Παπανικολή με τιμονιέρη τον Ιωάννη Θεοφιλόπουλο. Η νίκη αυτή αναπτέρωσε το ηθικό των Ελλήνων και γενίκευσε τη χρήση του πυρπολικού ως κύριου όπλου του ναυτικού Αγώνα.