Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη|Κέντρο Εθνομουσικολογίας

Τουμπελέκι, Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων

1. Πήλινο τουμπελέκι από τη Μυτιλήνη με γεωμετρικό διάκοσμο

2. Μικρό πήλινο τουμπελέκι από τη Μυτιλήνη

3. Πήλινο τουμπελέκι από τη Μακεδονία με φυτικό διάκοσμο

Το τουμπελέκι είναι ένα ελληνικό Κρουστό όργανο χωρίς λαβή, γνωστό από την αρχαιότητα, που το συναντούμε συχνά στην ελληνική παραδοσιακή, λαϊκή και ρεμπέτικη μουσική. Ονομάζεται επίσης ταραμπούκα, στάμνα, ντουμπελέκι, τσιμπουρλέκι ή τουμπερλέκι.

Είναι σαν μικρογραφία τυμπάνου. Είναι φτιαγμένο από ένα πήλινο σκελετό (σαν σταμνί χωρίς χέρια) που το απάνω μέρος του είναι ανοικτό και αυτό σκεπάζεται από ένα τεντωμένο δέρμα που το κολλάνε ή το δένουν πάνω στο ηχείο. Φτιάχνεται σε διάφορα μεγέθη και πιο παλιά αυτό το πήλινο ηχείο ήταν ζωγραφισμένο με διάφορα σχέδια ή του κρεμούσαν γύρω – γύρω καθρεφτάκια και στρογγυλά κουδουνάκια.

Η βάση του δεν είναι πήλινη σαν της ταραμπούκας, αλλά συνήθως από μέταλλο. Παίζεται με τα χέρια, καθώς το δεξί χέρι “μαρκάρει” τους ισχυρούς χρόνους και το αριστερό τους ασθενείς και συχνά περιλαμβάνει και κουδουνάκια περιμετρικά κρεμασμένα.

Το τουμπελέκι συνοδεύει ρυθμικά διάφορα μελωδικά όργανα στη Βόρεια Ελλάδα, στα νησιά του Αιγαίου και στη Μικρά Ασία.