«Είναι η αρχαιολογία επάγγελμα ή πάθος;»

Αυτό ρωτάει ο κ. Δημήτρης Αθανασούλης, Έφορος Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, στην Καθημερινή (2/04/2023), προκρίνοντας το δεύτερο. Και είναι αλήθεια. Αλλά δεν βοηθάει.

Όπως δεν βοηθάει και κανέναν άλλον επαγγελματία η συνεχής προβολή της δουλειάς του ως «το πάθος του», «έρωτα», «προσφοράς», «λειτουργήματος». Και δεν βοηθάει γιατί συνήθως οδηγεί σε απαξίωση, ηθική και οικονομική, τόσο από την Πολιτεία όσο και από τους πολίτες.

Και ορίστε η σκέψη: «Δάσκαλοι. Καλλιτέχνες (ηθοποιοί, χορευτές, μουσικοί, εικαστικοί). Νοσηλευτές. Αρχιτέκτονες. Όταν μιλάνε μιλάει το πάθος, οπότε τις συστάσεις τους μπορούμε και να τις παραβλέψουμε. Χομπίστες σχεδόν, δεν είναι ‘σοβαροί επαγγελματίες’. Ας τους αφήσουμε συμβασιούχους κι έκτακτους, κι αν χρειαζόμαστε άλλους θα καλέσουμε εθελοντές. Άλλωστε η δουλειά τους μαθαίνεται εύκολα. Τρέφονται με δόξα και χειροκροτήματα, οπότε είναι εντάξει ακόμη κι αν δεν παίρνουν τίποτα. ‘Για την ψυχή τους’ (ή την ψυχή της μάνας τους, ανάλογα με το πόσο λαϊκά παιδιά είναι) κάνουν θέατρο, ανασκαφές, ή μάθημα και δε θα σταματήσουν ποτέ, ό, τι και να γίνει. Τιμή τους και όνειρό τους να ‘πεθάνουν πάνω στο σανίδι’, να πέσουν στο καθήκον, μέσα στο σκάμμα σαν τον Μαρινάτο, ήρωες εκτελεσμένοι από τρομοκράτες στο αρχαίο θέατρο σαν τον Αλ Άσαντ στην Παλμύρα, από COVID στο διάδρομο (επειδή δεν υπάρχει ΜΕΘ). Τιμή τους και η απόλυση επειδή τόλμησαν να υπερασπιστούν τους μαθητές τους που κινδύνευαν από τους αγαπημένους της διοίκησης του σχολείου όπου υπηρετούσαν. Παράσημα η απόλυση και ο θάνατος. Για το πάθος τους, «το κάλεσμά τους»,  θα υποστούν εξευτελισμούς, παρενοχλήσεις, τραμπουκισμούς. Κι αν σταματήσουν, δε θα λείψουν. Σε ουρές περιμένουν άλλοι να πάρουν τη θέση τους γιατί ‘η αρχαιολογία είναι πάθος’, ‘ηθοποιός σημαίνει φως’ και ‘καλλιτέχνης θα πει μοναξιάς φυλακή’».

Ας το καταλάβουμε. Δε μας συμφέρει να μιλάμε για πάθος. Μας συμφέρει όμως να μιλάμε για επαγγελματισμό, και με επαγγελματισμό. Άλλωστε το σύστημα όπου κινούμαστε σήμερα καταλαβαίνει μόνο όρους αγοράς.

Δεν θα μιλήσω για νοσηλευτές ή εκπαιδευτικούς γιατί δεν είμαι τίποτε από τα δύο. Θα μιλήσω όμως για τον Πολιτισμό γιατί αυτόν τον κατέχω κάπως καλύτερα.

Σκέφτομαι λοιπόν:

Ας μιλήσουμε για το success story και το journey της Ευαγγελίας Δεϊλάκη, χάρη στην οποία απολαμβάνουμε και προβάλλουμε σήμερα το «ρομαντικό Ναύπλιο».

Ας δείξουμε ότι είμαστε heritage managers. Ας απαιτήσουμε να σωθούν ιστορικά σινεμά, καφέ, ή άλλα τοπόσημα, όχι επειδή είμαστε «νοσταλγοί ενός κόσμου που χάνεται» αλλά επειδή αυτά τα τοπόσημα είναι brands. Και αν δεν είναι, αξίζει να παλέψουμε να τα κάνουμε. Να διεκδικήσουμε όχι μόνο τη διατήρηση χρήσης αλλά και τη διατήρηση ιστορικής ονομασίας.

Άλλωστε τα τοπόσημα είναι που καθιστουν μια περιοχή σύγχρονο αξιόλογο προορισμό. Γιατί ο επισκέπτης που επιζητά τη εμπειρία του «living like a local» στην Αθήνα, θα θέλει να πιει καφέ στο Zonars (και όχι σε κάποιο Ατενέ όπως το μετονόμασε ο σημερινός ιδιοκτήτης). Να δει μια ταινία στο ερειπωμένο σήμερα Αττικόν και τα άλλα ιστορικά σινεμά (και όχι να μείνει σε αυτά όταν θα έχουν μετατραπεί σε boutique hotels). Να αγοράσει μοναδικά και σπάνια βιβλία στην Στοά του Βιβλίου (και όχι να αναζητήσει εκεί γρήγορο φαγητό, το οποίο θα είναι και πανάκριβο καθώς θα προσφέρται ως ιαπωνικό σάντο, ιταλικό τραμετζίνι ή κινέζικο μπάο μπαν). Να δει μια θεατρικη παράσταση στην πόλη όπου γεννήθηκε το θέατρο, η οποία είναι σήμερα και η πρωτεύουσα με τα περισσότερα θέατρα στην Ευρώπη.

Ας δείξουμε ότι τα τοπόσημα έχουν σημασία κι ότι εμείς και μπορούμε και γνωρίζουμε να τα διαχειριστούμε. Ας προβάλουμε με το δημόσιο λόγο μας ότι δεν είμαστε αναλώσιμοι χομπίστες αλλά ειδικευμένοι επαγγελματίες.

Ζέτα Ξεκαλάκη