Ψάχνοντας ψύλλους στα άχυρα
Η αρχαιολογία είναι η ανθρώπινη ιστορία. Μόνο έτσι τα άψυχα γίνονται έμψυχα και μπορούμε να τα προσεγγίζουμε όχι ως απλοί θεατές αντικειμένων ή ενός απέραντου νεκροταφείου.
Ένας κοσμοπολίτης αρχαιολόγος
«Αν υπάρχει ένα πράγμα που μπορώ να πω πως διέπει ό,τι έχω κάνει, είναι το ενδιαφέρον για την ετερότητα και τη μετατόπιση, για φαινόμενα κοινωνικής διάθλασης».
Μια αρχαιολόγος με ανθρωπολογικές ανησυχίες
«Ένα μουσείο πρέπει να μη φοβίζει τον επισκέπτη, να μην του δημιουργεί αίσθημα μειονεξίας με τον ακαδημαϊκό και αφ’ υψηλού χαρακτήρα του, αλλά να υπάρχει μια διάδραση μεταξύ επισκέπτη και εκθέματος».
Αρχαιολογία στην Εποχή του Λίθου και στη δημόσια σφαίρα
«Κάνοντας Παλαιολιθική Αρχαιολογία, στην ουσία κάνω ένα μεγάλο άλμα, ξεπερνάω τις διαφορές και πάω στις βαθιές ρίζες του ανθρώπινου παρελθόντος, σ’ αυτά που ενώνουν τους ανθρώπους ως είδος».
Η αρχαιολογία είναι τρόπος ζωής
«Η έρευνά μου είχε εξ αρχής τη στρατηγική της συνολικής κατανόησης της προϊστορικής κατοίκησης στην περιοχή του κόλπου της Σητείας διαχρονικά».
Αρχαιότητα, Αναγέννηση: μια εκλεκτική συγγένεια
«Οι ειδικοί λιγοστεύουν και ξαναγυρίζουμε στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν οι επαΐοντες μετριόνταν στα δάχτυλα του ενός χεριού. Το γνωστικό μας αντικείμενο συρρικνώνεται γιατί είναι άλλες οι ανάγκες της εποχής μας».
«Όλη μας η ζωή είναι μια αντίσταση στη φθορά»
Η συντήρηση σήμερα απαιτεί πολύπλευρες γνώσεις, αλλά κατά βάση είναι επιστήμη των υλικών, αυτών από τα οποία είναι φτιαγμένα τα αντικείμενα και όσων εμείς χρησιμοποιούμε για να τα συντηρήσουμε.
«Το χώμα κρατά όλες τις πληροφορίες μέσα του»
Η αρχαιολογία είναι για μας κάτι ζωντανό, είναι βίωμα, τα μνημεία βρίσκονται γύρω μας. Οι αρχαιολόγοι έχουν υποχρέωση να ανασκάπτουν μεθοδικά, να αποκαλύπτουν τα υλικά κατάλοιπα και να τα δημοσιεύουν το ταχύτερο.
Ένας Διευθυντής εκλεπτυσμένος, μεθοδικός
Οι αρχαιολόγοι δεν ασχολούνται μόνο με την αρχαιολογική επιστήμη αλλά διαχειρίζονται και διοικητικά αυτό που λέγεται «πολιτιστική κληρονομιά».
Αρχαιολογία με τα μάτια στραμμένα στην κοινωνία
Τα τελευταία χρόνια γίνεται μια πολύ μεγάλη προσπάθεια από τα Πανεπιστήμια, την Αρχαιολογική Υπηρεσία, τα Μουσεία για να γίνουν τα αρχαία προσιτά και να τα αγαπήσει η κοινωνία. Και νομίζω ότι σε κάποιο βαθμό έχει αλλάξει η νοοτροπία - παρόλο που πολλοί ακόμα δεν συμπορεύονται...
Σχολαστική έρευνα, διεισδυτική ματιά
Πρέπει να βλέπεις και κάτι παραπάνω από αυτό που ανακαλύπτεις. Να μπορείς να το αναπαραστήσεις, να το αναστήσεις, να μπεις στον κόσμο που κινήθηκαν οι ένοικοι ενός χώρου, να πιάσεις την ψυχή τους, τις δραστηριότητές τους. Πάντα με στοιχεία, βέβαια.
Συντήρηση: Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Μπενάκη
«Συντήρηση θα πει κρατώ κάτι μόνιμο, σταθερό σαν σε κονσέρβα. Ενώ η τεχνοεπιστήμη της παρέμβασης στο έργο τέχνης έχει να κάνει περισσότερο με την αποστολή της θεραπείας, ο εξειδικευμένος συντηρητής έργων τέχνης είναι ο θεραπευτής» (Μ.Δ.)
Αναδεικνύοντας τη «δύσκολη κληρονομιά»
Η Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς καταπιάστηκε και με τη «δύσκολη κληρονομιά», δηλαδή με μουσεία που διαπραγματεύονταν θέματα εξορίας και εμφυλίου πολέμου που δεν τα ’χε αγγίξει ποτέ κανείς.
«Σκάβω, άρα υπάρχω»
«Δεν ήταν απομονωμένη πολιτισμικά και κοινωνικά η Άνω Μακεδονία στην αρχαιότητα, απομονωμένη ήταν στη νοοτροπία των Νεοελλήνων».
Μια ζωή γεμάτη σχέδια
Δεν ξέρουν όλοι οι τεχνίτες έξω να στήσουνε τα μάρμαρα. Τα ταλαιπωρούν! Και μια φορά ο Νίκος Σκαρής, ο σπουδαίος μαρμαράς, καθώς έβαζε στη θέση της τη «Σκεπτομένη Αθηνά» γύρισε και μου λέει, σχεδόν με κλάματα: «Μην αφήσετε να ξαναφύγει αυτή».
Ιχνηλατώντας τις περιπέτειες των λίθων
«Μορφές που έχουν γραμμές, με ιδιότητες δανεισμένες απ’ τη φύση, απ’ τον κόσμο της ζωής. Από την κύρτωση της καλαμιάς όταν τη σπρώχνει ο άνεμος, που βγαίνουν αυτές οι ωραίες καμπύλες, που δεν είναι η κοινότοπη μονοτονία ενός κυκλικού τόξου».
Ο ανθρωποκεντρισμός έχει τις ρίζες του στον νησιωτικό πολιτισμό του Αιγαίου
«Θεωρώ ότι και ο αρχαιολόγος είναι ιστορικός, μελετάει ένα ιδιόρρυθμο αρχείο το οποίο και καταστρέφει. Η ανασκαφή είναι ένα καταστρεπτικό επιστημονικό εργαλείο».
Ο Στέφανος Μίλλερ στη Νεμέα: αναστήλωση του ναού του Διός, αναβίωση των αγώνων
«Η πληθώρα πανεπιστημιακών θέσεων τα τελευταία τριάντα χρόνια αποστράγγισε την Αρχαιολογική Υπηρεσία από κάποιους μεταξύ όσων ήσαν ιδιαίτερα ευαίσθητοι στις συνθήκες των αρχαιοτήτων».
«Ένα κρατικό μουσείο οφείλει να είναι ένας ισχυρός πολιτιστικός αναπτυξιακός παράγοντας»
«Το μουσείο δεν κατέχει συλλογές για να κατέχει, το μουσείο έχει συλλογές για να τις προβάλλει στο κοινό. Διαφορετικά δεν επιτελεί τον σκοπό για τον οποίο υπάρχει».
Ο θεωρητικός της αναστήλωσης των ελληνικών μνημείων
Αυτό που λέμε «ανώνυμη αρχιτεκτονική», «αρχιτεκτονική χωρίς αρχιτέκτονα», «αρχιτεκτονική του λαού» κ.λπ. πρέπει κάποτε να αναλυθεί και να δούμε μέχρι ποίου σημείου υπάρχει πραγματικά «λαϊκή» αρχιτεκτονική.
Το συμφέρον της Θεσσαλονίκης είναι: «και σταθμός και αρχαία»
«Ισλαμική τέχνη» δεν συνεπάγεται «Τουρκία», αλλά σχεδόν τον μισό κόσμο. Χώρια που η Ισλαμική τέχνη είναι και πολύ αξιόλογη και τέρπει το μάτι και την καρδιά. Επιπλέον, συνδέεται άμεσα με το Βυζάντιο αλλά και με νεότερες μορφές τέχνης.
«Δεν θεωρώ κανέναν απολύτως πολιτισμό υπέρτερο κάποιου άλλου»
Υπό τη διεύθυνσή του, το Μουσείο Μπενάκη «εξερράγη». Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο άνθρωπος αυτός άλλαξε γενικότερα τη μουσειακή τοπογραφία της Αθήνας.
Ιστορία με τον τρόπο της «ποιητικής αδείας»
«Είμαστε ο μόνος λαός ο οποίος δεν απελευθέρωσε την κοιτίδα του γένους, την Πόλη, δηλαδή την ορθοδοξία και την νεοελληνική γλώσσα».
Ο ανεκτίμητος θησαυρός του Νομισματικού Μουσείου
«Δεν μου επιτρέπεται εμένα μεγάλη να κάνω σχόλια σε νεότερους. Ξέρετε τι ακολουθώ; Αυτό που είπε ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος, ο παλιός αρχαιολόγος: "Αυτός είναι νεότερος. Άρα είναι καλύτερος από μένα"».