Nigel Μ. Kennell, Σπαρτιάτες. Μια νέα ιστορία, μτφρ.: Χρίστος Φαράκλας, επιμ.: Ηλίας Κουλακιώτης, Ινστιτούτο του Βιβλίου – Καρδαμίτσα, 360 σελ. ISBN: 978-960-354-573-6
Μέσα σε διάστημα όχι μεγαλύτερο από όσο διαρκεί ο ενήλικος βίος ενός ανθρώπου, η σπαρτιατική πόλις περιέπεσε από την αδιαφιλονίκητη ηγετική της θέση στην Ελλάδα στη θέση ενός κομπάρσου της τοπικής σκηνής εξαιτίας ενός και μόνου γεγονότος – της αποσβολωτικής ήττας της Σπάρτης από τους Θηβαίους στη μάχη των Λεύκτρων της Κεντρικής Ελλάδας το 371 π.κ.ε. Αποστερημένοι από το μεγαλύτερο μέρος της πιο παραγωγικής τους καλλιεργήσιμης γης, δύο χρόνια αργότερα οι Σπαρτιάτες υπέστησαν την ταπείνωση να δουν μία ανεξάρτητη πόλη-κράτος να ιδρύεται σ’ αυτήν ακριβώς τη γη για τους ίδιους τους πρώην αγροτικούς τους δούλους από τη νέα μεγάλη δύναμη της Ελλάδας. Ήταν ένα πλήγμα, από το οποίο η Σπάρτη δεν επρόκειτο να ανακάμψει ποτέ.
Πώς συνέβη αυτό; Πώς μία τόσο επιτυχημένη στρατιωτική δύναμη κατέρρευσε τόσο ραγδαία; Ήταν απλώς μοιραίο να συμβεί; Ήταν σύμπτωση; Οι αδιάλλακτοι νόμοι της ιστορίας; Ποιοι ήταν οι παράγοντες που άσκησαν άμεση επίδραση κατά τα χρόνια μετά τη νίκη της Σπάρτης επί της Αθήνας; Υπήρχαν βαθύτεροι λόγοι –ιδιαιτερότητες ή ακόμη και μειονεκτήματα– ενσωματωμένα στον ίδιο τον ιστό της σπαρτιατικής κοινωνίας; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα σχετικά με την αρχαία Σπάρτη, τα οποία έχουν απασχολήσει για χιλιετίες τους ιστορικούς, και για την ακρίβεια από την εποχή του Αριστοτέλη. Στην προσπάθεια να δοθούν απαντήσεις σ’ αυτά έχει σταδιακά συμπεριληφθεί η εκτίμηση ενός ευρέος φάσματος παντός τύπου τεκμηρίων –γραμματειακών, αρχαιολογικών, επιγραφικών και, όλο και περισσότερο τελευταίως, ανθρωπολογικών–, προκειμένου να διατρηθεί η αχλή που περιβάλλει την έννοια Σπάρτη.
