Η λησμονημένη ιστορία των ξυλόγλυπτων υφαντικών εργαλείων

Έκθεση με τίτλο «Τα εργαλεία αφηγούνται. Η λησμονημένη ιστορία των ξυλόγλυπτων υφαντικών εργαλείων» διοργανώνει το Μουσείο Μπενάκη. Η έκθεση παρουσιάζει μεγάλο αριθμό παραδοσιακών ξυλόγλυπτων εργαλείων που σχετίζονται με την κλώση, τη ραπτική, το πλέξιμο, το κέντημα και διάφορες υφαντικές τεχνικές μικρής κλίμακας, καθώς και τον τρόπο χρήσης τους. Το υλικό της έκθεσης περιλαμβάνει ένα σύνολο εργαλείων ποιμενικής ξυλογλυπτικής και εργαλεία, τα οποία έχουν παραχθεί σε ελληνικές φυλακές από τα τέλη του 19ου αιώνα έως περίπου το 1950, ενώ η παρουσίαση συμπληρώνεται και από αντίστοιχα αντικείμενα από τον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο.

Αν και τα εργαλεία κλώσης (ρόκες, σφοντύλια και αδράχτια) είναι περισσότερο μελετημένα και γνωστά στο ευρύ κοινό ως αριστουργήματα ξυλογλυπτικής, υπάρχει μια άλλη κατηγορία σχετικών εργαλείων, γνωστά ως καλτσοβελόνες, τα οποία μέσω της υψηλής αισθητικής τους και της ποικιλίας της ξυλογλυπτικής εργασίας που τα παρήγαγε, αποκάλυψαν την πολύπλοκη χρήση τους, η οποία συνδεόταν με την οικιακή παραγωγή εργόχειρων.

Κάθε κατηγορία εργαλείων εκτίθεται σύμφωνα με τη χρήση της και τη σχετική με αυτή τεχνική, αναδεικνύοντας τον πλούτο και την εφευρετικότητα των ξυλογλυπτών, οι οποίοι, με τα έργα τους, βοήθησαν τις γυναίκες να δημιουργήσουν από απλά, απαραίτητα στην καθημερινότητά τους, εργόχειρα έως και αριστουργήματα χειροτεχνίας.

Τέλος, με την επιλογή κάποιων γνωστών τεχνιτών και καλλιτεχνών που ασκούν ακόμη στις μέρες μας τις τεχνικές αυτές, η έκθεση φιλοδοξεί να δώσει ένα θετικό και αισιόδοξο μήνυμα για την επιβίωση των εφαρμοσμένων τεχνών στη σύγχρονη εποχή.

Η έκθεση βασίζεται στην έρευνα που παρουσιάζεται στο βιβλίο της Flavia Nessi-Γιαζιτζόγλου, TALES OF TOOLS. The Untold Narrative of Wooden Handiwork Implements from Greece, το οποἰο θα λειτουργήσει και ως κατάλογος της έκθεσης.

Συντελεστές έκθεσης

Επιμέλεια: Flavia Nessi-Γιαζιτζόγλου, Τίνα Βασιλακοπούλου.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Ελεονώρα Καραβάνη. Γραφιστική μελέτη: Δήμητρα Βασιλάκου, Αλίκη Κακουλίδου. Σκηνογραφική μελέτη: Κυριακή Καραχάλιου. Animation – video: Γιώργος Καραγιώργος, Γιώργος Κόντος.

Καλλιτέχνες-τεχνίτες: ΑΦΗ Collective (Judith Allen-Ευσταθίου, Inger Carlsson, Μαρία Γρηγορίου, Δέσποινα Πανταζοπούλου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Εύα Χειλαδάκη), Αγγελική Γιαννακίδου (ιδρύτρια και πρόεδρος Εθνολογικού Μουσείου Θράκης), Γεωργία Γκρεμούτη (textile artist), Δέσποινα Καραχάλιου (τεχνίτρια κομποδετικής), Μάρω Κορνηλάκη (σχεδιάστρια κοσμημάτων), Μ2P (pattern designers), Μελισσάνθη Σπέη (fashion artist και ερευνήτρια).

Προέλευση έργων: Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Αθήνα), Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Λαογραφικό Μουσείο και Αρχείο Φιλοσοφικής Σχολής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Λαογραφικό Μουσείο Διδυμοτείχου, Μουσείο Ευρωπαϊκών και Μεσογειακών Πολιτισμών (Mucem, Μασσαλία), Μουσείο Ελληνικής Τέχνης και Παράδοσης «Αγγελική Χατζημιχάλη» του Δήμου Αθηναίων, Μουσείο Μπενάκη, Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού (Αθήνα), Ιδιωτικές συλλογές.

Παράλληλες εκδηλώσεις

Στόχος της έκθεσης είναι η παρουσίαση των ξυλόγλυπτων υφαντικών εργαλείων να αποτελέσει αφορμή για συζήτηση σχετικά με την επιβίωση των εφαρμοσμένων τεχνών που σχετίζονται με το νήμα στη σύγχρονη εποχή. Με αυτό το σκεπτικό, διοργανώνεται μια σειρά παρουσιάσεων κάποιων βασικών τεχνικών που χρησιμοποιούν τα εργαλεία που παρουσιάζονται στην έκθεση για τη δημιουργία κλώστινων συνθέσεων.

Πρόγραμμα παρουσιάσεων:

—25 Μαΐου 2023, 18:00, Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού: Flavia Nessi Γιαζιτζόγλου, Τίνα Βασιλακόπουλου, επιμελήτριες της έκθεσης: Πλεκτική με τα δάχτυλα, δημιουργία πομπόν, φούντας, κορδονιού

—15 Ιουνίου 2023, 18:00, Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού: Μαρία Γρηγορίου, καλλιτέχνης, ιδρυτικό μέλος της ομάδας ΑΦΗ collective: Ύφανση με κάρτες / «τσαπαρί»

—6 Ιουλίου 2023, 18:00, Αμφιθέατρο Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού: Δέσποινα Καραχάλιου, τεχνίτρια κομποδετικής: Κομποδετική

Ελεύθερη είσοδος. Απαραίτητη η ηλεκτρονική κράτηση θέσεως.

Ξεναγήσεις

Οι επιμελήτριες της έκθεσης, Flavia Nessi-Γιαζιτζόγλου και Τίνα Βασιλακοπούλου, θα πραγματοποιήσουν ξεναγήσεις για το κοινό τις ακόλουθες ημερομηνίες: 10 Ιουνίου, 17 Ιουνίου, 24 Ιουνίου, 08 Ιουλίου και 15 Ιουλίου 2023, ώρα 12:00.

Η συμμετοχή στις ξεναγήσεις επιβαρύνει το εισιτήριο της έκθεσης κατά €2. Απαραίτητη η ηλεκτρονική αγορά εισιτηρίου στο tickets.benaki.org.