Σταυρούλα Μαυρογένη, Τέχνη και ιδεολογία στη νεότερη Σερβία, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας, 2022, 280 σελ. ISBN: 978-618-5196-65-3
«H πορεία συγκρότησης του σύγχρονου σερβικού κράτους κύλησε παράλληλα με τη διαδικασία δόμησης της εθνικής συνείδησης. Αρχικά, ο σερβικός εθνικισμός δομήθηκε ως γλωσσικός. Ο Βουκ Κάρατζιτς, στο έργο του Οι απανταχού Σέρβοι (1836) θεωρούσε Σέρβους όσους ομιλούσαν τη σερβική γλώσσα, ανεξάρτητα από τη θρησκεία και τον τόπο καταγωγής τους. Προς τα μέσα του αιώνα, η ιστορία αποτέλεσε το βασικό κριτήριο για τον προσδιορισμό του σερβικού έθνους. Ο Ηλία Γκαράσανιν με το πρόγραμμα εξωτερικής πολιτικής (Nacertanje) έθετε ως στόχο της “Μεγάλης Ιδέας” της Σερβίας την επανίδρυση της αυτοκρατορίας του Δουσάνου. Από τα μέσα του 19ου αιώνα τρία ήταν τα κυρίαρχα στοιχεία: η λατρεία του Κοσυφοπεδίου, το μίσος κατά των Οθωμανών, και η εξιδανίκευση του Μαυροβουνίου.
»Τίθεται, βεβαίως, το ερώτημα ποιος ήταν ο ρόλος της τέχνης και ειδικότερα της ζωγραφικής, στην εκλαΐκευση αρχικά του σερβικού παρελθόντος και της δόμησης της εθνικής συνείδησης; Με ποιο τρόπο οι σέρβοι καλλιτέχνες μετασχημάτισαν το παρελθόν και συνέβαλαν στην κρυστάλλωση του αισθήματος του συνανήκειν με εγκόσμια κριτήρια; Και, τέλος, πού στηρίχθηκαν τα πρότυπα που ενέπνευσαν τους Σέρβους της εποχής, ώστε να στρατευτούν στον αγώνα για την απελευθέρωση των αλύτρωτων εδαφών; Στην παρούσα μελέτη θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τη δύναμη των εικόνων σε μία κατεξοχήν αγροτική κοινωνία, όπως ήταν η Σερβία του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα με το συντριπτικό ποσοστό των κατοίκων της να είναι αναλφάβητο. Επιπρόσθετα ο αναγνώστης θα γνωρίσει την ιστορία της Σερβικής τέχνης και θα κατανοήσει τους μηχανισμούς εκείνους που επικρατούσαν σε όλη την Ευρώπη για τη δόμηση της εθνικής συνείδησης, χρησιμοποιώντας ως βασικό εργαλείο την τέχνη». (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
