Ένα όραμα πολλών ετών στο Λαύριο βαίνει προς την υλοποίησή του κι έτσι η πόλη θα μετατρέψει την Ιστορία της σε Πολιτισμό. Μια Ιστορία άμεσα συνδεδεμένη με την εξόρυξη ορυκτών και με τα μεταλλεία, αλλά συνδεδεμένη και με το σχολείο της πόλης, το 1ο Δημοτικό, από το οποίο, για σχεδόν έναν αιώνα, πέρασαν οι περισσότεροι Λαυριώτες.

Πάνω σε αυτό το διπλό ιστορικό πλαίσιο, θα προκύψει ένας σημαντικός πολιτιστικός χώρος, καθώς ο δήμος θα δημιουργήσει το Ορυκτολογικό Μουσείο, ώστε να εκθέσει και να αναδείξει τον γεωλογικό και ορυκτολογικό πλούτο της περιοχής και ως χώρος επιλέχθηκε το ιστορικό κτίριο του 1ου Δημοτικού Σχολείου του Λαυρίου, το οποίο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Ανεγέρθηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα και λειτούργησε για περίπου 80 χρόνια. Μάλιστα διέθετε δύο ξεχωριστές πτέρυγες κι έτσι στέγασε και το Αρρένων και το Θηλέων. Το κτίριο αυτό θα αναστηλωθεί, θα διαμορφωθεί κατάλληλα τόσο στο εσωτερικό του όσο και στους εξωτερικούς προαύλιους χώρους κι εκεί μαζί με το Μουσείο θα στεγαστεί κι ένα πλήρες Εργαστήριο για την ανάλυση ορυκτών.

Αρωγός και άμεσος συνεργάτης του δήμου σε αυτή την πολιτιστική ανάδειξη της περιοχής είναι η Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής, η οποία ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1980 και διαφύλαξε την ορυκτή Ιστορία της πόλης, τόσο με τα σπάνια εκθέματα ορυκτών και μετάλλων που διαθέτει, όσο με την έρευνα και τις μελέτες της.

Το μουσείο

«Ο πολιτισμός για εμάς είναι ζωτικό κομμάτι της ταυτότητάς μας και πυλώνας συνέχειας και ανάπτυξης», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Λαυρεωτικής Δημήτρης Λουκάς και εξηγεί: «Στην περιοχή μας εμφανίζεται μεταλλουργική διαδικασία από το 5000 π.Χ., ενώ το 1865 τα μεταλλεία ξανάνοιξαν και άρχισαν να λειτουργούν σε σύγχρονη και ολοκληρωμένη μορφή. Στην ουσία το Λαύριο έγινε για τις ανάγκες της βιομηχανίας, δεν υπήρχε η πόλη. Δούλευαν οι εργάτες μέσα στις στοές, έβγαζαν τα μέταλλα που ήθελε η γαλλική εταιρεία για να τα κάνει ασήμι και μολύβι, παράλληλα όμως έβρισκαν και ορυκτά σε διάφορες κρυσταλλικές μορφές, που ήταν εντυπωσιακά, με μεγάλη ποικιλία σχημάτων και χρωμάτων.

Έτσι λοιπόν οι άνθρωποι αυτοί άρχισαν να κάνουν συλλογές. Και ο παππούς μου και ο πατέρας μου δούλεψαν στα μεταλλεία και είχαν συλλογή, όλοι οι εργάτες είχαν τέτοια μέταλλα και πετρώματα στο σπίτι τους, μέσα σ’ ένα ντουλάπι, σε μια αποθήκη. Η Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής, πριν από 30 χρόνια και περισσότερο, ξεκίνησε μια προσπάθεια συγκέντρωσης όλων αυτών των συλλογών. Ο δήμος διέθεσε τότε ένα πολύ μικρό κτίριο, μόλις 50-60 τ.μ., κι εκεί τοποθετήθηκαν. Αυτό λειτουργεί ως έδρα για την Εταιρεία Μελετών και το επισκέπτονταν κόσμος και σχολεία, όμως ο χώρος είναι πολύ στριμωγμένος. Ούτε να εξυπηρετήσει μπορεί ούτε να αναδείξει όλο τον ορυκτό πλούτο που διαθέτουμε. Υπάρχουν ακόμη πολλά ορυκτά μέσα σε κούτες και τα οποία ο δήμος τα προμηθεύτηκε είτε από δωρεές είτε αγοράζοντας συλλογές ιδιωτών. Τώρα, μαζί με την Εταιρεία Μελετών θα τα αναδείξουμε όλα αυτά, αφού προχωράμε τις διαδικασίες για τη δημιουργία του μεγάλου Μουσείου».

Το σχολείο

Για τον χώρο που επιλέχθηκε, ο κ. Λουκάς αναφέρει: «Χρειαζόταν ένας χώρος μεγάλος και λειτουργικός για Μουσείο και υπάρχει αυτό το πανέμορφο ιστορικό κτίριο στο κέντρο της πόλης, που ήταν το 1ο Δημοτικό Σχολείο. Χτίστηκε το 1905 και λειτουργούσε η μία πτέρυγα ως Αρρένων και η άλλη ως Θηλέων. Έχει κι αυτό το κτίριο λοιπόν τη δική του Ιστορία. Πέρασαν από εκεί επί σχεδόν έναν αιώνα όλοι οι Λαυριώτες. Λειτουργούσε μέχρι και πριν από 30 χρόνια, που δημιουργήθηκε το νέο Δημοτικό. Το κτίριο έμεινε στον δήμο και το φτιάξαμε με τη βοήθεια της Περιφέρειας Αττικής, γιατί ήταν πολλά τα χρήματα, πάνω από 2,5 εκατομμύρια το έργο επισκευής. Και τώρα που ολοκληρώθηκε η παρέμβαση στο κτίριο, μπορούμε πλέον να προχωρήσουμε τις διαδικασίες, ανάμεσα στις οποίες είναι και το Πιστοποιητικό για το Μουσείο, που απαιτείται να πάρουμε από το υπουργείο Πολιτισμού».

Σχετικά με το χρονοδιάγραμμα ο δήμαρχος Λαυρεωτικής απαντά: «Μέσα στον μήνα θ’ αρχίσουμε να μετακινούμε τα εκθέματα. Παράλληλα προχωρούμε και στις τελικές παρεμβάσεις στο κτίριο, γιατί οι δύο πτέρυγες που στέγαζαν το Αρρένων και το Θηλέων, ήταν ανεξάρτητες, όμως τώρα πρέπει να ενωθούν, και φυσικά οι εργασίες στους περιβάλλοντες χώρους. Θα γίνουν και τα Εργαστήρια που θα έχει το Μουσείο για την ανάλυση ορυκτών. Κάτι που πέρα από την επιστημονική αξία και συνεισφορά, θα συνδράμει και οικονομικά, καθώς θα μπορεί να παρέχει υπηρεσίες και σε τρίτους, με την πρόσληψη φυσικά επιστημονικού προσωπικού. Οπότε μαζί με τα γραφειοκρατικά, χρειάζεται περίπου ένας χρόνος ώστε να το λειτουργήσουμε κανονικά».

Και καταλήγει: «Ήδη πολλοί κάτοικοι μας έχουν πει πως μόλις το ολοκληρώσουμε, θα φέρουν και τις δικές τους συλλογές. Ενώνεται λοιπόν η κοινωνική Ιστορία του τόπου με τον Πολιτισμό. Εδώ στο Λαύριο τον 19ο αιώνα έφτασαν άνθρωποι από όλη την Ελλάδα για να εργαστούν στα μεταλλεία. Επομένως το οφείλουμε στη μνήμη αυτών των ανθρώπων».

Η Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής

Σύμφωνα με τις επιστημονικές μελέτες, υπάρχουν στην περιοχή της Λαυρεωτικής 562 ορυκτά που έχουν ταυτοποιηθεί, ωστόσο η λίστα δεν θεωρείται ακόμη πλήρης και από ξένα Πανεπιστήμια υπολογίζεται πως πλησιάζουν τα 700. «Ο ορυκτός πλούτος του Λαυρίου είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένος. Πανεπιστήμια και σχολεία έρχονται για να μελετήσουν αυτά τα ορυκτά. Μιλάμε για μέταλλα και πετρώματα που δημιουργήθηκαν πριν από εκατομμύρια χρόνια», λέει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο πρόεδρος της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής Τάσος Βλάδος και συνεχίζει: «Ο Σύλλογος ιδρύθηκε το 1984 και από το 1986 ξεκινήσαμε την προσπάθεια για την έκθεση των ορυκτών σε Μουσείο. Αυτή τη στιγμή σ’ εμάς εκτίθενται 650 εκθέματα, όμως από μια συλλογή που φτάνει τα 3.500 και τα οποία δεν μπορούν να παρουσιαστούν, λόγω του περιορισμένου και ασφυκτικού χώρου».

Στο τέλος ο κ. Βλάδος προσθέτει για την προσπάθεια που γίνεται όλα αυτά τα χρόνια: «Το κάνουμε με αγάπη, αλλά για εμάς είναι και καθήκον προς τις παλαιότερες γενιές που εργάστηκαν στα μεταλλεία και μέσα στις στοές και που δυστυχώς έχουν φύγει πια και δεν θα το δουν να γίνεται πραγματικότητα. Είναι για εμάς ένα έργο ζωής».