Το Μάτσου Πίτσου είναι ένας από τους διασημότερους αρχαιολογικούς χώρους στον κόσμο. Ως  σταθερό σύμβολο της Αυτοκρατορίας των Ίνκας, είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αξιοθέατα στη Λατινική Αμερική και αποτελεί την καρδιά της περουβιανής τουριστικής βιομηχανίας. Ωστόσο, μέχρι την εποχή που ο Αμερικανός εξερευνητής Χάιραμ Μπίνγκαμ (Hiram Bingham) επισκέφτηκε για πρώτη φορά τα αρχαία ερείπια το 1911, η θέση ήταν ελάχιστα γνωστή, ακόμη και για τους κατοίκους της περιοχής του Κούσκο.

Σήμερα, πάνω από 110 χρόνια μετά την πρώτη επίσκεψη του Μπίνγκαμ, ο ιστορικός Ντονάτο Αμάδο Γκονζάλες (Donato Amado Gonzales) του Υπουργείου Πολιτισμού του Περού (Κούσκο) και ο αρχαιολόγος Μπράιαν Μπάουερ (Brian S. Bauer), καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ιλλινόις στο Σικάγο (University of Illinois, Chicago) επανεξέτασαν αρχειακά κείμενα μεταξύ των οποίων είναι οι αυθεντικές σημειώσεις από την έρευνα πεδίου του Μπίνγκαμ, χάρτες της περιοχής των αρχών του 20ού αιώνα, και κτηματολογικά έγγραφα αιώνων από διάφορα αρχεία. Μέσα από την έρευνα, οι Γκονζάλες και Μπάουερ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι Ίνκας ονόμαζαν αρχικά τη θέση Ουάινα Πίτσου (Huayna Picchu), για την κοντινή βραχώδη κορυφή, και όχι Μάτσου Πίτσου, που είναι το όνομα του ψηλότερου βουνού κοντά στην αρχαία πόλη.

«Ξεκινήσαμε με την αβεβαιότητα που υπήρχε για το όνομα των ερειπίων όταν ο Μπίνγκαμ τα επισκέφτηκε για πρώτη φορά και στη συνέχεια εξετάσαμε αρκετούς χάρτες και άτλαντες που τυπώθηκαν πριν από την επίσκεψη του Μπίνγκαμ στα ερείπια», δήλωσε ο Μπάουερ. «Υπάρχουν σημαντικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η πόλη των Ίνκας ονομαζόταν στην πραγματικότητα Πίτσου ή, το πιο πιθανό, Ουάινα Πίτσου».

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα ερείπια μιας πόλης των Ίνκας που ονομάζεται Ουάινα Πίτσου αναφέρονται σε έναν άτλαντα του 1904 που δημοσιεύτηκε επτά χρόνια πριν φτάσει ο Μπίνγκαμ στο Περού. Επιπλέον, αναφέρουν λεπτομερώς ότι το 1911 ο Μπίνγκαμ ενημερώθηκε για κάποια ερείπια που ονομάζονταν Ουάινα Πίτσου και βρίσκονταν κατά μήκος του ποταμού Ουρουμπάμπα, προτού φύγει από το Κούσκο για να αναζητήσει τα ερείπια αυτά. Λίγο μετά, το 1912, ο γιος ενός γαιοκτήμονα είπε στον Μπίνγκαμ ότι τα ερείπια που είχε ήδη επισκεφτεί ονομάζονταν Ουάινα Πίτσου. Σύμφωνα με τον Μπάουερ, όμως, οι πιο καθοριστικές συνδέσεις με το αρχικό όνομα της πόλης των Ίνκας διατηρούνται σε μαρτυρίες που γράφτηκαν από Ισπανούς σχετικά σύντομα αφότου η περιοχή τέθηκε υπό τον έλεγχό τους στα τέλη του 16ου αιώνα.

«Τελειώνουμε με μια εκπληκτική αφήγηση του τέλους του 16ου αιώνα, όταν οι αυτόχθονες πληθυσμοί της περιοχής σκέφτονταν να επιστρέψουν για να ξανακαταλάβουν την τοποθεσία που αποκαλούσαν Ουάινα Πίτσου», είπε.

Η εργασία των Γκονζάλες και Μπάουερ δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ñawpa Pacha: Journal of Andean Archaeology.