Μαρία Βακονδίου / Όλγα Γκράτζιου (επιμ.), Η γλυπτική στη βενετική Κρήτη (1211-1669). Τόμ. Α’: Μελέτες, τόμ. Β’: Lapidarium, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2022, 584 σελ. ISBN 978-960-524-621-1.
Η έκδοση αυτή, καρπός συνεργασίας του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων της Κρήτης και την Εταιρία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, αποτελεί την πρώτη συστηματική μελέτη των έργων γλυπτικής της βενετικής περιόδου που σώζονται στην Κρήτη. Σε συνολικά 584 σελίδες, με 800 και πλέον φωτογραφίες, σχέδια και χάρτες, τεκμηριώνονται γλυπτά που φυλάσσονται σε μουσεία και αρχαιολογικές συλλογές του νησιού ή βρίσκονται ακόμη στην αρχική τους θέση ως αρχιτεκτονικός διάκοσμος ή ως κατάλοιπα συμβόλων μιας αλλοτινής εξουσίας.
Οι δύο τόμοι του βιβλίου, διαφορετικοί στη δομή τους, αντικατοπτρίζουν τις διαδρομές που απαίτησε η έρευνα ενός παραγνωρισμένου υλικού το οποίο έφτασε ώς τις μέρες μας με μεγάλες απώλειες και φθορές. Στον πρώτο τόμο, μετά την εισαγωγή για το ιστορικό της έρευνας, ακολουθούν μελέτες που, ταξινομημένες σε τρεις ενότητες, επιχειρούν να ανιχνεύσουν τις περιπέτειες των βενετικών μνημείων στην Κρήτη και να διαφωτίσουν την αποσπασματικότητα των σωζόμενων έργων γλυπτικής, να παρουσιάσουν μεγάλες κατηγορίες γλυπτών που διατηρούνται κατά χώραν και τις ιδιαιτερότητές τους και τελικά να αναδείξουν την καλλιτεχνική και ιστορική σημασία της τέχνης αυτής. Κάθε ενότητα συμπληρώνεται με αντίστοιχο υλικό τεκμηρίωσης. Ο δεύτερος τόμος τιτλοφορείται Lapidarium, από τον λατινικό όρο που δηλώνει τη συλλογή λίθινων τεχνέργων τα οποία, αποσπασμένα από την αρχική τους θέση, έχουν χάσει τη χρήση και τη σημασία που είχαν άλλοτε. Αυτή η έννοια του όρου εκφράζει με ακρίβεια τον χαρακτήρα των 376 μουσειακών γλυπτών που καταλογογραφούνται στον τόμο και συγχρόνως αποτυπώνει τη συστέγαση έργων που είναι διασκορπισμένα σε διάφορα μουσεία της Κρήτης σε ένα έντυπο «φανταστικό μουσείο».
